Bardzo krucho ostatnio z wolnym czasem u mnie, toteż dopiero dzisiaj zapraszam na parę słów o obserwacjach z ubiegłej soboty. Po długiej przerwie w minioną sobotę udało się dokonać obserwacji świeżo wystrzelonych paczek satelitów Starlink - G10-1 i G8-8, które nad Polską pierwszy raz od długiego czasu były w zasięgu jeszcze w ciągu pierwszej doby od startu przy odpowiedniej fazie zmierzchu.

Kto się stęsknił za polowaniami na flary Iridium zastąpione drugą generacją tych satelitów o mniejszych zdolnościach "puszczania zajączków" być może nie będzie musiał wiele tej tęsknoty wciąż znosić. Z naciskiem na "być może". Na najbliższą noc o godz. 03:10 CEST (uwolnienie 05:14 CEST) zaplanowano start kolejnej paczki satelitów Starlink G4-2, które tym razem polecą w najmniejszej z dotychczasowych startów liczbie. Zaledwie 34 sztuki w porównaniu do zwykle 50 i więcej sztuk to zasługa faktu, iż w tym locie Falcon 9 wynieść ma nie tylko satelity globalnej satelitarnej sieci internetowej budowanej przez SpaceX, ale także satelitę BW3 (BlueWalker 3). Stanowi on testowy egzemplarz konstelacji satelitarnej budowanej przez AST SpaceMobile, która ma umożliwić szerokopasmową transmisję danych w technologii 4G-5G z wykorzystaniem tychże satelitów łączących się bezpośrednio z urządzeniami mobilnymi na Ziemi.

Licząca 53 obiekty paczka G4-22 satelitów Starlink wystartowała 17 lipca o godz. 14:20 CEST. Pogodna sobota i trwająca aktualnie widoczność tej paczki w już bardzo dużym rozproszeniu zachęciła mnie do sprawdzenia na ile skutecznie przygaszane są te satelity w dłuższym czasie od wejścia na orbitę. O ile po starcie bywają sytuacje widoczności jasnego zwartego sznureczka kilkudziesięciu obiektów jeden za drugim, choć i w tym względzie SpaceX coraz większe postępy odnosi, o tyle w dłuższy czas od startu gdy satelity zbliżają się na swoje docelowe orbity są już przygaszone na tyle, przynajmniej teoretycznie, by nie były widoczne okiem nieuzbrojonym.

W godzinach wieczornych soboty 14 maja wystartowała kolejna paczka satelitów Starlink oznaczona numerem G4-15, którą z uwagi na korzystny moment startu można było ujrzeć z Polski po zachodzie Słońca już od następnej doby po starcie. Jak wygląda kwestia wygaszania satelitów i na ile udało się je wyciemnić? Obserwacje z obu wieczorów, które pogoda łaskawie pozwoliła przeprowadzić pokazały, że postęp jest bardzo wyraźny - choć z pewnych względów nie da się jednoznacznie tego ocenić.

Do trzech razy sztuka. Po pochmurnym wieczorze 30 kwietnia i 1 maja, w poniedziałek 2 maja niebo pierwszy raz w tę Majówkę okazało się pogodne, choć cienkie cirrusy na wysokim piętrze też przepływały zajmując znaczny obszar nieboskłonu. Jednak paradokslanie był tu powód do obaw: brak większości chmur ujawnił jak bardzo białe noce się zbliżyły - jeszcze 10 dni temu nie odbierałem tego tak wyraźnie, ale tym razem, zwłaszcza po paru wieczorach z chmurami nagle nastąpiło przerażenie - jest za jasno! Godzina 21:10, 3 minuty do przelotu, niespełna godzina od zachodu Słońca, a na niebie ledwo zarysy gwiazdozbiorów i to nawet nie wszystkich.

Statystycznie najpogodniejszy miesiąc, przynoszący na przestrzeni minionych lat najwięcej okazji na wyprowadzenie teleskopu na spacer pod gwiaździste niebo. Maj. W roku ubiegłym prawidłowość, wedle której miesiąc ten bywa najlepiej wspominanym pod względem pogody przez nie tylko miłośników astronomii, ale i normalnych ludzi (tak, wiem jak to zabrzmiało) - została zaburzona. Maj okazał się zaskakująco ponury, momentami nieprzyjemny termicznie przypominający raczej przedwiośnie, niż jej pełnię. Trzymajmy kciuki aby maj 2022 roku był powrotem do tradycji - kiedy słoneczne dni i wygwieżdżone noce następują lawinowo raz za razem, a powodów ku temu mamy nad wyraz dużo. Zaczynamy istną kumulacją atrakcji w Majówkę - z Młodym Księżycem, Merkurym blisko romansującym z Plejadami i szansą na najlepsze wieczorne przeloty gęstego łańcuszka satelitów Starlink jeden za drugim, by za kolejną chwilę wkroczyć w nowy sezon białych nocy, z którymi wiążą się uwielbiane przez wielu jasne, częste i wielotygo...

40. misja dla systemu mega-konstelacji Starlink wystartowała 9 marca o godz. 14:45 CET. Już od kolejnego poranka paczka G4-10 złożona z 48 satelitów miała się stać widoczna z Polski przed wschodem Słońca. Jako, że dostaliśmy się pod wpływ pogodnego, suchego, ale niestety i zimnego wyżu, postanowiłem znowu zafundować sobie pobudkę o jeszcze bardziej nieprzyzwoitej porze, niż poprzednio, ale z największymi jak dotąd oczekiwaniami na "efekt łał", bo miała to być najszybsza jak dotąd w moim dorobku obserwacja satelitów Starlink od czasu ich wystartowania i umieszczenia w przestrzeni kosmicznej.

Niespełna tydzień po poprzedniej obserwacji łańcuszka Starlinków przyszła okazja na kolejną. Paczka G4-9, którą Falcon 9 wyniósł na orbitę 3 marca o godz. 15:25 CET liczy 47 obiektów i jest widoczna przed wschodem Słońca. W piątek 4 marca była pierwsza okazja na jej obserwacje z naszego kraju, dziś druga - i jak się przekonałem na własne oczy - znacząco o odmiennych cechach widoczności w porównaniu do poprzedniej, pomimo porównywalnego czasu obserwacji licząc od startu.

Minionego poranka po ustąpieniu zachmurzenia utrzymującego się od na tyle długiego czasu, że już nie pamiętam, kiedy poprzednio było pogodnie, udało się poczynić obserwacje najnowszej paczki Starlinków z grupy G4-11 wysłanej w przestrzeń kosmiczną 2 dni temu. W nadchodzących porankach czeka nas kontynuacja widoczności tej paczki, tym razem złożonej z 50 satelitów, ale im szybciej obserwacji dokonamy tym lepiej - łańcuszek satelitów szybko się rozjeżdża, następować też będzie ubytek jasności wraz z ustawianiem się obiektów na docelowych orbitach.

Kilkadziesiąt Starlinków z wystrzelonej 3 lutego paczki G4-7 (Starlink-36) liczącej 49 satelitów przestanie lub już przestało istnieć. W rezultacie niespodziewanej sytuacji na ten moment tylko 10 sztuk pozostało na orbicie, posiada status aktywnych i powoli zmierza ku swoim docelowym orbitom, co stanowi największą jak dotąd stratę tych satelitów od początku ich wystrzeliwania w maju 2019 roku. Winowacja zamieszania znajduje się 8 minut świetlnych od nas.

Jak w zeszłym roku tak i teraz sezon białych nocy od samego początku przynosi zwiększoną liczbę okazji na obserwacje sztucznych obiektów orbitujących wokół Ziemi, z których najpopularniejszymi są oczywiście Międzynarodowa Stacja Kosmiczna, ale przede wszystkim hurtowo wynoszone na orbitę Starlinki. Okres białych nocy i wiążąca się z tym ciągła bliskość Słońca pod horyzontem względem Polski sprawia, że satelity znacznie częściej znajdują się w strefie dnia orbitalnego (znajdują się się w świetle słonecznym, będąc widocznymi z naszego kraju), a jeśli są to Starlinki to na niebie zaczyna robić się naprawdę tłoczno.

To jest to! Dwa lata (bez dwóch miesięcy) czekałem na tą chwilę. Wprawdzie widywałem już łańcuszki Starlinków w różnym wydaniu i różnej liczebności, ale od czasu pierwszej demonstracyjnej misji z maja 2019 roku ani razu nie miałem dotąd okazji ujrzenia "pociągu" całej paczki tych satelitów złożonej z 60 obiektów. To najefektowniejsze wydanie "Starlink-train" zawsze albo mi umykało ponad chmurami, albo czas startu nie współgrał dobrze z godzinami zmierzchu/świtu nad Polską i nie mogliśmy się na to najlepsze wydanie łańcuszka satelitów załapać i gdy już się sytuacja poprawiała to obiekty były mocno "rozjechane" daleko od siebie, albo nawet gdy już pogoda współgrała i czyniłem obserwacje, sam "pociąg" okazywał się znacznie poniżej oczekiwań co do atrakcyjności. Wczesny poranek 6 marca 2021 roku nareszcie przyniósł to, czego oczekiwałem. To była zdecydowanie najefektowniejsza obserwacja sztucznych obiektów, jaką kiedykolwiek dokonałem!

Wystrzelona 4 marca dwudziesta paczka satelitów systemu Starlink (60 obiektów) widoczna będzie nad Polską w najbliższych dniach o porze porannej. Wybierając się na obserwacje około 60-75 minut przed wschodem Słońca pierwszy raz po wielu tygodniach przerwy mamy okazję ujrzenia "Starlink-train" w najefektowniejszym wydaniu gęsto upakowanych satelitów będących krótko po uwolnieniu na orbicie i przemieszczających się dosłownie jeden za drugim, co może przynieść nam wiele niezapomnianych wrażeń. Szczegóły w najnowszej aktualizacji wpisu zbiorczego poświęconego Starlinkom oraz na poglądowej wizualizacji wideo na sobotę 6 marca. Subskrybuj nowe treści także poprzez kanał Polskiego AstroBlogera na YouTube

11 listopada ubiegłego roku SpaceX wystrzeliło kolejną paczkę 60 satelitów systemu Starlink. Jeden z nich w ramach eksperymentu - nazywany Darksat - powleczony został specjalną powłoką mającą zmniejszać zdolność odbijania promieni słonecznych, celem opracowania rozwiązania mającego zabezpieczyć nocne niebo przed zaświetleniem budowaną mega-konstelacją. Okazuje się, że przedsiębiorstwo Elona Muska będzie musiało dalej myśleć nad rozwiązaniem problemu.

Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) wydała nowe oświadczenie, w którym po raz kolejny porusza problem niebezpieczeństwa, w jakim znajduje się nocne niebo. Dostępność do naturalnie ciemnego nieba jest malejąca od wielu lat na skutek zjawiska zanieczyszczenia sztucznym oświetleniem. Ta zmora dotyka nie tylko pasjonatów astronomii, którzy w terenach miejskich zmuszeni są do ograniczenia się w obserwacjach do jaśniejszych obiektów, głównie Układu Słonecznego, a dla ujrzenia słabszych obiektów zmuszeni są wyjeżdżać daleko poza miasta, ale dotyka także obserwatoria profesjonalne i astronomów prowadzących naukowe obserwacje, którzy dla ich dokładnego przeprowadzania muszą uciekać jak to tylko możliwe od źródeł cywilizacji i zaśmiecenia nieba sztucznym oświetleniem.

Na prośbę czytelników tekstem tym otwieram na blogu miejsce do wymieniania się wiadomościami i relacjami z obserwacji dotyczących satelitów Starlink - na dzień dobry przeniosłem także wcześniejsze dyskusje spod innych tekstów aby nie tworzyć bałaganu na blogu. Budowana przez Elona Muska, założyciela SpaceX konstelacja satelitów Starlink, mająca za kilka lat zapewnić globalną dostępność Internetu z każdego miejsca na świecie docelowo składać się będzie z ponad 12000 osobnych egzemplarzy orbitujących wokół Ziemi na trzech różnych wysokościach (340, 550 i 1150 km) a jednorazowo przy każdym ze startów rakiet Falcon planowane jest uwalnianie około 60 satelitów. Dotychczas odbyła się misja demonstracyjna oraz pierwsza operacyjna, z już właściwą paczką Starlinków, które będą się składać na tę super-konstelację.