Za nami pierwszy kwartał 2025 roku, co jak zwykle stanowi moment kolejnego podsumowania postępu 25. cyklu aktywności słonecznej oraz spojrzenia na stan aktualny i w krótkoterminową przyszłość. Jakie były te trzy miesiące? Czy Dzienna Gwiazda zrobiła sobie urlop od dostarczania nam zorzy polarnej, a może już weszła w wygasającą fazę cyklu słonecznego? Pora znów popatrzeć na statystyki i odnotować to co pewne, jak też pomyśleć o tym co jeszcze przed nami.

W niedzielę 8 grudnia o godz. 09:06 UTC obszar aktywny 3912 położony tuż przed zachodnią krawędzią tarczy słonecznej wytworzył silny rozbłysk klasy X2.2 z emisją radiową typu II o niewygórowanej prędkości 626 km/sek. Rozbłysk był impulsywny i dość szybko osłabł, jednak zdołał uwolnić koronalny wyrzut masy (CME).

Za nami druga z najsilniejszych (jak dotąd) burz magnetycznych 25. cyklu aktywności słonecznej. Wielu upatrywało w niej szansy na powtórkę z pamiętnej majowej nocy 10/11.05 br. kiedy po raz pierwszy od dwóch dekad aktywność geomagnetyczna rozszalała się do ekstremalnego poziomu, a zorza polarna stała się zjawiskiem globalnym docierającym nawet nad tropiki. Pomimo faktu, że w oficjalnej skali do tak aktywnej burzy tym razem nie doszliśmy (choć przez około dwie godziny - owszem - była ona osiągana), zorze jakie wyprodukowała zdaniem wielu obserwatorów przewyższyły te majowe swoją intensywnością barw i jasnością w obserwacji gołym okiem. Zostawiając na boku zbędne rozważania która z burz obrodziła w piękniejsze zorze i uznając, że najzwyczajniej w świecie w obu przypadkach mieliśmy porównywalnej klasy nieziemskie widowisko, prześledźmy wspólnie raz jeszcze co rzeczywiście w owym dniu się wydarzyło i jakiego spektaklu znów się staliśmy świadkami.

24 października powracający po dwutygodniowej przerwie obszar aktywny 3844 - przemianowany na 2869 - wytworzył silny rozbłysk klasy X3.3 z maksimum o godz. 03:57 UTC. Zjawisko wygenerowało silny blackout radiowy poziomu R3 na osłonecznionej półkuli oraz emisję radiową typu II i IV o prędkości 610 km/sek. Rozbłysk był erupcyjny i wyzwolił imponującej rozpiętości koronalny wyrzut masy (CME), który pomimo umiejscowienia źródła zjawiska na krawędzi tarczy słonecznej zarysował strukturę full-halo sugerującą możliwość podążania ku Ziemi skrajnie zachodniej flanki CME.

W pierwszy dzień października o godz. 22:20 UTC obszar aktywny 3842 w południowo-wschodniej części tarczy słonecznej wyzwolił silny rozbłysk klasy X7.1 połączony z emisją radiową typu II (1246 km/sek.). Na chwilę obecną jest to drugi najsilniejszy rozbłysk w dotychczasowym przebiegu 25. cyklu słonecznego (po rozbłysku klasy X8.7 z 14 maja br. w obszarze aktywnym 3664).

W sobotę 14.09 o godz. 15:29 UTC doszło do silnego rozbłysku klasy X4.5 w regionie aktywnym 3825 nieopodal południowo-wschodniej krawędzi tarczy słonecznej. Zjawisko było dość rozciągnięte w czasie , poniżej klasy X rozbłysk opadł o godz. 16:11 UTC, a w maksimum było na tyle wysokiej energii, że uplasowało się ex aequo na 5. miejscu najsilniejszych rozbłysków całego 25. cyklu słonecznego w jego dotychczasowym przebiegu od grudnia 2019 roku - podobnej siły zjawisko miało miejsce 6 maja br. w obszarze aktywnym 3663.

14 sierpnia o godz. 04:02 UTC obszar aktywny AR3777 tuż za zachodnią krawędzią wytworzył rozbłysk klasy M4.4 połączony z uwolnieniem jasnego, gęstego koronalnego wyrzutu masy widocznego na porannych zdjęciach z LASCO po godz. 04:20 UTC. Z uwagi na zaistnienie tego zjawiska za zachodnią krawędzią CME nie będzie miał dla nas znaczenia w perspektywie kolejnych dni. To co ciekawsze nadeszło niespełna trzy godziny później.

Za nami kwartał, który oglądany z większej perspektywy czasu być może okaże się za kilka lat okresem, w którym nadeszło Słoneczne Maksimum 25. cyklu słonecznego. W minionych trzech miesiącach w pigułce mieliśmy komplet zjawisk z zakresu aktywności słonecznej i geomagnetycznej, jakie są wizytówką każdego szczytu cyklu słonecznego, a pojęcie nuda czy marazm - stało się niemal abstrakcją. Czy i na ile zbliżyliśmy się do szczytu cyklu? A może to wciąż tylko skromne przedbiegi przed realnym maksimum lub drugi pik po wcześniejszym kilkumiesięcznym okresie uspokojenia aktywności? Pora na podsumowanie dokonań Gwiazdy Dziennej za drugi kwartał 2024 roku.

W niedzielę 14.07 o godz. 02:34 UTC doszło do silnego rozbłysku klasy X1.2 w regionie aktywnym 3738 nieopodal południowo-zachodniej krawędzi tarczy słonecznej. Zjawisko pomimo pewnego wydłużenia maksimum nie wyzwoliło koronalnego wyrzutu masy (CME), w związku z czym jego wpływ ograniczył się do kilkunastominutowego silnego blackoutu radiowego poziomu R3 na osłonecznionej półkuli. Brak emisji burzy radiacyjnej.

Trudno byłoby nam zliczyć sytuacje, w których silne rozbłyski uwalniające wyrzuty koronalne zachodzą na krawędzi tarczy słonecznej wyzwalając erupcje w całkowicie niekorzystnym kierunku. Jeszcze trudniej byłoby nam uwierzyć, że pewnego dnia - jakby w nieoczekiwanym geście rekompensaty - Słońce uwolni nie jeden, lecz serię sześciu koronalnych wyrzutów masy bezpośrednio w stronę Ziemi i zrobi to nie przy okazji jakichś słabych, pomijalnych zjawisk, ale energetycznych rozbłysków w grupie plam znajdującej się na wprost naszej planety. Po najsłabszym od stulecia 24. cyklu słonecznym z lat 2008-2019, 10 maja 2024 roku znaleźliśmy się w sytuacji, których nie powstydziłyby się najbardziej intensywne cykle z przeszłości. Już nie Polska, Słowacja czy Włochy, ale Floryda, Namibia i Portoryko znalazły się w strefie widoczności zórz polarnych, które docierając do strefy zwrotnikowej spowiły swoim zasięgiem niemalże cały glob ziemski oznajmiając nadejście burzy magnetycznej, jaka niezliczonych amato...

Po kilku dniach wysokiej aktywności słonecznej, lecz nie mającej przełożenia na aktywność geomagnetyczną w większym stopniu, niż w ramach 3-godzinnego epizodu słabej burzy magnetycznej kategorii G1 z 6 maja, doczekaliśmy się w końcu zjawiska, które burzowe warunki może podnieść do wyższych poziomów. Wraz ze zmierzaniem do północno-zachodniej krawędzi regionu 3663, który był sprawcą sześciu rozbłysków klasy X na przestrzeni ostatnich 6 dni , z czego najnowszy - klasy X1.0 dzisiaj o godz. 01:41 UTC, pałeczkę zaczął przejmować region 3664 znajdujący się w centrum tarczy nieco na południe od słonecznego równika.

3 maja nad ranem o godz. 02:22 UTC region aktywny 3663 wytworzył silny rozbłysk klasy X1.6, będący pierwszym takim zjawiskiem od końca marca i ósmym od początku roku. Zjawisku towarzyszyły silny blackout  poziomu R3 na osłonecznionej części Ziemi trwający kilka minut oraz emisja radiowa typu II i IV będąca zwykle oznaką zaistnienia zjawiska o charakterze eruptywnym. Widoczne szybko po rozbłysku pociemnienie koronalne było drugim zwiastunem uwolnienia CME, a wraz z nadejściem pierwszych obrazów z koronografu LASCO jasnym stało się, że koronalny wyrzut masy rzeczywiście zaistniał.

W trwającym 25. cyklu aktywności Słońce najwyraźniej upodobało sobie 23. i 24. dzień wiosennych miesięcy. W rok po pierwszej w tym cyklu burzy magnetycznej kategorii G4 z 23/24 marca 2023 r. i następującej dokładnie miesiąc później nieco solidniejszej poprawce z 23/24 kwietnia, nadszedł 23 marca 2024 roku, który przyniósł nam jeden z najsilniejszych koronalnych wyrzutów masy uwolnionych w kierunku Ziemi od czasu schyłkowej fazy poprzedniego cyklu w ubiegłej dekadzie. Uwolnienie tego CME doprowadziło już nazajutrz, 24 marca do trzeciej w tym cyklu tak intensywnej burzy magnetycznej, ale byśmy nie popadli w marazm - najnowszy przypadek burzy kategorii G4 wniósł powiew świeżości - a raczej stęchlizny, gdyż ta odmiana była najmniej fortunną dla wszystkich spragnionych długotrwałej i silnej aktywności zorzy polarnej. Burza paradoksów: długo już nie mieliśmy do czynienia z przypadkiem tak potężnego zjawiska, które po dynamicznym rozwoju wygasło równie szybko jak się pojawiło. Zachwycająca ro...

W wieczór Wielkiego Czwartku o godz. 20:56 UTC region aktywny 3615 zmierzający ku zachodniej krawędzi tarczy słonecznej wygenerował swój pierwszy rozbłysk klasy X - z podwójnym maksimum X1.1 i 10 minut wcześniej nieco słabszym M9.8. Zjawisko było zauważalnie dłuższe od wcześniejszych krótkotrwałych rozbłysków uwolnionych z tej grupy plam tego samego dnia jak i w dniach wcześniejszych, dzięki czemu doszło do uwolnienia koronalnego wyrzutu masy.

To nie przyspieszone Prima Aprilis. Przed nami potencjalnie największe wydarzenie pogody kosmicznej od początku bieżącego 25. cyklu aktywności słonecznej jaki miał miejsce w grudniu 2019 roku mogące zrzucić z pozycji lidera ciężkie burze magnetyczne kategorii G4 z marca i kwietnia ubiegłego roku. W godzinach nocnych z piątku na sobotę 22/23.03 doszło do najsilniejszych zjawisk o bliskim centralnego umiejscowienia na tarczy słonecznej w tym cyklu, których natura także okazała się rzadko spotykana.

Za nami wyjątkowe godziny. W noc ze środy na czwartek (23:07 UTC) obszar aktywny 3590 na północno-wschodniej części tarczy wytworzył trzeci w 2024 roku rozbłysk najwyższej energii. Maksimum rozbłysku uplasowało się w klasie X1.8 i stanowiło bardzo krótkotrwałe wydarzenie, choć zdołało jak zawsze w przypadku tak silnych zjawisk spowodować trwający kilkanaście minut silny blackout radiowy poziomu R3 na osłonecznionej części Ziemi.

Tydzień po tygodniu w niemal tym samym miejscu południowo-zachodniej krawędzi tarczy słonecznej doszło do silnego rozbłysku klasy X2.5, tym razem w obszarze aktywnym 3576 jaki ma za sobą dwa tygodnie wędrówki przez wystawioną ku Ziemi część Słońca i obecnie schodzi z naszego pola widzenia. Maksimum zjawiska przypadło o godz. 06:53 UTC i okazało się bardzo krótkotrwałe - już kwadrans później emisja rentgenowska plasowała się poniżej klasy M.

W piątek o godz. 14:14 CET obszar aktywny 3575 wygenerował rozbłysk klasy X3.3 powiązany z silnym blackoutem radiowym poziomu R3 na osłonecznionej części Ziemi oraz emisją radiową typu IV .  Rozbłysk mógł w istocie być nieco silniejszy od klasy X3.3 jako, że jego źródło pozostawało zakryte za południowo-zachodnią krawędzią podobnie jak w przypadku porannego rozbłysku klasy M3.9.

Czymże są sylwestrowe fajerwerki wystrzeliwane na całym świecie z okazji wykonania przez Ziemię kolejnego obiegu wokół Słońca wobec fajerwerków, które Dzienna Gwiazda uwolniła w ostatni dzień minionego roku? Za nami ekscytujący wieczór - dobrze znana czytelnikom grupa plam 3514, która w połowie grudnia uwolniła najsilniejszy dotychczasowy rozbłysk 25. cyklu słonecznego (klasy X2.8) jeszcze przed końcem roku postanowiła poprawić swój rekord i zapewniła nam silny rozbłysk klasy X5.0 będący najpotężniejszym tego typu wydarzeniem od czasu rozbłysku klasy X8.2 z 10 września 2017 roku . Huczne pożegnanie 2023 roku zostało dokonane przez Słońce w bardzo adekwatnym stylu wobec tego, do czego nas ono przyzwyczaiło przez większość minionego roku. Pomimo pewnego uspokojenia w trzecim i czwartym kwartale, na Sylwestra Słońce po raz kolejny przypomniało, że Słoneczne Maksimum cyklu tuż tuż.

X2.8. Pełna rozdzielczość . W czwartek rano obszar aktywny 3514, który w ostatnim czasie uległ wyraźnej rozbudowie i skomplikował swoje pole magnetyczne do stanu pozwalającego emitować silne rozbłyski klasy X, wytworzył o godz. 08:44 CET silny rozbłysk klasy M5.8. Rozbłysk natychmiastowo wywołał blackout radiowy poziomu R2 na osłonecznionej części Ziemi na okres kilkunastu minut, ale co ważniejsze, uwolnił koronalny wyrzut masy. Był to jednak tylko wstęp do późniejszej części dnia. O godz. 14:48 CET doszło do słabszego rozbłysku klasy M2.3, zaś o godz. 18:02 CET region ten wygenerował najsilniejsze jak dotąd zjawisko 25. cyklu słonecznego - rozbłysk klasy X2.8 połączony z bardzo energetycznym koronlnym wyrzutem masy z widoczną strukturą asymetrycznego full-halo wyrzuconym z prędkością początkową około 1953 km/sek., jedną z najszybszych erupcji od kilku lat zachodzącą po wystawionej ku Ziemi półkuli słonecznej i trafiającą na pierwsze miejsce listy TOP-10 zjawisk tego roku jak i ...