Widoczność ISS (kwiecień - maj 2024): przeloty w białe noce (1/2)

Za nami dwa standardowe okresy wieczornej widoczności Międzynarodowej Stacji Kosmicznej od początku roku. Jak zwykle w kalendarzu oznacza to, że kolejnym okresem dostrzegalnych z Polski przelotów ISS będzie pierwszy z dwóch najlepszych okresów w ciągu roku, przypadających bowiem w ramach sezonu białych nocy. Pierwszy z nich pokrywa się z tym sezonem tylko częściowo w swojej drugiej połowie, drugi - w połowie wakacji będzie już całkowicie z tymi białymi nocami powiązany.

Dwa niestandardowe okresy widoczności ISS to te, na które obserwatorzy sztucznych satelitów zawsze czekają z największym utęsknieniem. Nie tylko dlatego, że są one związane z najprzyjemniejszymi pod względem termiki miesiącami, choć to z pewnością też jest nie bez znaczenia dla przebywania w terenie pod gołym niebem, ale przede wszystkim dlatego, że te okresy przelotów przynoszą nam zdecydowanie korzystniejsze okoliczności względem zwykłej widoczności ISS w ramach nocy astronomicznych od sierpnia do maja.

Podczas gdy normalnie ISS powracając do widoczności porannej czy wieczornej nad Polską podziwiać możemy każdego dnia przez około 2 tygodnie, tak teraz wchodzimy w okres widoczności, który potrwa od 26 kwietnia maja do aż 23 maja. Niemalże miesiąc nieprzerwanej widoczności, podobnie jak inne niżej opisane odmienne cechy tych przelotów, zawdzięczać będziemy właśnie okresowi białych nocy, które nad północą kraju rozpoczną się jeszcze w pierwszej dekadzie maja oraz wiążącego się z tym faktem braku nad Polską stanu nocy astronomicznej. Na ten 4-tygodniowy okres dostrzegalności ISS z naszego kraju złoży się - uwaga - nie jak to zwykle bywa 20-25, ale nawet 60 okazji na ujrzenie Stacji.

To prawdziwa kumulacja przelotów i zwiększenie ich liczby o ponad 140% względem normalnych okresów, które przełoży się na znaczne zwiększenie częstotliwości widoczności ISS. Tym razem będziemy ją widzieć nie dwukrotnie, ale często aż czterokrotnie, a niekiedy nawet pięciokrotnie każdej doby. Wreszcie - niemal od razu zaczniemy od efektownych i jasnych przelotów, które w połowie tego okresu widoczności staną się najbardziej widowiskowymi w ciągu całego roku, przynosząc maksymalny blask Międzynarodowej Stacji Kosmicznej jaki możemy ujrzeć, do -4,0 mag.

Właśnie z tego powodu, w każdym roku dwa okresy widoczności ISS stają się dla obserwatorów sztucznych obiektów szczególnie cenne i uwielbiane - te podczas sezonu białych nocy. Skąd tak odmienne cechy tego okresu widoczności?

Te okoliczności sprawiające, że okresy widoczności ISS w sezonie białych nocy są często tak wyczekiwane przez miłośników obserwacji sztucznych satelitów zawdzięczamy praktycznie nieustannie bliskiej obecności Słońca pod horyzontem - nawet w najgłębszym jego zanurzeniu, gdy już nie przekracza ono 18 stopni (zatem stan nocy astronomicznej nie zachodzi) z północnego horyzontu w tygodniach najbardziej okalających przesilenie letnie nie przestaje znikać złota łuna świadcząca o ciągłym towarzystwie Dziennej Gwiazdy wobec naszych szerokości geograficznych (zjawisko to widoczne jest głównie z pasa północnych województw, ale skutki tego stanu odczuwa w pewnym momencie nawet południowa Polska). To z kolei sprawia, że ISS znacznie częściej znajduje się w promieniach słonecznych przelatując nad Polską, będąc także pełniej z naszego punktu widzenia przez Słońce oświetlaną.

Ten pierwszy skutek sprawia, że częstotliwość widocznych przelotów zauważalnie wzrasta, choć sama ich faktyczna liczba pozostaje taka sama, bo parametry orbity ISS czy jej prędkość nie ulegają tutaj zmianie (tyle, że normalnie  przy nocach astronomicznych większość tych okazji nam umyka, bo stacja znajduje się już w strefie nocy orbitalnej i widzieć ją możemy tylko do 2-3 godzin po zachodzie lub od 2-3 godzin przed wschodem). Ten drugi skutek z kolei sprawia, że znaczna większość przelotów staje się najjaśniejsza w całym roku. Znowu - nieustanna bliskość Słońca pod horyzontem przekłada się na dłuższy czas widoczności ISS w każdym przelocie - często Stacja nie wchodzi w ogóle w noc orbitalną będąc już nad wschodnim horyzontem, co powoduje, że faktyczne czasy widoczności bywają dłuższe od wyszczególnionych w poniższym zestawieniu, a samą ISS można śledzić praktycznie po sam horyzont, jeśli aura na to pozwala.

Ten okres widoczności ISS wiąże się jeszcze z jedną zmianą. Jak już wspominałem, stacja kosmiczna jest w białe noce oświetlania podczas znacznie większej liczby swoich przelotów nad Polską, w tygodniach najbliższych przesileniu letniemu właściwie podczas każdorazowej obecności nad naszym krajem, co objawia się najszerszym jaki tylko może wystąpić zakresem godzin poszczególnych przelotów - od pierwszych godzin po skryciu się Słońca pod horyzont po ostatnie etapy świtu. W kalendarzu ten proces wygląda odwrotnie. Początkowo dominują godziny poranne, jako że strefa widocznych przelotów, rozpatrując to globalnie, zawsze przesuwa się ze wschodu na zachód; im bliżej przesilenia letniego tym bardziej godziny obserwacji przelotów zaczynają się mieszać - wieczorne z porannymi plus takimi nawet w środku nocy (bo i wtedy Słońce jest niedaleko pod horyzontem), by w końcu dominujące stały się godziny wieczorne zwiastujące finał takiego okresu widoczności.

Jak zwykle przypomnę, zwłaszcza dla osób stawiających pierwsze kroki w tym temacie:

➪ podczas pierwszych w tym okresie przelotów występujących o godzinach porannych ISS przeważnie zaczyna się ukazywać dopiero na niebie wschodnim lub południowym (przemieszczając się niezmiennie na wschód) i z każdą chwilą przelotu zmniejszając elewację i pozostając w zasięgu nawet po sam wschodni bądź południowo-wschodni horyzont - jako, że w tych przelotach widzieć ją będziemy podczas wchodzenia w strefę dnia orbitalnego nie będzie ona gasnąć nad wschodem tak jak podczas przelotów wieczornych;

➪ z kolei podczas przelotów dostrzegalnych podczas widoczności "mieszanej" w połowie nocy jak i przelotów wieczornych wypatrywanie ISS rozpoczynamy tradycyjnie od nieba zachodniego lub południowo-zachodniego, na którym ISS zacznie się ukazywać nabierając z każdą chwilą jasności i wysokości nad horyzontem;

➪ zaś podczas przelotów wieczornych ISS wlatując nad Polskę znajduje się już w strefie dnia orbitalnego przebywając w zasięgu promieni słonecznych, zatem przy bezchmurnej pogodzie i dobrej przejrzystości powietrza może się ona uwidaczniać przy niższych od 10 stopni elewacjach nad zachodnim horyzontem (zatem nieco szybciej od podanych niżej czasów), ale z uwagi na niską wówczas jeszcze jasność, na ogół słabszą przejrzystość atmosfery i znikomą prędkość kątową względem obserwatora jej ujrzenie bywa w takich chwilach zdecydowanie trudniejsze.

POTENCJALNY BONUS

W trwającym blisko miesiąc okresie widoczności ISS możemy uzyskać szansę na obserwację zbliżającego się ku Stacji załogowego statku Starliner, którego dwuosobowa załoga przygotowuje się do startu planowanego na 7 maja o godz. 04:34 CEST. Dokowanie do ISS powinno nastąpić po około 24 godzinach, a ponieważ będzie to okres przelotów porannych, możliwe że uda się nam ujrzeć Starlinera w bardzo niewielkiej odległości kątowej względem ISS w ostatnich etapach podchodzenia do dokowania. Podobnie - lecz w drugą stronę i z rosnącą odległością względem ISS możemy mieć szansę około 13-14 maja, kiedy planowane jest odcumowanie Starlinera od Stacji.

Jest jeden haczyk: misja budowanego przez Boeinga statku kosmicznego opóźniana była od tak długiego czasu, a nawarstwiające się problemy techniczne tak poważne, że wcale nie ma gwarancji co do tego, czy start w maju rzeczywiście dojdzie do skutku. Obecnie wydaje się, że przyogotwania są już w na tyle zaawansowanej fazie, że kolejne opóźnienia nie powinny występować, ale w przeszłości bywało już, że z nieodległego terminu startu nagle pojawiała się konieczność bardzo długotrwałego przesunięcia lotu. Będzie to pierwszy lot testowy Starlinera z udziałem załogi, dlatego bezpieczniej założyć wysokie prawdopodobieństwo dalszych opóźnień niż cieszyć się przedwcześnie z szans na obserwacje tego statku z załogą na pokładzie podczas przelotów z nieodległą względem statku ISS. 

Przeloty ISS widoczne z Polski: kwiecień - maj 2024

Przejdź od razu do:
- Tydzień 1 (26.04 - 02.05.2024);
- Tydzień 2 (03.05 - 09.05.2024);
- Tydzień 3 (10.05 - 16.05.2024);
- Tydzień 4 (17.05 - 23.05.2024).

Tydzień 1 (26.04 - 02.05.2024)

26.kwi -1,7 mag.

Początek - 03:55:17 11°S

Górowanie - 03:57:19 18°SSE

Wejście w cień / koniec - 03:59:40 10°ESE

27.kwi -1,5 mag.

Początek - 03:07:49 12°SSE

Górowanie - 03:08:19 13°SE

Wejście w cień / koniec - 03:09:53 10°ESE

28.kwi -2,6 mag.

Początek - 03:53:05 16°SSW

Górowanie - 03:55:10 29°SSE

Wejście w cień / koniec - 03:58:08 10°E

29.kwi -2,3 mag.

Początek - 03:05:26 21°SSE

Górowanie - 03:05:59 22°SSE

Wejście w cień / koniec - 03:08:39 10°E

30.kwi -1,5 mag.

Początek - 02:17:41 15°SE

Górowanie - 02:17:41 15°SE

Wejście w cień / koniec - 02:18:56 10°ESE

30.kwi -3,2 mag.

Początek - 03:50:30 16°SW

Górowanie - 03:52:52 43°SSE

Wejście w cień / koniec - 03:56:04 10°E

01.maj -3 mag.

Początek - 03:02:40 30°SSW

Górowanie - 03:03:30 35°SSE

Wejście w cień / koniec - 03:06:35 10°E

02.maj -2,3 mag.

Początek - 02:14:45 25°SE

Górowanie - 02:14:45 25°SE

Wejście w cień / koniec - 02:16:59 10°E

02.maj -3,6 mag.

Początek - 03:47:33 13°WSW

Górowanie - 03:50:24 54°S

Wejście w cień / koniec - 03:53:40 10°E

Tydzień 2 (03.05 - 09.05.2024)

03.maj -1,2 mag.

Początek - 01:26:46 12°ESE

Górowanie - 01:26:46 12°ESE

Wejście w cień / koniec - 01:27:13 10°E

03.maj -3,5 mag.

Początek - 02:59:34 30°SW

Górowanie - 03:00:51 48°S

Wejście w cień / koniec - 03:04:05 10°E

04.maj -3,2 mag.

Początek - 02:11:31 40°SSE

Górowanie - 02:11:31 40°SSE

Wejście w cień / koniec - 02:14:26 10°E

04.maj -3,7 mag.

Początek - 03:44:25 10°W

Górowanie - 03:47:42 56°S

Wejście w cień / koniec - 03:50:58 10°ESE

05.maj -1,8 mag.

Początek - 01:23:24 19°ESE

Górowanie - 01:23:24 19°ESE

Wejście w cień / koniec - 01:24:41 10°E

05.maj -3,7 mag.

Początek - 02:56:11 23°WSW

Górowanie - 02:58:01 56°S

Wejście w cień / koniec - 03:01:18 10°E

06.maj -3,7 mag.

Początek - 02:08:00 50°SSW

Górowanie - 02:08:17 53°S

Wejście w cień / koniec - 02:11:33 10°E

06.maj -3,5 mag.

Początek - 03:41:30 10°W

Górowanie - 03:44:43 47°SSW

Wejście w cień / koniec - 03:47:56 10°ESE

07.maj -2,6 mag.

Początek - 01:19:45 29°ESE

Górowanie - 01:19:45 29°ESE

Wejście w cień / koniec - 01:21:43 10°E

07.maj -3,7 mag.

Początek - 02:52:32 17°W

Górowanie - 02:54:55 53°S

Wejście w cień / koniec - 02:58:12 10°ESE

08.maj -1,2 mag.

Początek - 00:31:29 12°E

Górowanie - 00:31:29 12°E

Wejście w cień / koniec - 00:31:48 10°E

08.maj -3,8 mag.

Początek - 02:04:16 42°SW

Górowanie - 02:05:04 56°S

Wejście w cień / koniec - 02:08:21 10°ESE

08.maj -3,1 mag.

Początek - 03:38:23 10°W

Górowanie - 03:41:25 33°SSW

Wejście w cień / koniec - 03:44:28 10°SE

09.maj -3,2 mag.

Początek - 01:15:59 41°ESE

Górowanie - 01:15:59 41°ESE

Wejście w cień / koniec - 01:18:26 10°E

09.maj -3,4 mag.

Początek - 02:48:46 13°W

Górowanie - 02:51:33 42°SSW

Wejście w cień / koniec - 02:54:43 10°SE

Tydzień 3 (10.05 - 16.05.2024)

10.maj -1,5 mag.

Początek - 00:27:48 14°E

Górowanie - 00:27:48 14°E

Wejście w cień / koniec - 00:28:26 10°E

10.maj -3,7 mag.

Początek - 02:00:36 35°WSW

Górowanie - 02:01:36 49°S

Wejście w cień / koniec - 02:04:50 10°ESE

10.maj -2,5 mag.

Początek - 03:35:10 10°W

Górowanie - 03:37:48 21°SSW

Wejście w cień / koniec - 03:40:24 10°SSE

10.maj -2,2 mag.

Początek - 21:56:55 10°S

Górowanie - 21:59:05 16°SE

Wejście w cień / koniec - 21:59:54 15°SE

10.maj -1,9 mag.

Początek - 23:31:59 10°WSW

Górowanie - 23:40:11 1°E

Wejście w cień / koniec - 23:33:01 18°SW

11.maj -2,5 mag.

Początek - 01:13:05 27°ESE

Górowanie - 01:13:05 27° ESE

Wejście w cień / koniec - 01:14:50 10°ESE

11.maj -2,9 mag.

Początek - 02:45:58 17°WSW

Górowanie - 02:47:51 28°SSW

Wejście w cień / koniec - 02:50:46 10°SE

11.maj -3,2 mag.

Początek - 22:42:03 10°SW

Górowanie - 22:45:07 35°SSE

Wejście w cień / koniec - 22:48:02 11°E

12.maj -3,5 mag.

Początek - 00:18:11 10°WSW

Górowanie - 00:20:55 48°SW

Wejście w cień / koniec - 00:20:55 48°SW

12.maj -1 mag.

Początek - 02:01:15 8°SE

Górowanie - 02:01:15 8°SE

Wejście w cień / koniec - 01:53:47 5°W

12.maj -1,8 mag.

Początek - 03:34:22 12°SSW

Górowanie - 03:34:22 12°SSW

Wejście w cień / koniec - 03:35:13 10°SSW

12.maj -2,8 mag.

Początek - 21:52:11 10°SSW

Górowanie - 21:55:03 27°SSE

Wejście w cień / koniec - 21:57:54 10°E

12.maj -3,8 mag.

Początek - 23:28:02 10°WSW

Górowanie - 23:31:19 54°S

Wejście w cień / koniec - 23:33:10 22°ESE

13.maj -2,2 mag.

Początek - 01:04:30 10°W

Górowanie - 01:05:57 22°WSW

Wejście w cień / koniec - 01:05:57 22°WSW

13.maj -3,6 mag.

Początek - 22:37:52 10°WSW

Górowanie - 22:41:06 48°SSE

Wejście w cień / koniec - 22:44:19 10°E

14.maj -3,7 mag.

Początek - 00:14:15 10°W

Górowanie - 00:17:30 52°S

Wejście w cień / koniec - 00:17:32 52°S

14.maj -3,3 mag.

Początek - 21:47:42 10°SW

Górowanie - 21:50:51 40°SSE

Wejście w cień / koniec - 21:53:59 10°E

14.maj -3,8 mag.

Początek - 23:23:57 10°W

Górowanie - 23:27:13 56°S

Wejście w cień / koniec - 23:28:53 25°ESE

15.maj -1,9 mag.

Początek - 01:00:32 10°W

Górowanie - 01:01:39 18°WSW

Wejście w cień / koniec - 01:01:39 18°WSW

15.maj -3,7 mag.

Początek - 22:33:36 10°WSW

Górowanie - 22:36:53 56°S

Wejście w cień / koniec - 22:40:08 10°E

16.maj -3,2 mag.

Początek - 00:10:06 10°W

Górowanie - 00:12:55 38°SSW

Wejście w cień / koniec - 00:12:55 38°SSW

16.maj -3,6 mag.

Początek - 21:43:14 10°WSW

Górowanie - 21:46:28 52°S

Wejście w cień / koniec - 21:49:43 10°E

16.maj -3,6 mag.

Początek - 23:19:38 10°W

Górowanie - 23:22:52 48°SSW

Wejście w cień / koniec - 23:24:06 30°SE

Tydzień 4 (17.05 - 23.05.2024)

17.maj -1,3 mag.

Początek - 00:56:29 10°W

Górowanie - 00:56:50 12°WSW

Wejście w cień / koniec - 00:56:50 12°WSW

17.maj -3,7 mag.

Początek - 22:29:09 10° W

Górowanie - 22:32:24 54°S

Wejście w cień / koniec - 22:35:14 13 ESE

18.maj -2,5 mag.

Początek - 00:05:47 10°W

Górowanie - 00:07:58 25°SW

Wejście w cień / koniec - 00:07:58 25°SW

18.maj -3,7 mag.

Początek - 21:38:37 10°W

Górowanie - 21:41:53 56°S

Wejście w cień / koniec - 21:45:09 10°ESE

18.maj -3,1 mag.

Początek - 23:15:08 10°W

Górowanie - 23:18:12 35°SSW

Wejście w cień / koniec - 23:19:03 29°SSE

19.maj -3,3 mag.

Początek - 22:24:29 10°W

Górowanie - 22:27:39 43°SSW

Wejście w cień / koniec - 22:30:05 15°SE

20.maj -1,7 mag.

Początek - 00:01:30 10°WSW

Górowanie - 00:02:49 15°SW

Wejście w cień / koniec - 00:02:49 15°SW

20.maj -3,5 mag.

Początek - 21:33:48 10°W

Górowanie - 21:37:02 51°S

Wejście w cień / koniec - 21:40:16 10°ESE

20.maj -2,4 mag.

Początek - 23:10:31 10°W

Górowanie - 23:13:12 23°SSW

Wejście w cień / koniec - 23:13:48 22°SSW

21.maj -2,7 mag.

Początek - 22:19:38 10°W

Górowanie - 22:22:36 30°SSW

Wejście w cień / koniec - 22:24:45 15°SSE

22.maj -1,7 mag.

Początek - 23:06:05 10°WSW

Górowanie - 23:07:51 14°SW

Wejście w cień / koniec - 23:08:24 13°SSW

23.maj -2 mag.

Początek - 22:14:44 10°W

Górowanie - 22:17:11 19°SSW

Wejście w cień / koniec - 22:19:17 12°SSE

25.maj -1,3 mag.

Początek - 22:10:23 10°WSW

Górowanie - 22:11:25 11°SW

Wejście w cień / koniec - 22:12:27 10°SSW

Podane koordynaty będą się zawsze nieznacznie różnić w zależności od dokładnej lokalizacji obserwatora i nie dotyczą jednakowo wszystkich regionów Polski - różnice te nie są jednak znaczne i ograniczają się do kilkunastu-kilkudziesięciu sekund. Bardziej natomiast uwidaczniać się będą różnice w wysokości ISS nad horyzontem rzutujące jednocześnie na jasność maksymalną Stacji w konkretnym przelocie. Wraz z bardziej południową szerokością geograficzną rosnąć o odpowiednią ilość stopni będzie elewacja ISS jednocześnie z nieco wyższą od podanych wyżej jasności (przeważnie ujemnych) wyrażonych w magnitudo. Aby ustalić czasy dla swojej lokalizacji można posiłkować się poprzez ➨ Heavens Above lub choćby wspomniane wyżej aplikacje mogące dzięki sygnałowi GPS z urządzenia mobilnego obliczyć czasy przelotów maksymalnie dokładnie na ile będzie na to pozwalała precyzja samego urządzenia.

Sortowanie podanych przelotów według: data i jasność maksymalna wyrażona w mag., godzina początku przelotu lub momentu, od którego ISS stanie się oświetlona (przy przelotach porannych), elewacja wyrażona w stopniach nad horyzontem i azymut, następnie maksimum, również z elewacją i azymutem, na końcu moment zakończenia widoczności przelotu, elewacja i azymut.

  f    t    yt   Bądź na bieżąco z tekstami, zapowiedziami, alarmami zorzowymi i wiele więcej - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku, obserwuj blog na Twitterze, subskrybuj materiały na kanale YouTube lub zapisz się do Newslettera.