Przed nami najbardziej wyczekiwany miesiąc Anno Domini 2024, który może okazać się wieńczącą cały rok wisienką na torcie. Wprawdzie październik nie kończy całego roku, ale trudno oprzeć się wrażeniu, że po zakończeniu tego miesiąca nic spośród zjawisk przewidywalnych, jakie można z góry pozakreślać w kalendarzu, nie dorówna widokom i emocjom, jakich możemy doświadczyć w najbliższych kilkunastu dniach. Wszystko za sprawą nadejścia najbardziej kluczowego etapu widoczności komety C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS), która po odkryciu na początku roku ubiegłego ma przed sobą bliskie już perygeum i szansę stania się dla nas najatrakcyjniejszym tego typu obiektem od czasu wakacyjnej C/2020 F3 (NEOWISE) z lipca 2020 roku.

Kometa C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) przetrwała przejście przez peryhelium. Dzięki dość dużej odległości, w jakiej minęła Słońce oraz swojej dużej średnicy, udało jej się uniknąć dezintegracji i podzielenia losu wielu komet przybywających z Obłoku Oorta, co stanowi najważniejszą dla nas wiadomość w całym dotychczasowym "kalendarium" komety począwszy od jej odkrycia - mamy dzięki temu szansę na jasną kometę w połowie następnego miesiąca.

Trzy dni do peryhelium. Oddziaływanie Słońca na kometę coraz silniej wzrasta, ale na razie utrzymuje ona swoją dobrą kondycję i zachwyca fotografów na niższych szerokościach geograficznych północnej półkuli, z której jest już obserwowana. Od początku ostatniego weekendu C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) około trzykrotnie zwiększyła jasność i obecnie jest już raportowana do bazy COBS jako obiekt około 3,1-3,3 mag.

Tydzień do peryhelium. Powoli dobiega końca oczekiwanie na widoczność komety C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS) w jej najważniejszym okresie, którym z perspektywy naszych szerokości geograficznych będzie druga dekada października. Kometa nadal pozostaje dostępna dla amatorów wyłącznie z południowej półkuli będąc widoczną w niewielkiej, 20-stopniowej elongacji, która maleje z każdym dniem. Jest więc położona tylko nieco dalej względem Słońca, niż z perspektywy obserwatora na Ziemi może być względem Dziennej Gwiazdy położony Merkury.

W sobotę 14.09 o godz. 15:29 UTC doszło do silnego rozbłysku klasy X4.5 w regionie aktywnym 3825 nieopodal południowo-wschodniej krawędzi tarczy słonecznej. Zjawisko było dość rozciągnięte w czasie , poniżej klasy X rozbłysk opadł o godz. 16:11 UTC, a w maksimum było na tyle wysokiej energii, że uplasowało się ex aequo na 5. miejscu najsilniejszych rozbłysków całego 25. cyklu słonecznego w jego dotychczasowym przebiegu od grudnia 2019 roku - podobnej siły zjawisko miało miejsce 6 maja br. w obszarze aktywnym 3663.

We wczesnych niedzielnych godzinach na Słońcu doszło do erupcji filamentu ulokowanego dość blisko względem centrum tarczy (N15W23), któremu towarzyszył koronalny wyrzut masy. Pomimo nieodległej pozycji protuberancji od środka tarczy słonecznej, sam wyrzut koronalny w dużej mierze został skierowany na zachód względem układu Słońce-Ziemia i nie ulega wątpliwości, że jego najgęstsza centralna część wyraźnie minie naszą planetę. Prawdopodobny jednak jest napływ bocznej, wschodniej flanki tego CME, który - jeśli szczęście by nam dopisało - mógłby okazać się wystarczający dla wzniecenia aktywności geomagnetycznej.

Po zaledwie nieco ponad tygodniowej przerwie od czasu silnej burzy magnetycznej kategorii G3 z 4 sierpnia, początek drugiej dekady miesiąca przyniósł nam kontynuację emocji. Seria trzech koronalnych wyrzutów masy uwolnionych ku Ziemi i przynajmniej trzech dodatkowych o minimum prawdopodobnym skierowaniu częściowym sprawiła, że przez kilka dni z rzędu obowiązywała prognoza umiarkowanej burzy magnetycznej i drugi po sezonie białych nocy stan gotowości zorzowej wartej zastosowania przez miłośników astronomii z Polski. Kiedy przez blisko dwie doby aktywność geomagnetyczna nie chciała ruszyć lub startowała z dużym oporem na krótkotrwałą i niewielką skalę, 11 sierpnia na dwie główne noce aktywności meteorów z roju Perseidów - jak na zawołanie - zaczęły postępować upragnione zmiany.

Sierpień 2024 pierwszym miesiącem od grudnia 2001 roku ze średnią liczbą Wolfa powyżej 200. Wynik przekraczający próg 200 oznacza tym samym zepchnięcie z pozycji lidera cyklu poprzedniego miesiąca. Za sierpień 2024 roku uśredniona miesięczna liczba Wolfa wyniosła 215,5 stanowiąc drugi najwyższy wynik XXI wieku, po wspominanym wyżej wrześniu 2001 roku (238,2). Wynik na poziomie R=215,5 to wartość dwukrotnie wyższa od spodziewanej na obecnym etapie cyklu w oficjalnej prognozie z 2019 roku (oczekiwana wartość wynosiła 107,8).

Za nami wakacyjny okres i pierwszy miesiąc nowego sezonu obserwacyjnego z nocami astronomicznymi. Zaczęliśmy z przytupem jak było obiecane, choć pomyślność owego przytupu okazała się zaskakująca nawet dla optymistów. Dwie silne burze magnetyczne kategorii G3 i jedna ciężka G4 z drugimi najwspanialszymi zorzami polarnymi 2024 roku zaraz po tych majowych i to w bardzo atrakcyjne bezksiężycowe maksimum aktywności Perseidów podczas wyżowej aury od Bałtyku po Tatry, stanowiły tak mocne i radosne dla amatorów wejście w nowy okres nocy astronomicznych, jakie chyba bardzo trudno będzie kiedykolwiek przelicytować.

Miesiąc przed peryhelium. Można już przyznać, że lipcowe obawy o przyszłość komety wywołane jedną z publikacji sugerującej jej rozpad (patrz wyżej) okazały się przedwczesne. Ostatnie tygodnie i obserwacje czynione z południowej półkuli potwierdzają, że kometa jak na razie ma się dobrze i choć prognozy pozostają stonowane względem pierwotnych oczekiwań, to raporty amatorów jak i astronomów-zawodowych jednoznacznie potwierdzają dalsze nabieranie blasku dochodzącego obecnie do poziomu 8 mag.

Noc z 12 na 13 sierpnia 2024 roku zapisze się w mojej pamięci jako ta jedna z kilku TIP-TOP najważniejszych nocy w dotychczasowym dorobku jako amatora astronomii. Stanowiła coś, w co trudno uwierzyć nawet kiedy ma się to przed oczami, a co dopiero gdyby ktoś wcześniej sugerował możliwość takiego spektaklu.

14 sierpnia o godz. 04:02 UTC obszar aktywny AR3777 tuż za zachodnią krawędzią wytworzył rozbłysk klasy M4.4 połączony z uwolnieniem jasnego, gęstego koronalnego wyrzutu masy widocznego na porannych zdjęciach z LASCO po godz. 04:20 UTC. Z uwagi na zaistnienie tego zjawiska za zachodnią krawędzią CME nie będzie miał dla nas znaczenia w perspektywie kolejnych dni. To co ciekawsze nadeszło niespełna trzy godziny później.

W grudniu 2019 roku pisałem o potencjalnym rekordzie stulecia , po które Słońce zmierza przynosząc coraz wyższe miesięczne sumy dni bez plam na tarczy (i który to rekord rzeczywiście ustanowiło). Dziś, gdy od najgłębszego od wieku Słonecznego Minimum minęło 5 lat w jakże pięknie odmiennej sytuacji się znajdujemy - trudnej do uwierzenia jeszcze do niedawna, gdy oficjalne prognozy 25. cyklu słonecznego sugerowały cykl równie słaby jak poprzedni, jeśli nie gorszy. To jeszcze nic pewnego, wręcz palcem po wodzie pisane, ale po pierwszej dekadzie sierpnia stoimy przed perspektywą, w której bieżący miesiąc ma szansę stać się pierwszym od 23 lat miesiącem ze średnią miesięczną liczbą Wolfa powyżej 200.

W środę 7 sierpnia nieodległe od centrum tarczy grupy plam 3774 i 3777 wytworzyły kolejno rozbłyski klasy M4.5 z maksimum o godz. 13:50 UTC (AR3774) i klasy M5.0 z maksimum o godz. 18:54 UTC (AR3777). Oba zjawiska były eruptywnego charakteru - zarówno pierwszy jak i drugi rozbłysk uwolnił koronalny wyrzut masy.

Powrót nocy astronomicznych już za nami, sezon białych nocy pożegnany - nieodzowne to znaki, że zbliżamy się do najważniejszego okresu aktywności Perseidów, jednego z najsłynniejszych i najchętniej obserwowanych rojów meteorów w całym roku. I chociaż Łzy Świętego Wawrzyńca jak o Perseidach się mawia wcale nie należą do najaktywniejszego roju ze wszystkich, które możemy podziwiać na przestrzeni dwunastu miesięcy to nie da się ukryć, że są najbardziej rozpoznawalne.