Jaki Nowy Rok, taki cały rok. Czy to powiedzenie okaże się prorocze w kontekście aktywności słonecznej i geomagnetycznej? Z pewnością żaden z czytelników by się nie obraził. Pierwszy raz od przełomu 2015 i 2016 roku nie musimy się zastanawiać ile przyjdzie nam czekać na debiut zorzy polarnej po otwarciu następnego roku. W przeciwieństwie jednak do sytuacji sprzed 9 lat nie zaczynamy od nieśmiałego debiutu zorzy, ale ciężkiego szturmu jaki para koronalnych wyrzutów masy wytoczyła ziemskiej magnetosferze na przełomie grudnia i stycznia 2024/25, a który w postaci wysypu zórz polarnych nad Polską zmaterializował się wraz z nadejściem pierwszego noworocznego zmierzchu. Trudno wyobrazić sobie bardziej owocny początek roku będąc miłośnikiem zorzy polarnej.

Przed nami pierwszy w 2025 roku zintegrowany test w locie największej rakiety w dziejach - napędzanego 33 silnikami Raptor boostera Super Heavy i statku Starship. Okno startowe otwiera się o godz. 16:00 czasu lokalnego (23:00 CET) i trwa 60 minut, w trakcie których próba startu może się odbyć. Na razie z zapowiedzi SpaceX wynika jednak, że test IFT-7 rozpocząć powinien się nie wcześniej jak o 23:37 CET. Rusza specjalny blog na żywo!

W ko czwartkowy (09.01) poranek doszło do erupcji filamentu nieopodal regionu aktywnego AR3947 tuż po przekroczeniu centralnego południka przy bezpośrednim zwróceniu ku Ziemi. Rozerwaniu struktury towarzyszył częsty w takich wypadkach wzrost strumienia rentgenowskiego wyrażony w długotrwałym, choć słabym rozbłysku klasy C3.9 i C4.1 .

Nadchodzi nowy okres widoczności Międzynarodowej Stacji Kosmicznej o porze wieczornej. Przed nami 30 okazji na pierwsze w 2025 roku obserwacje przelotów ISS o dogodnych godzinach, lecz prawdopodobnie rzadko w dogodnej pogodzie, jaka podtrzymuje trend zapoczątkowany jesienią nie dając na ogół wielu sposobności ku oddawaniu się obserwacjom nocnego nieba - dziennego zresztą też. Podczas rozpoczynającego się okresu widoczności Międzynarodowa Stacja Kosmiczna ukaże się naszym oczom blisko 30 razy, a stanie się to na przestrzeni najbliższych dwóch i pół tygodnia. Podczas najefektowniejszych przelotów ISS będzie osiągać blask -3,5 mag., będąc widoczną nad horyzontem przez blisko 7 minut.

Trochę wciąż nie dowierzam, ale... udało się. Okres w roku, w którym statystycznie mamy najmniejszą szansę na odpowiednią aurę i który od dawna utożsamiam z okresem, w jaki najlepiej byłoby miłośnikowi astronomii zapaść w sen zimowy i obudzić się w marcu, tym razem - chyba naprawdę w drodze wyjątku potwierdzającego regułę - okazał się czasem, kiedy obserwacja jednego z największych hitów 2025 roku okazała się wykonalna. To zarazem dopiero druga po średnio-udanej okultacji Marsa z 2022 roku moja obserwacja zakrycia jasnej planety przez Księżyc w warunkach nocy astronomicznej, ale pierwsza o porze wieczornej. Są to zjawiska na tyle rzadko powtarzalne w danym regionie, że pomimo kilkunastoletniego trwania w tym hobby nie było mi dotąd ani razu nacieszyć oczu widokiem okultacji na ciemnym niebie, chyba że dotyczyło to zakryć dziennych.

Zacznę na życzeniu, na jakim także skończę: życzę Wam jak i sobie aby tak horrendalnie trudnych edycji astro-wyborów było jak najwięcej. Rzadko się zdarzają tak ekscytujące lata, a w historii tego bloga zaryzykowałbym wręcz stwierdzenie, że aż tak emocjonującego i pamiętnego roku jeszcze nie było. Co za tym idzie, wszystkich czytelników chcących włączyć się w doroczną zabawę na wybór najważniejszego wydarzenia czeka jeden z najtwardszych, jeśli nie najtwardszy orzech do zgryzienia.

Z Nowym Rokiem nowe nadzieje na piękne i emocjonujące wydarzenia na niebie, a wraz z nimi - nowa seria tekstów comiesięcznego przeglądu zjawisk astronomicznych. Choć kalendarzowo przełamaliśmy kolejny rok, w innym ujęciu jesteśmy dopiero na półmetku. Gdyby bowiem podzielić rok na dwa półrocza pod względem pogodowym - to bardziej pochmurne, notorycznie pozbawiające nas dostępu do pogodnego nieba i drugie - ze znacznie większą ilością słonecznych dni i gwiaździstych nocy - jesteśmy właśnie na półmetku tego pierwszego. Wejście w styczeń i w ogóle w zimę, zwłaszcza będącą zimą tylko z nazwy - to czas kontynuacji największego zachmurzenia w roku i najmniejszego usłonecznienia, mimo, że dzień stopniowo zaczyna się stawać coraz dłuższy. Pamiętajmy o tym pozytywnym akcencie, zwłaszcza jeśli chmury nie będą odpuszczać - mniej, niż 3 miesiące do wiosny, mniej niż 3 miesiące do zrównania się dnia z nocą, mniej niż 3 miesiące do wyjścia z ponurego półrocza na rzecz cieplejszego, pogodniejszego, pr...

29 grudnia aktywność słoneczna wzrosła do wysokich poziomów dzięki silnemu rozbłyskowi klasy X1.1 z regionu AR3936 w północno-zachodniej części tarczy oraz kilkunastu rozbłyskom klasy M w wielu innych grupach plam, z przewagą regionu AR3939 w południowo-wschodniej części tarczy. Kolejne podobne zdarzenia w najbliższych 24 godzinach są praktycznie pewne - przy obecnie zwiększonej emisji rentgenowskiej rozbłyski średnich stanów klasy M zachodzą niemal bezustannie.

Bardzo rzadko przygotowuję osobne teksty poświęcone zjawiskom astronomicznym przypadającym na początku stycznia. Powód jest bardzo prosty: o tej porze niemal zawsze toniemy w całkowitym zachmurzeniu uniemożliwiającym jakiekolwiek obserwacje. Mało tego: ze statystycznego punktu widzenia przełom roku kalendarzowego to dla Polski zawsze swego rodzaju maksimum ryzyka niepowodzenia obserwacji i sam szczyt pochmurnego jesienno-zimowego półrocza, kiedy zaleganie szczelnie zakrywającej niebo jednolitej warstwy chmur nad naszym krajem najczęściej przybiera postać permanentną.

W przeddzień Wigilii Bożego Narodzenia obszar aktywny 3932 w południowo-wschodniej części tarczy słonecznej wytworzył najsilniejszy od dwóch tygodni rozbłysk klasy M8.9, któremu towarzyszył koronalny wyrzut masy (CME). Erupcja nie należała ani do szczególnie dynamicznych, ani okazałych pod względem jasności (gęstości) na zobrazowaniach koronograficznych, a jej najbardziej obiecująca część została wyraźnie skierowana na południe od płaszczyzny ekliptyki i tym samym układu Słońce-Ziemia.

W niedzielę 8 grudnia o godz. 09:06 UTC obszar aktywny 3912 położony tuż przed zachodnią krawędzią tarczy słonecznej wytworzył silny rozbłysk klasy X2.2 z emisją radiową typu II o niewygórowanej prędkości 626 km/sek. Rozbłysk był impulsywny i dość szybko osłabł, jednak zdołał uwolnić koronalny wyrzut masy (CME).

Pod koniec listopada doszło do awarii instalacji wodnej na Uniwersytecie Stanforda w Stanach Zjednoczonych. Wskutek usterki doszło do małej, lokalnej powodzi w obiekcie i zalania między innymi serwerowni, gdzie przetwarzane i archiwizowane są obrazy Słońca z sondy Solar Dynamics Observatory. Od 13 lat SDO dostarcza nam codzienne, aktualizowane co kwadrans obrazy tarczy słonecznej w świetle widzialnym, umożliwiając śledzenie obszarów aktywnych - plam na fotosferze, pochodni, granuli, jak i obrazując Słońce w dalekim ultrafiolecie w kilkunastu różnych długościach fal - co daje nam dokładny widok na rozbłyski, protuberancje, dziury koronalne i szereg innych zjawisk widocznych mniej lub bardziej wyraźnie zależnie od długości fali.

Czytacie dwunastą i ostatnią już odsłonę "Nieba nad nami".  Kolejny rok ma się ku końcowi. Na naszych szerokościach geograficznych oznacza to nie tylko wejście w czas najdłuższych nocy w ciągu roku, ale też kontynuację najtrudniejszego okresu na obserwacje pod względem warunków pogodowych. O ile w listopadzie statystycznie mierzymy się z największą liczbą pochmurnych nocy, o tyle przedzimie jakim jest duża część grudnia stanowi mocną kontynuację tego nieprzyjemnego trendu, co sprawia, że na ogół niewiele jesteśmy w stanie wykorzystać faktu długiej dominacji nocy nad dniem gdy zwykle noce te umykają nam ponad szczelnym zachmurzeniem.

Po zaledwie około miesięcznej przerwie od czasu IFT-5 z 13 października, SpaceX jest gotowe do wykonania szóstego lotu testowego największej i najpotężniejszej rakiety w historii. Po raz pierwszy ze Starshipem czekają nas emocje wieczorową porą, niczym na ekscytującym wieczornym seansie filmowym. Przed nami emocjonujące godziny i potencjalnie kolejne historyczne obrazy: IFT-6 ma się stać nie tylko próbą powtórzenia sukcesu piątego testu bez mających wówczas miejsce anomalii, ale także próbą następnego przesunięcia granic możliwości i wytrzymałości samego statku - będzie się działo! Rozpoczyna się specjalny blog na żywo z próby startu Super Heavy-Starship do testu IFT-6!

Przed nami ostatni w 2024 roku okres wieczornej widoczności Międzynarodowej Stacji Kosmicznej nad Polską. Jak zwykle w przypadku widoczności listopadowo-grudniowej można bardziej mówić o przelotach popołudniowych, niż typowo wieczornych, z uwagi na niemal najwcześniejsze godziny zachodów Słońca. W ich efekcie na przeloty ISS możemy liczyć jeszcze przed 17:00, choć oczywiście nie zabraknie i tych nieco późniejszych, wszystko jednak w ramach pierwszych 3 godzin od schowania się Dziennej Gwiazdy pod horyzont. Ostatni okres przelotów wieczornych rozpoczynamy dokładnie w połowie miesiąca, a kończymy w Mikołajki.