Rozbłysk klasy M4.5 z CME full-halo częściowo skierowanym ku Ziemi (09.09.2014)

Aktywność słoneczna po raz kolejny ulega pewnemu podwyższeniu. Obserwowany od kilku dni na tarczy obszar 2158 wyemitował w nocy z poniedziałku na wtorek dość silny rozbłysk, który może mieć wpływ na aktywność geomagnetyczną za około trzy doby.

Do rozbłysku doszło o godz. 02:29 CEST. Zjawisko było znacznie rozciągnięte w czasie - mimo, że energia była niższa niż w niedawnych zjawiskach najwyższej klasy X, to długa faza maksimum w klasie M4.5 sprawia, że zjawisko to było w ogólnym rozrachunku silne. Jak często to bywa przy rozbłyskach długotrwałych, doszło do koronalnego wyrzutu masy (CME), tym razem typu rozległego asymetrycznego full-halo. Położenie obszaru aktywnego 2158 na tarczy w momencie rozbłysku daje szansę na częściowe skierowanie CME ku Ziemi. Większa i najgęstsza część wyrzutu została skierowana na północ i wschód od linii Słońce-Ziemia, ale fragment ukierunkowany na naszą planetę ze względu na typ full-halo jest bez wątpienna dostrzegalny.

Rozbłysk klasy M4.5 z 09.09.2014 r. - długość fali 131, 335 i 304 angstremy. (Credit: SDO)

Oceniając zdjęcia zgromadzone przez koronografy, prędkość CME szacować można na około 710-730 km/sek. O ile taka prędkość CME w ruchu w przestrzeni kosmicznej się utrzyma, wyrzut powinien dotrzeć do Ziemi w pierwszych godzinach 12 września. Szanse na zaistnienie burzy magnetycznej kategorii G1 (Kp5) na okołobiegunowych szerokościach geograficznych są podwyższone, z kolei jeśli międzyplanetarne pole magnetyczne IMF będzie "współpracować" po uderzeniu CME, być może pojawi się szansa na zaistnienie umiarkowanej burzy magnetycznej kategorii G2 na wysokich szerokościach po około 53-55 stopień. "Gotowość zorzowa" dla szerokości umiarkowanych jest zalecana, ale szanse na ogłoszenie "alarmu" dla Polski są póki co niewielkie. Niestety najlepiej prezentująca się na fotografiach z SOHO część CME wyraźnie uwolniona została poza linię Słońce-Ziemia na północ i wschód, pozostaje więc trzymać kciuki, żeby słabsza część rozprzaszająca się na obrazach z SOHO w stronę Ziemi okazała się wystarczająca do zaistnienia korzystnych warunków w ziemskim polu magnetycznym. IMF w najbliższych dniach powinno dominować w południowym skierowaniu, zatem jeśli sytuacja rozwinie się po myśli obserwaorów, to być może zarysuje się porównywalny wzrost aktywności zórz do tego z nocy z 19 na 20 sierpnia.

CME typu asymetryczne full-halo (uwalniana materia rozpraszana szeroko dookoła przysłoniętej tarczy) posiada w pewnym stopniu skierowanie ku Ziemi - niestety niezbyt wyraźną na korongorafach częścią, zdecydowanie słabszą od tej wyemitowanej na północ i wschód od linii Słońce-Ziemia.
(SOHO)

Rozbłysk klasy M4.5 z osbzaru aktywnego 2158, wraz z prognozą modelu ISWA zakładającego uderzenie w Ziemię 11.09 około godz. 22:00 UT (+/- 7 godzin), surowym obrazem CME z LASCO C3 oraz wykresem emisji rentgenowskiej w okolicach czasowych rozbłysku - zauważalny długotrwały wzrost w klasie M4.5, czyniący w ogólnym rozrachnku wtorkowe zjawisko dość silnym.
Pełny rozmiar w nowej karcie.
(SDO/SWPC/GSFC/LASCO).

Obszar aktywny 2158 po wywołaniu rozbłysku klasy M4.5 stracił w swojej budowie pewną część półcienia, plama typu delta powodująca zdolność generowania rozbłysków klasy X odseparowała się od głównej w tym obszarze, w związku z czym istnieje prawdopodobieństwo, że było to ostatnie tak znaczne zjawisko w strefie tej grupy. Szanse na rozbłyski klasy M wciąż pozostają, ale na zjawiska najwyższej energii trudno liczyć. Inaczej prezentuje się sytuacja z obszarem 2157 - plamy typu delta są wciąż tu dobrze widoczne i region ten nadal jest kandydatem do "odpalania" silnych rozbłysków. Niestety teoria w jego przypadku nie pokrywa się z praktyką i jak na razie obszar ten nie emituje istotnych zjawisk. Liczba Wolfa wynosi 158. Wraz z rozwojem sytuacji można spodziewać się tradycyjnie aktualizacji tekstu, zachęcam zatem do czuwania.

UPDATE 10.09 (17:00 CEST)

Opracowano model WSA-Enlil, prognozujący ruch wyrzutów koronalnych na podstawie uzyskanych danych z koronografów. Podobnie jak mniej sprawdzalny model ISWA, tak i WSA-Enlil (pkt. 15/16-dane | objaśnienia) sugeruje częściowe uderzenie CME w Ziemię, które wylicza na 12.09 około godz. 02:00 UT (+/- 7 godzin). Zaznacza on wzrost gęstości wiatru słonecznego z 1-5 do ponad 20 protonów/cm³, wzrost prędkości wiatru z 360 do około 460-480 km/sek., co w praktyce oznaczałoby niezbyt imponujące właściwości tej części wyrzutu, która ma do nas dotrzeć. Ponieważ jednak skierowanie IMF powinno być w tych dniach przeważnie południowe, wzrost aktywności zórz może okazać się porównywalny z tym sprzed równo dwóch tygodni. Warto pamiętać, że CME, które poprzedziło burzę magnetyczną kategorii G2 z 19/20 sierpnia, uderzyło w Ziemię z prędkością ~520 km/sek. i przez ponad osiemnaście godzin nie wywołało wzrostu aktywności geomagnetycznej (wzrost nastąpił dopiero w wyniku zmainy w skierowaniu IMF z północnego na południowe). Także tym razem od tego czynnika będzie wiele zależało, wariantem najbardziej prawdopodobnym pozostaje burza magnetyczna kategorii G1, a mniej prawdopodobnym, mogącym wystąpić w sprzyjających okolicznościach, kategorii G2.

Model WSA-Enlil sugeruje częściowe uderzenie CME w Ziemię 12.09 około godz. 02:00 UT (+/- 7 godzin).
(SWPC)

Komentarz do aktualnej aktywności słonecznej można śledzić na podstronie Solar Update.

Warunki aktywności słonecznej i zórz polarnych na żywo wraz z objaśnieniami na podstronie Pogoda kosmiczna.

Bądź na bieżąco ze zjawiskami astronomicznymi i zapleczem amatora astronomii - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku.