GOTOWOŚĆ ZORZOWA 24/25.09.2023 | Aktywność słoneczna (20-22.09.2023): komentarz na weekend

W ostatnim czasie mieliśmy do czynienia z dwoma rozbłyskami ocierającymi się o najwyższą energię - odpowiednio klasy M8.2 20 września i M8.7 21 września, oba z regionu aktywnego 3435, który w bieżącym weekendzie osiąga centralne położenie na tarczy będąc wprost ukierunkowany na Ziemię. Obu rozbłyskom towarzyszyły koronalne wyrzuty masy (CME), z których jeden powinien minąć naszą planetę całkowicie, drugi po silniejszym rozbłysku klasy M8.7 ma szansę co najmniej bokiem zawadzić o Ziemię po około dwóch dobach (23 września), a być może główną częścią.

Kometa C/2023 P1 (Nishimura) - stan na 18.09.2023 r.

Kometa C/2023 P1 (Nishimura) przetrwała peryhelium i po niedzielnym najbliższym spotkaniu z Dzienną Gwiazdą w odległości zaledwie 0,22 a.u. zaczęła opuszczać nasze kosmiczne podwórko - dystans jest już rosnący, a jasność powoli zacznie maleć. Najwięksi szczęśliwcy mieli okazję zarejestrować kometę nawet w dzień peryhelium, choć wymagane były do tego nie tylko idealne warunki pogodowe, ale też lokalne położenie - im wyżej tym lepiej, stąd większość pomyślnych obserwacji dotyczyła głównie obszarów górskich.

GOTOWOŚĆ ZORZOWA 18-20.09.2023 | Prognozowana umiarkowana burza magnetyczna kategorii G2

Sobotnie przedpołudnie (16.09) przyniosło erupcję widocznego od kilku dni rozległego filamentu rozciągającego się ponad powierzchnią Słońca nieopodal centrum tarczy. Rozerwaniu protuberancji towarzyszył koronalny wyrzut masy (CME), który na zdjęciach z koronografu LASCO wykazał strukturę full-halo (materia rozchodząca się na pełnych 360 stopniach wokół tarczy słonecznej). Z uwagi na położenie sondy na linii Słońce-Ziemia i umiejscowienie źródła zjawiska nieopodal centralnych części tarczy słonecznej, taka struktura koronalnego wyrzuty masy jednoznacznie potwierdza jego skierowanie ku Ziemi, stwarzając gwarancję uderzenia materii w magnetosferę - co jednak nie musi zagwarantować burzy magnetycznej, gdyż ta będzie determinowana cechami wiatru słonecznego, jakie poznamy dopiero po dotarciu CME do Ziemi.

Widoczność ISS (wrzesień - październik 2023)

Przed nami pierwszy po powrocie nocy astronomicznych okres widoczności Międzynarodowej Stacji Kosmicznej o porze wieczornej. Jako, że sezon białych nocy mamy już od półtora miesiąca za sobą, wracamy teraz do standardowych cech, jakie charakteryzują większość okresów widocznych przelotów ISS z Polski, a więc około dwutygodniowego przedziału czasowego, w którym są one dostrzegalne, dwóch-trzech okazji na ujrzenie Stacji w większości poszczególnych wieczorów oraz zawężonego do około 2-3 godzin czasu po zachodzie Słońca, kiedy takich obserwacji możemy dokonać. Nie są to więc już tak atrakcyjne cechy jak podczas dwóch okresów widoczności ISS przypadających na sezon białych nocy, ale z tym fantem nic już nie zrobimy - na pierwszy z dwóch najbardziej efektownych okresów widoczności musimy teraz poczekać 8 miesięcy.

Kometa C/2023 P1 (Nishimura) - stan na 12.09.2023 r.

Perygeum. Kometa od dwóch dni przekroczyła orbitę Merkurego i znajduje się już bliżej Słońca niż pierwsza z planet naszego Układu Słonecznego. W najbliższych 5 dniach czeka ją największe oddziaływanie Dziennej Gwiazdy, która powoduje wzrost aktywności kometarnego jądra i nabieranie blasku, jednak przez niewielką odległość kątową nie ma to przełożenia na łatwość w dostrzeganiu komety. Ostatnie poranki, gdy amatorzy raportowali blask na poziomie 4 mag., a nawet dochodzący do 3,5 mag. kometa nadal pozostawała widoczna przede wszystkim w lornetkach i kilkusekundowych już ekspozycjach fotograficznych, ale wizualnie gołym okiem pozostawała na ogół nieuchwytna przez nikłą wysokość i znaczne rozświetlenie tła, na którym przebywała. Dziś kometa Nishimury odbywa największe zbliżenie do Ziemi, mijając naszą planetę w odległości 0,84 a.u. (około 126 mln km) i przechodząc na niebo wieczorne. O ile przejrzystość będzie dobra, w najbliższych 5 dniach dzielących perygeum od peryhelium może istnieć teoretyczna szansa na zarejestrowanie komety z miejsc z odsłoniętym północno-zachodnim horyzontem.

Kometa C/2023 P1 (Nishimura) - stan na 05.09.2023 r.

Tydzień do perygeum. Kometa przełamała granicę jasności widoczności okiem nieuzbrojonym i jaśnieje nieco szybciej, niż zakładała prognoza. Według krzywej blasku zakładającej pojaśnienie do 3 mag. podczas maksimum jasności, dopiero około 7 września kometa miała osiągnąć poziom 6 mag. wkraczając w zakres jasności wystarczającej dla gołego oka pod pozamiejskim niebem, tymczasem już dziś napływają raporty o jasności rzędu 5,4-5,5 mag.

NIEBO NAD NAMI (9) - Wrzesień 2023: Droga Mleczna, poranny Merkury, Wenus w fazie sierpa i kometa Nishimury

Przed nami miesiąc otwierający meteorologiczną jesień, choć letnie klimaty będą nam jeszcze nadal towarzyszyć. Mam tu na myśli przede wszystkim nocne niebo, z dominującym wieczorami Trójkątem Letnim i najjaśniejszą w jego obszarze Drogą Mleczną, która zdobić będzie nam firmament w najpiękniejszym wydaniu spośród wszystkich miesięcy i kontynuując spektakl rozpoczęty w sierpniu. Tym razem jednak wraz ze zbliżeniem się do równonocy jesiennej, jaką w tym miesiącu powitamy, czasu na podziwianie smugi naszej galaktyki będzie wyraźnie więcej, co jednak zacznie się odbijać na systematycznie malejącym komforcie termicznym, z którego po letnich wyjściach w teren niewiele już zostanie. Wrzesień to także okazja na szybkie obserwacje komety C/2023 P1 (Nishimura) odkrytej przed miesiącem, a po której za 3 tygodnie nie będzie już śladu nad północną półkulą. Czy wytrzyma ona peryhelium w połowie września i nie rozpadnie się w wyniku zwiększonego oddziaływania słonecznego przekonamy się już w najbliższych kilkunastu dniach, ale by ją upolować czasu będzie zdecydowanie mniej. Przed nami także doskonały czas w roku dla największej z planet zmierzającej ku opozycji, kontynuacja dobrej widoczności Saturna i lśniąca na porannym niebie Wenus w najpiękniejszej fazie sierpa w towarzystwie najlepiej w ciągu roku widocznego o porankach Merkurego. O tych i innych atrakcjach najbliższych tygodni we wrześniowym "Niebie nad nami", na które niniejszym zapraszam.