W sobotni wieczór 30.08 doszło do umiarkowanie silnego rozbłysku klasy M2.7 w niemal centralnie położonej grupie plam AR4199. Zjawisko nie należało do najsilniejszych w tym roku, ale było długotrwałe i jak często bywa w takich sytuacjach rozbłyskowi towarzyszył koronalny wyrzut masy (CME).

23 lipca około godz. 02:00 UTC rozpoczęła się erupcja niemal centralnie położonego niewielkiego filamentu, której towarzyszyło silne pociemnienie koronalne zarejestrowane przez SDO oraz koronalny wyrzut masy. Zarówno zdjęcia z sondy STEREO-A jak i SOHO potwierdzają zaistnienie CME o bezpośrednim skierowaniu ku Ziemi, jednak wyrzut jest w dużym stopniu rozrzedzony co może minimalizować szanse na wyraźniejszy wpływ na aktywność geomagnetyczną.

Początek czerwca i jego połowa zaznaczyły się dwoma najciekawszymi jak dotąd okresami aktywności geomagnetycznej 2025 roku. Początek miesiąca związany z trzecią w tym roku ciężką burzą magnetyczną kategorii G4 - po noworocznej i tej z połowy kwietnia oraz połowa drugiej dekady z półtoradniową umiarkowaną burzą kategorii G2 miały zupełnie różne przyczyny, ale łączy je niespotykana w poprzednich miesiącach zdolność utrzymywania wzmożonej aktywności. Niestety burze magnetyczne w takim momencie roku - tuż przed szczytem sezonu białych nocy na północnej półkuli - to niemal gwarancja rozminięcia się najciekawszych okresów burzy z porą panowania jako-takiej ciemności nad Polską albo przegrana powstających wówczas zórz polarnych z najjaśniejszym niebem w ciągu roku. W efekcie pomimo dwóch najdłuższych burz magnetycznych tego roku, w tym ciężkiej G4 rozciągniętej na dwie noce z rzędu, łączna ilość relacji i materiałów jakie nadesłaliście są jednymi z najmniejszych w tym cyklu słonecznym, na c...

No to PUNCH przywalił z grubej rury! Kilka godzin temu NASA opublikowała pierwsze zobrazowania koronalnego wyrzutu masy (CME) z koronografów wyniesionych 3 miesiące temu w ramach projektu PUNCH ( Polarimeter to Unify the Corona and Heliosphere ). To, że ten moment nastąpi było pewne, ale szczególnie mnie cieszy, że nadszedł przy okazji najszybszego od blisko dwóch dekad CME skierowanego ku Ziemi, bo mowa o erupcji z długotrwałego rozbłysku klasy M8.2, która zapewniła nam ciężką burzę magnetyczną kategorii G4 na początku czerwca (opracowanie wkrótce na blogu). Jak zaczynać obserwacje CME w niespotykanej dotąd skali - to z przytupem! Co dokładnie zarejestrowano dzięki nowemu obrazowaniu korony i heliosfery, czym w ogóle jest projekt PUNCH, jak nowatorskie okażą się jego obserwacje na tle dotychczasowego postrzegania wyrzutów koronalnych i jakie nadzieje są z nim związane? Czekałem z tym wpisem wśród kilkunastu innych roboczych tekstów na odpowiednią okazję i dziś właśnie się ona nadarzy...

Dziś seria bardzo dobrych wiadomości okraszonych złą. Ta zła jest jedna, więc od niej zacznę: najbliższe noce nad Polską prognozowane są z dominacją zachmurzenia, któremu mają towarzyszyć nie tylko opady deszczu, ale nawet burze. Mając już wszystkie złe wieści za sobą możemy przejść wyłącznie do tych dobrych. Po dłuższej przerwie bowiem doczekaliśmy się silnego rozbłysku połączonego z koronalnym wyrzutem masy (CME) skierowanym bezpośrednio ku Ziemi. Sprawcą zamieszania jest odbywająca już trzecie przejście przez tarczę długożywotna grupa plam, pierwszy raz obserwowana w kwietniu jako obszar aktywny 4055, drugi raz na początku maja oznaczona jako 4079 - największy z dotychczas powstałych regionów aktywnych w 2025 roku, a obecnie już jako AR4100 - około 3-krotnie mniejszy, niż w poprzednim obrocie Słońca, choć dla odmiany znacznie aktywniejszy. Przejawy aktywności wykazywał już wcześniej, emitując 30 maja umiarkowanie silny rozbłysk klasy M3.4 z niewielkim wyrzutem koronalnym uwolnionym ...

W noc z 12 na 13 kwietnia w odstępie zaledwie 7,5-godzinnym odstępie doszło do dwóch erupcji filamentów położonych nieopodal centralnego południka niemal na wprost Ziemi. Każdej z erupcji towarzyszyły koronalne wyrzutu masy ( CME ), z których prawdopodobnie każdy posiada jakąś składową skierowaną ku Ziemi.

W środę 7 sierpnia nieodległe od centrum tarczy grupy plam 3774 i 3777 wytworzyły kolejno rozbłyski klasy M4.5 z maksimum o godz. 13:50 UTC (AR3774) i klasy M5.0 z maksimum o godz. 18:54 UTC (AR3777). Oba zjawiska były eruptywnego charakteru - zarówno pierwszy jak i drugi rozbłysk uwolnił koronalny wyrzut masy.

1 sierpnia o godz. 07:09 UTC schodząca z tarczy grupa plam AR3768 wytworzyła silny rozbłysk klasy M8.2 o długim czasie trwania, który przyniósł spadek emisji rentgenowskiej poniżej klasy M dopiero półtorej godziny później. Rozbłyskowi towarzyszyła emisja radiowa typu II i IV (739 km/sek.) zwykle typowa dla zjawisk uwalniających CME i tak stało się również tym razem.

W trwającym 25. cyklu aktywności Słońce najwyraźniej upodobało sobie 23. i 24. dzień wiosennych miesięcy. W rok po pierwszej w tym cyklu burzy magnetycznej kategorii G4 z 23/24 marca 2023 r. i następującej dokładnie miesiąc później nieco solidniejszej poprawce z 23/24 kwietnia, nadszedł 23 marca 2024 roku, który przyniósł nam jeden z najsilniejszych koronalnych wyrzutów masy uwolnionych w kierunku Ziemi od czasu schyłkowej fazy poprzedniego cyklu w ubiegłej dekadzie. Uwolnienie tego CME doprowadziło już nazajutrz, 24 marca do trzeciej w tym cyklu tak intensywnej burzy magnetycznej, ale byśmy nie popadli w marazm - najnowszy przypadek burzy kategorii G4 wniósł powiew świeżości - a raczej stęchlizny, gdyż ta odmiana była najmniej fortunną dla wszystkich spragnionych długotrwałej i silnej aktywności zorzy polarnej. Burza paradoksów: długo już nie mieliśmy do czynienia z przypadkiem tak potężnego zjawiska, które po dynamicznym rozwoju wygasło równie szybko jak się pojawiło. Zachwycająca ro...

To nie przyspieszone Prima Aprilis. Przed nami potencjalnie największe wydarzenie pogody kosmicznej od początku bieżącego 25. cyklu aktywności słonecznej jaki miał miejsce w grudniu 2019 roku mogące zrzucić z pozycji lidera ciężkie burze magnetyczne kategorii G4 z marca i kwietnia ubiegłego roku. W godzinach nocnych z piątku na sobotę 22/23.03 doszło do najsilniejszych zjawisk o bliskim centralnego umiejscowienia na tarczy słonecznej w tym cyklu, których natura także okazała się rzadko spotykana.

W nocy z soboty na niedzielę 10/11.02 o godz. 23:07 UTC (11.02 00:07 CET) doszło do silnego rozbłysku klasy M9.0 w regionie aktywnym 3576 niemal w centrum tarczy, któremu towarzyszyła emisja radiowa typu II i blackout radiowy poziomu R2 na osłonecznionej części Ziemi trwający kilkanaście minut od rozbłysku. Ze zjawiskiem powiązany był także dość wyraźny jak na krótkotrwały charakter rozbłysku koronalny wyrzut masy (CME).

W temacie Słońca koniec października i początek listopada jak zwykle przywołuje na myśl wspomnienia z 2003 roku, gdy kończył się drugi szczyt 23. cyklu aktywności słonecznej. Tym razem szczególnie warto kolejny raz wybrać się w podróż do przeszłości, a to za sprawą kolejnej okrągłej rocznicy tamtych wydarzeń. Przed dekadą przypomniałem je w cyklu tekstów specjalnie przygotowanych w 10 lat po fakcie, a dziś - po kolejnych dziesięciu latach warto zerknąć na dokonania Słońca w ostatnim czasie by sprawdzić ile razy i w trakcie których wydarzeń mieliśmy największą szansę na powtórkę z rozrywki. Warto to dziś uczynić tym bardziej, że z upływem czasu zyskaliśmy inną perspektywę od tej, jaką mieliśmy w roku 2013 gdy wspomniany specjalny cykl tekstów się na blogu ukazał.

Przyznam, że poniższe opracowanie stanowi najciekawszy przypadek, z którym się dotąd spotkałem jeśli chodzi o polskie zorze polarne i strzelam w ciemno, że takim samym będzie ono dla czytelników, nawet tych, którzy blog śledzą od dawna i efekty nie jednej burzy magnetycznej już uwiecznili. Duża w tym zasługa materiałów, które dzięki uprzejmości pana dr Sylwestra Kołomańskiego z Instytutu Astronomicznego Uniwersytetu Wrocławskiego było mi dane w ostatnich dniach zobaczyć, a dziś także zaprezentować w niniejszym tekście i po raz pierwszy w historii tego bloga umożliwić czytelnikom wgląd w przebieg aktywności zorzy polarnej nad Polską zaraz od zmierzchu minuta po minucie  z uwzględnieniem całego nieba. Tak wartościowego materiału poznawczego pozwalającego prześledzić zachowanie zorzy, jej struktury i ruch na całym firmamencie jeszcze tu nie było, a na domiar tego takiej porcji swoich fotografii jeszcze nie nadesłaliście w takim natężeniu jak teraz - a zatem zaczynamy!

13 marca w godzinach porannych po drugiej (niewidocznej z Ziemi) półkuli słonecznej doszło do uwolnienia koronalnego wyrzutu masy - najprawdopodobniej powiązanego z silnym rozbłyskiem w którejś z grup plam, jakie obserwowaliśmy na tarczy Słońca kilkanaście dni temu. Pomimo, że wyrzucenie CME miało miejsce w kompletnie odwrotnym kierunku niż ku Ziemi ze źródła przebywającego po drugiej stronie Słońca, kilka godzin po zjawisku doszło do słabej burzy radiacyjnej poziomu S1, która obecnie jest kontynuowana, a na jej skutek obrazy z satelitów jak i ich praca mogą w niewielkim stopniu być w najbliższych kilkunastu godzinach nieznacznie zaburzone.

W piątkowy wieczór 17 lutego na Słońcu doszło do silnego rozbłysku klasy X2.2 z maksimum o godz. 21:16 CET o bardzo wydłużonym czasie trwania, co uczyniło go wydarzeniem spod znaku tzw. zjawisk LDE (long-duration event) będących często dobrym zwiastunem wystąpienia koronalnych wyrzutów masy skorelowanych z danym rozbłyskiem. Ten drugi w lutym, a piąty już w 2023 roku rozbłysk najwyższej energii może okazać się pierwszym od wielu miesięcy zjawiskiem zdolnym podgrzać zorzowe emocje, choć na ile rzeczywiście tak się stanie przekonamy się już za kilkadziesiąt godzin.

Po trzech niepowodzeniach w ubiegłym roku ze stanem gotowości zorzowej i jednym alarmem podczas pochmurnej aury nadeszła wreszcie okazja, gdy podwyższona szansa na wystąpienie rozległych zórz polarnych pokryła się w czasie z dobrą, wyżową pogodą nad Polską, na dodatek w jednym z miesięcy najczęściej przynoszących wzrosty aktywności geomagnetycznej. W noc z 13 na 14 marca wielu obserwatorów naszego kraju mogło wreszcie po kilku latach Słonecznego Minimum przypomnieć sobie na nowo zorzowe emocje i odczuć na własnej skórze skutki coraz śmielej dającego o sobie znać 25. cyklu aktywności słonecznej. Pora na pierwsze w ramach nowego cyklu opracowanie burzy magnetycznej ozdobione polskimi zorzami polarnymi, a jednocześnie burzy, która niewątpliwie stanie się dobitnym przykładem jak pomimo wielu pięknych efektów obserwacji z Polski - może się marnować duży potencjał koronalnego wyrzutu masy, który w Ziemię uderzył.

Do trzech razy sztuka. Po dwukrotnym w tym młodym jeszcze 25. cyklu aktywności słonecznej ogłoszeniu stanu gotowości zorzowej, które okazały się przeszacowanymi oczekiwaniami, nadszedł trzeci taki przypadek, który wreszcie zaowocował głównym alarmem dla polskich obserwatorów i zaistnieniem silnej burzy magnetycznej kategorii G3 w godzinach nocnych dla naszego kraju. Niestety - przy sprzyjającej jak nigdy dotąd w tym cyklu pogodzie kosmicznej, ta ziemska okazała się typowo listopadowa, skutecznie pozbawiając większość regionów szans na podjęcie jakichkolwiek prób obserwacji ulotnego zjawiska znad biegunów, które w tej burzy "zeszło" ze swoim zasięgiem do bagatela 39. równoleżnika (!). Pora zatem na pierwsze opracowanie burzy magnetycznej dla 25. cyklu słonecznego zakończonej alarmem zorzowym dla Polski.

Tego, co przyniosła nam prawie cała pierwsza połowa września 2017 roku długo nie zapomnimy. W ponad trzy lata po okresie najwyższej aktywności Słońca w 24. cyklu słonecznym i jednocześnie w około 3 lata przed jego kresem w zaawansowanej fazie spadkowej staliśmy się świadkami kolejnego epizodu wysokiej aktywności słonecznej i zjawisk, których nie powstydziłoby się żadne Słoneczne Maksimum. Czas na opracowanie zbiorcze wydarzeń z pierwszych dwóch tygodni miesiąca.

Jak już na pewno wielu z Was wie po śledzeniu komentarzy Solar Update na sąsiedniej podstronie, w niedzielne popołudnie obszar aktywny 2673 wyprodukował swój kolejny bardzo potężny rozbłysk klasy X8.2, który jest jednocześnie drugim z najsilniejszych rozbłysków w trwającym od 2008 roku 24. cyklu aktywności słonecznej. Z rozbłyskiem powiązany był koronalny wyrzut masy o rzadko spotykanej w tym cyklu prędkości uwolnienia szacowanej na... 2900 km/sek., ale z uwagi na położenie obszaru 2673 w trakcie rozbłysku - a więc tuż za zachodnią krawędzią tarczy słonecznej - trudno oczekiwać poważniejszych efektów geomagnetycznych. Trudno - ale z pewnych względów warto na tym zjawisku się skupić i pogdybać.

Niesamowite, trudne do uwierzenia, wywołujące ciarki na plecach, ale jednak prawdziwe! Zapamiętajmy ten dzień - 6 września 2017 roku, na kilka godzin przed oczekiwanym uderzeniem koronalnego wyrzutu masy z poniedziałkowego rozbłysku klasy M5.5, który może zaowocować silną burzą magnetyczną kategorii G3, obszar aktywny 2673 wyprodukował najbardziej energetyczny rozbłysk 24. cyklu aktywności słonecznej będący jednocześnie pierwszym tak potężnym zjawiskiem obserwowanym po ziemskiej stronie Słońca od niemal idealnie 12 lat! 7 września 2005 roku doszło do rozbłysku klasy X17, mającego miejsce już podczas fazy spadkowej poprzedniego 23. cyklu aktywności słonecznej. Dziś ponownie, w ponad trzy lata od kresu maksimum 24. cyklu aktywności słonecznej jesteśmy świadkami epizodu najwyższej aktywności słonecznej w spadkowym etapie bieżącego cyklu, epizodu który może potencjalnie zaowocować pierwszą burzą magnetyczną z górnego krańca skali. Czas na wstępne opracowanie rozbłysku dekady!