Ostatnia aktualizacja komentarza: 21.04 13:50 CEST [11:50 UTC]
21.04.18
WPŁYW CHHSS MALEJE, ZORZA WYSTĄPIŁA - druga doba napływu strumienia wiatru słonecznego z dziury koronalnej (CHHSS) przemija już zdecydowanie spokojniej od poprzedniej, w trakcie której doszło w sumie do dwunastogodzinnej burzy magnetycznej osiągającej przez ponad 6 godzin umiarkowaną kategorię G2. W trakcie ostatniego epizodu gdy burza osiągała już tylko kategorię G1 od 20:00 do 23:00 CEST piątkowego wieczoru i gdy jej aktywność zmierzała ku końcowi, subtelne resztki zorzy polarnej najpewniej znacznie okazalszej w godzinach dziennych, udało się zaobserwować z północno wschodniej Polski; jedyne jak dotąd potwierdzenie wystąpienia subtelnej purpury zorzy pochodzi z Mazur.
Od godz. 23:00 CEST stan burzy magnetycznej nie zaistniał jak dotąd ani na chwilę, co sprawia, że okres z zaburzeniami poniżej globalnego indeksu Kp=5 utrzymuje się już ponad 15 godzin. Trudno się temu dziwić gdy spojrzymy na cechy wiatru słonecznego oddziałującego teraz na Ziemię. Po wczorajszym wyraźnym wzmożeniu natężenia pola magnetycznego (Bt) w CHHSS nie ma już śladu i o ile w maksimum burzy wynosiło ono 21nT, tak dziś osiąga wartości 4-6nT przy skierowaniu (Bz) bliskim neutralnemu z niewielkimi wahaniami między północnym a południowym od +2 do -3nT. Prędkość wiatru pozostaje jeszcze podwyższona wynosząc około 530 km/sek., więc o ile doszłoby jeszcze do ponownego wzmożenia Bt i południowego Bz, utrzymująca się prędkość wciąż mogłaby wystarczać do sporadycznych epizodów ze słabą burzą magnetyczną. Składowe Bt i Bz są jednak niezmiennie słabnące od kilkunastu godzin bez choćby śladowych oznak chwilowych wzmożeń natężenia, więc szanse na burzową pogodę kosmiczną za sprawą tego strumienia wiatru słonecznego wydają się już niewielkie. Dopóki napływ CHHSS trwa, dopóty można żywić nadzieję na krótkotrwałe wzrosty aktywności geomagnetycznej - z początkiem nowego tygodnia wpływ strumienia powinien dobiec końca.
OBSZAR 2706 - od 3 dni w północno-wschodniej części tarczy słonecznej możemy obserwować nową grupę plam 2706. Wykazuje się ona prostą budową pola magnetycznego, nie wykazując skłonności do emitowania silniejszych rozbłysków. Stanowi ona jednak interesujący cel dla miłośników amatorskich obserwacji Słońca, z którego warto skorzystać dzięki utrzymującej się wyśmienitej pogodzie nad Polską jak i dlatego, że jest ona rzadko mającą już miejsce odskocznią od dominującego coraz bardziej stanu czystej tarczy słonecznej. Do tej pory w kwietniu mieliśmy 15 takich dni. Pojawienie się obszaru 2706 na tarczy zagwarantowało utrzymanie marcowi 2018 pozycji lidera na liście miesięcy z największą absencją plam (24 dni) w trwającej fazie schyłkowej 24. cyklu aktywności słonecznej, ponieważ aby kwiecień mógł stać się nowym liderem, plamy na tarczy w tym miesiącu mogłyby występować maksymalnie przez 5 dni - co w świetle braku skłonności do szybkiego zaniku grupy plam 2706, nie może nastąpić.
20.04.18
GOTOWOŚĆ ZORZOWA 20-21.04 - zgodnie z oczekiwaniami, z dniem dzisiejszym rozpoczyna się napływ strumienia wiatru słonecznego podwyższonej prędkości (CHHSS) z dziury koronalnej, o której wspominałem w poprzednim komentarzu. Zmiana warunków pogody kosmicznej jest wyraźna (dane na żywo) i już w chwili pisania tego komentarza poskutkowała zaistnieniem stanu umiarkowanej burzy magnetycznej kategorii G2 wiążącej się z 50-cio procentowym prawdopodobieństwem wystąpienia zorzy polarnej nad Polską w trakcie takich zaburzeń. Prędkość wiatru słonecznego docierającego do Ziemi wzrosła z dotychczasowych 350 do około 500 km/sek., przy wzroście gęstości z 10 do momentami ponad 60 protonów/cm3 i tradycyjnym późniejszym spadku do pierwotnych wartości. Najistotniejsze są jednak jak zawsze zmiany w cechach siły natężenia pola magnetycznego wiatru słonecznego (Bt) i jego skierowania (Bz). Składowa Bt wskazuje, że mamy do czynienia ze strumieniem o wyraźnym potencjale do wzburzania aktywności geomagnetycznej - wzrosła z 5 do momentami 18-21nT (obecnie 15nT) przy dominacji korzystnego południowego skierowania Bz czerpiącego większość dostępnego potencjału i wahającego się w okolicach -15 do -18nT. W efekcie mamy od ponad dziewięciu godzin do czynienia z burzą magnetyczną, która po trzech godzinach od zaistnienia z kategorii G1 rozwinęła się do umiarkowanej kategorii G2 i taka też stała się dominująca siła burzy na ten moment.
Utrzymanie się stanu burzy magnetycznej do wieczornych godzin skutkować mogłoby szansami wystąpienia zorzy polarnej nad naszym krajem (warunki), czemu dodatkowo sprzyjały by obecnie zarówno wyśmienite warunki pogodowe nad całą Polską jak i niewielka faza Młodego Księżyca nierozświetlającego nieba w znacznym stopniu i znikającego w pierwszej części wieczoru pod zachodnim horyzontem. Niewiadomą pozostaje jak zwykle dalsze zachowanie się strumienia CHHSS - przetrwania burzy magnetycznej do godzin korzystnych dla Polski nikt zagwarantować nie może, ale pewne jest, że w przypadku tego strumienia jego napływanie na Ziemię będzie kontynuowane przez cały weekend - a dopóki napływ CHHSS trwa, okresy z burzową pogodą kosmiczną będą możliwe nawet wówczas, gdy pomiędzy nimi występować będą przerwy z uspokojoną aktywnością geomagnetyczną. Z uwagi na wspomniane okoliczności na Polskim AstroBlogerze zostaje ogłoszony stan gotowości zorzowej, obowiązujący na okres najbliższej nocy z 20 na 21 kwietnia z możliwością sobotniego przedłużenia o kolejną dobę, jeśli będą jutro ku temu przesłanki.
WPŁYW CHHSS MALEJE, ZORZA WYSTĄPIŁA - druga doba napływu strumienia wiatru słonecznego z dziury koronalnej (CHHSS) przemija już zdecydowanie spokojniej od poprzedniej, w trakcie której doszło w sumie do dwunastogodzinnej burzy magnetycznej osiągającej przez ponad 6 godzin umiarkowaną kategorię G2. W trakcie ostatniego epizodu gdy burza osiągała już tylko kategorię G1 od 20:00 do 23:00 CEST piątkowego wieczoru i gdy jej aktywność zmierzała ku końcowi, subtelne resztki zorzy polarnej najpewniej znacznie okazalszej w godzinach dziennych, udało się zaobserwować z północno wschodniej Polski; jedyne jak dotąd potwierdzenie wystąpienia subtelnej purpury zorzy pochodzi z Mazur.
Od godz. 23:00 CEST stan burzy magnetycznej nie zaistniał jak dotąd ani na chwilę, co sprawia, że okres z zaburzeniami poniżej globalnego indeksu Kp=5 utrzymuje się już ponad 15 godzin. Trudno się temu dziwić gdy spojrzymy na cechy wiatru słonecznego oddziałującego teraz na Ziemię. Po wczorajszym wyraźnym wzmożeniu natężenia pola magnetycznego (Bt) w CHHSS nie ma już śladu i o ile w maksimum burzy wynosiło ono 21nT, tak dziś osiąga wartości 4-6nT przy skierowaniu (Bz) bliskim neutralnemu z niewielkimi wahaniami między północnym a południowym od +2 do -3nT. Prędkość wiatru pozostaje jeszcze podwyższona wynosząc około 530 km/sek., więc o ile doszłoby jeszcze do ponownego wzmożenia Bt i południowego Bz, utrzymująca się prędkość wciąż mogłaby wystarczać do sporadycznych epizodów ze słabą burzą magnetyczną. Składowe Bt i Bz są jednak niezmiennie słabnące od kilkunastu godzin bez choćby śladowych oznak chwilowych wzmożeń natężenia, więc szanse na burzową pogodę kosmiczną za sprawą tego strumienia wiatru słonecznego wydają się już niewielkie. Dopóki napływ CHHSS trwa, dopóty można żywić nadzieję na krótkotrwałe wzrosty aktywności geomagnetycznej - z początkiem nowego tygodnia wpływ strumienia powinien dobiec końca.
OBSZAR 2706 - od 3 dni w północno-wschodniej części tarczy słonecznej możemy obserwować nową grupę plam 2706. Wykazuje się ona prostą budową pola magnetycznego, nie wykazując skłonności do emitowania silniejszych rozbłysków. Stanowi ona jednak interesujący cel dla miłośników amatorskich obserwacji Słońca, z którego warto skorzystać dzięki utrzymującej się wyśmienitej pogodzie nad Polską jak i dlatego, że jest ona rzadko mającą już miejsce odskocznią od dominującego coraz bardziej stanu czystej tarczy słonecznej. Do tej pory w kwietniu mieliśmy 15 takich dni. Pojawienie się obszaru 2706 na tarczy zagwarantowało utrzymanie marcowi 2018 pozycji lidera na liście miesięcy z największą absencją plam (24 dni) w trwającej fazie schyłkowej 24. cyklu aktywności słonecznej, ponieważ aby kwiecień mógł stać się nowym liderem, plamy na tarczy w tym miesiącu mogłyby występować maksymalnie przez 5 dni - co w świetle braku skłonności do szybkiego zaniku grupy plam 2706, nie może nastąpić.
20.04.18
GOTOWOŚĆ ZORZOWA 20-21.04 - zgodnie z oczekiwaniami, z dniem dzisiejszym rozpoczyna się napływ strumienia wiatru słonecznego podwyższonej prędkości (CHHSS) z dziury koronalnej, o której wspominałem w poprzednim komentarzu. Zmiana warunków pogody kosmicznej jest wyraźna (dane na żywo) i już w chwili pisania tego komentarza poskutkowała zaistnieniem stanu umiarkowanej burzy magnetycznej kategorii G2 wiążącej się z 50-cio procentowym prawdopodobieństwem wystąpienia zorzy polarnej nad Polską w trakcie takich zaburzeń. Prędkość wiatru słonecznego docierającego do Ziemi wzrosła z dotychczasowych 350 do około 500 km/sek., przy wzroście gęstości z 10 do momentami ponad 60 protonów/cm3 i tradycyjnym późniejszym spadku do pierwotnych wartości. Najistotniejsze są jednak jak zawsze zmiany w cechach siły natężenia pola magnetycznego wiatru słonecznego (Bt) i jego skierowania (Bz). Składowa Bt wskazuje, że mamy do czynienia ze strumieniem o wyraźnym potencjale do wzburzania aktywności geomagnetycznej - wzrosła z 5 do momentami 18-21nT (obecnie 15nT) przy dominacji korzystnego południowego skierowania Bz czerpiącego większość dostępnego potencjału i wahającego się w okolicach -15 do -18nT. W efekcie mamy od ponad dziewięciu godzin do czynienia z burzą magnetyczną, która po trzech godzinach od zaistnienia z kategorii G1 rozwinęła się do umiarkowanej kategorii G2 i taka też stała się dominująca siła burzy na ten moment.
Utrzymanie się stanu burzy magnetycznej do wieczornych godzin skutkować mogłoby szansami wystąpienia zorzy polarnej nad naszym krajem (warunki), czemu dodatkowo sprzyjały by obecnie zarówno wyśmienite warunki pogodowe nad całą Polską jak i niewielka faza Młodego Księżyca nierozświetlającego nieba w znacznym stopniu i znikającego w pierwszej części wieczoru pod zachodnim horyzontem. Niewiadomą pozostaje jak zwykle dalsze zachowanie się strumienia CHHSS - przetrwania burzy magnetycznej do godzin korzystnych dla Polski nikt zagwarantować nie może, ale pewne jest, że w przypadku tego strumienia jego napływanie na Ziemię będzie kontynuowane przez cały weekend - a dopóki napływ CHHSS trwa, okresy z burzową pogodą kosmiczną będą możliwe nawet wówczas, gdy pomiędzy nimi występować będą przerwy z uspokojoną aktywnością geomagnetyczną. Z uwagi na wspomniane okoliczności na Polskim AstroBlogerze zostaje ogłoszony stan gotowości zorzowej, obowiązujący na okres najbliższej nocy z 20 na 21 kwietnia z możliwością sobotniego przedłużenia o kolejną dobę, jeśli będą jutro ku temu przesłanki.
14.04.18
WYJŚCIE Z CHHSS, NOWA DZIURA KORONALNA - po pięciu dobach wychodzimy ze strumienia wiatru słonecznego podwyższonej prędkości (CHHSS), który napływał na Ziemię za sprawą powrotu dziury koronalnej wspominanej w poprzednich komentarzach. Ten drugi napływ strumienia, po pierwszym, który w marcu przyniósł pierwsze wystąpienie zorzy polarnej nad Polską w 2018 roku, okazał się słabszy i przyniósł tylko jeden epizod ze słabą burzą magnetyczną kategorii G1 która trwała niespełna trzy godziny, po czym zanikła bezpowrotnie. Nie pojawiły się meldunki o obserwacjach zorzy nad naszym krajem i najpewniej w tym napływie już się to nie zmieni - warunki wiatru słonecznego powracają do spokojnych, prędkość waha się w okolicach 400 km/sek. względem pond 550km/sek. w czasie napływu CHHSS, gęstość w okolicach 5 protonów/cm3, przy słabym natężeniu pola magnetycznego poniżej 5nT i neutralnym skierowaniu o niewielkich wahaniach między słabym północnym a słabym południowym.
Do centrum tarczy zbliża się jednak kolejna dziura koronalna, która po weekendzie stanie się krótkotrwale bezpośrednio ukierunkowana na Ziemię. Rozciąga się ona równoleżnikowo na dużym dystansie ponad 600 tysięcy kilometrów przechodząc przez słoneczny równik, ale niestety jej rozpiętość południkowa jest nikła, co z kolei sprawi, że emitowany przez nią nowy strumień CHHSS będzie bardzo "wąski" przekładając się na krótki czas oddziaływania na warunki pogody kosmicznej już po dotarciu do Ziemi. Powinno ono nastąpić około 20 kwietnia (+/- 1 dzień), przynosząc rozwój aktywności geomagnetycznej w razie korzystnych cech wiatru. Dla obserwatorów na wysokich szerokościach geograficznych półkuli północnej może to być jeden z ostatnich okresów podwyższonych szans na zorze polarne w kończącym się już sezonie obserwacyjnym przed nadejściem białych nocy.
Do centrum tarczy zbliża się jednak kolejna dziura koronalna, która po weekendzie stanie się krótkotrwale bezpośrednio ukierunkowana na Ziemię. Rozciąga się ona równoleżnikowo na dużym dystansie ponad 600 tysięcy kilometrów przechodząc przez słoneczny równik, ale niestety jej rozpiętość południkowa jest nikła, co z kolei sprawi, że emitowany przez nią nowy strumień CHHSS będzie bardzo "wąski" przekładając się na krótki czas oddziaływania na warunki pogody kosmicznej już po dotarciu do Ziemi. Powinno ono nastąpić około 20 kwietnia (+/- 1 dzień), przynosząc rozwój aktywności geomagnetycznej w razie korzystnych cech wiatru. Dla obserwatorów na wysokich szerokościach geograficznych półkuli północnej może to być jeden z ostatnich okresów podwyższonych szans na zorze polarne w kończącym się już sezonie obserwacyjnym przed nadejściem białych nocy.
10.04.18
CHHSS NAPŁYWA - od kilkunastu godzin rozpoczął się napływ strumienia wiatru słonecznego podwyższonej prędkości z dziury koronalnej wspomnianej w poprzednim komentarzu i jednocześnie tej samej, która przed miesiącem przyczyniła się do pierwszego w 2018 roku wystąpienia zorzy polarnej nad Polską. Jak dotychczas, drugi napływ tego CHHSS przebiega łagodnie - warunki wiatru słonecznego zmieniły się w sposób pozwalający na zaistnienie stanu niestabilności w ziemskim polu magnetycznym (Kp4) ale bez stanu burzy magnetycznej. Przez najbliższe 4-5 dni szanse na taką burzę pozostawać będą jednak podwyższone, warto pamiętać że przed miesiącem korzystny rozwój aktywności geomagnetycznej CHHSS zdołał wywołać dopiero czwartej doby od rozpoczęcia napływu. Obecnie prędkość wiatru wzrosła z 420 do około 550 km/sek., przy gęstości 5-10 protonów/cm3. Siła natężenia pola magnetycznego wiatru (Bt) podobnie jak przed miesiącem w pierwsych dniach napływu pozostaje dziś słaba i waha się między 4 a 7nT, przy jednak dominacji południowego skierowania pola (Bz) w granicach 5-6nT. Czujność wśród obserwatorów zalecana.
05.04.18
PO PIERWSZYM KWARTALE - tarcza słoneczna w dalszym ciągu pozostaje czysta. W kwietniu jak dotąd nie pojawiły się żadne nowe grupy plam, a z dniem dzisiejszym rok 2018 przyniósł już 56 dni z zerową liczbą Wolfa. Czy kwiecień zepchnie z pozycji lidera zakończony niedawno marzec, który przyniósł aż 24 dni z taką sytuacją? Kiedy nastąpi nowy najdłuższy okres nieprzerwanej absencji plam na tarczy? Po pierwszym kwartale 2018 roku przyszła pora na kolejne małe podsumowanie niedawnych wyczynów Dziennej Gwiazdy w drodze do nowego Słonecznego Minimum - pełny tekst dostępny na blogu.
DZIURA KORONALNA POWRÓCIŁA - do centrum tarczy zbliża się ponownie dziura koronalna emitująca strumień wiatru słonecznego podwyższonej prędkości (CHHSS), widoczna doskonale na zdjęciach z SDO w długości fali 211 angstremów. Emisja CHHSS ku Ziemi rozpoczęła się z dniem dzisiejszym i potrwa przez kolejne 4-5 dni, a dotarcie pierwszych porcji strumienia powinno nastąpić 9 kwietnia (+/- 1 dzień). Od poniedziałku zatem pogoda kosmiczna powinna być kształtowana co najmniej przez połowę kolejnego tygodnia przez strumień z tejże dziury koronalnej, a jaka będzie jego zdolność wpływu na jej wzburzanie przekonamy się już wraz z napływem. Przed miesiącem CHHSS przez nią emitowany pozwolił na zaistnienie słabej do umiarkowanej burzy magnetycznej kategorii G1-G2, która przyniosła debiut polskiej zorzy polarnej w tym roku - wzburzenie warunków nastąpiło jednak dopiero w czwartej, przedostatniej dobie napływu strumienia - potencjał jak wiemy już po wydarzeniach sprzed miesiąca, jest - pozostaje pytanie na ile tym razem uda się go wykorzystać.
02.04.18
NOWE WYZEROWANIE - po krótkotrwałej obecności grupy plam 2703 tarcza słoneczna ponownie stała się wolna od obszarów aktywnych. Dzisiejszy dzień otwiera nowy okres z czystą tarczą słoneczną, która dotąd, była taka już 52 dni od początku roku. W najbliższym czasie oczekujmy kontynuacji ciszy.
Wyjaśnienie: solar update - aktualizowane na bieżąco krótkie autorskie komentarze o ostatnich zjawiskach na Słońcu i wszelkich wydarzeniach związanych z pogodą kosmiczną. Na początku miesiąca* komentarze są zerowane i publikowane od nowa (najstarsze komunikaty z danego miesiąca ukazują się u dołu podstrony, nowe na górze). W przypadku okresów niskiej aktywności słonecznej, aktualizacje ukazują się co 2-4 dni, w przypadku podwyższonej aktywności raz lub kilka razy dziennie. Zadaniem tych komunikatów jest odpowiedzieć na pytania czytelników:
* Aktualizacje archiwizowane są w cyklu comiesięcznym i możliwe do odczytu w dziale Archiwum Solar Update.
jaka jest aktualna aktywność Słońca, czy i kiedy wystąpią rozbłyski słoneczne, aktualny zasięg zorzy polarnej, czego spodziewać się po Słońcu w najbliższych godzinach i dniach.
* Aktualizacje archiwizowane są w cyklu comiesięcznym i możliwe do odczytu w dziale Archiwum Solar Update.