Widoczność ISS (kwiecień - maj 2022): przeloty w białe noce (1/2)

Po dwóch standardowych okresach widoczności Międzynarodowej Stacji Kosmicznej o porze wieczornej w 2022 roku przychodzi wreszcie pora na pierwszą serię przelotów w najkorzystniejszym w roku okresie dla obserwacji sztucznych obiektów, a więc w ramach sezonu białych nocy. Przed nami pierwszy z dwóch najciekawszych okresów widoczności ISS w całym roku, który za sprawą nieodległego pod horyzontem Słońca częściej oświetlającego orbitujące wokół Ziemi sztuczne obiekty przyniesie nam praktycznie cały miesiąc nieprzerwanych przelotów nad Polską, które będą najbardziej widowiskowe - możliwie jasne i długotrwałe, jak też najbardziej liczne - częstotliwość w połowie sezonu widoczności wzrośnie do 4-5 przelotów w ciągu doby. A jeśli dopisze nam szczęście, być może załapiemy się na widoczność kończącego półroczny pobyt na ISS statku Dragon z 4-osobową załogą misji Crew-3 oraz budowanego przez Boeinga statku Starliner w misji demonstracyjnej OFT-2, co jednak warto traktować jako bonus mało prawdopodobny na skutek notorycznych opóźnień tej misji i dużego ryzyka odłożenia startu o kolejne tygodnie względem obecnie planowanego terminu.

Jak wspomniałem we wstępie, okres widoczności ISS w sezonie białych nocy, wiąże się z zupełnie odmiennymi cechami przelotów na tle pozostałych okresów widoczności w ramach zwykłych nocy astronomicznych. Przede wszystkim uwagę przykuwa czas trwania tego okresu. Normalnie po 2, czasem 2,5 tygodniach żegnamy się ze Stacją, podczas gdy tym razem będzie to cały miesiąc obserwowalnych z Polski przelotów. Miesiąc ten będzie podzielony na okres przelotów występujących w godzinach porannych - w pierwszej kolejności, następnie czeka nas moment widoczności mieszanej, kiedy ISS będzie możliwa do dostrzeżenia o rozmaitych godzinach od zmierzchu do świtu wraz z samym środkiem nocy, natomiast na ostatnich kilkanaście dni czeka nas seria widoczności wyłącznie o wieczornych godzinach.

Inną rzeczą rzucającą się w oczy jest ilość przelotów możliwych do ujrzenia w tym okresie. To już nie kilkanaście czy 20+ okazji na obserwacje sunącej po niebie ISS, ale... ponad 60! Za sprawą płytkiego chowania się Słońca pod horyzont w sezonie białych nocy, obiekty na niskiej orbicie okołoziemskiej częściej bywają w promieniach Dziennej Gwiazdy niż w nocach astronomicznych, gdy ewentualna obecność ISS nad Polską w 3-4 godziny pro zachodzie Słońca wiąże się już z obecnością Stacji w ziemskim cieniu i tym samym niewidocznością dla obserwatora mimo faktycznej obecności na firmamencie. W sezonie białych nocy sytuacja diametralnie się zmienia - niebo ciemnieje jedynie do pewnego stopnia, w najbardziej północnych regionach Polski złota łuna od pobliskiego pod horyzontem Słońca nie znika nawet po 00:00, lecz wędruje nisko nad północą by już około 01:00 zajmować znowu coraz większą powierzchnię i zwiastować nadchodzący świt. To sprawia, że ISS jest w stanie uwidocznić się z naszej perspektywy podczas znacznie większej liczby przelotów nad Polską, skutkiem czego będzie ona w takich okolicznościach widoczna nawet po 5 razy w ciągu doby, zarówno krótko po zachodzie, przed wschodem, ale też w samym środku krótkiej i jasnej nocy.

Jak zwykle przypomnę, zwłaszcza dla osób stawiających pierwsze kroki w tym temacie:

➪ podczas pierwszych w tym okresie przelotów występujących o godzinach porannych ISS przeważnie zaczyna się ukazywać dopiero na niebie wschodnim lub południowym (przemieszczając się niezmiennie na wschód) i z każdą chwilą przelotu zmniejszając elewację i pozostając w zasięgu nawet po sam wschodni bądź południowo-wschodni horyzont - jako, że w tych przelotach widzieć ją będziemy podczas wchodzenia w strefę dnia orbitalnego nie będzie ona gasnąć nad wschodem tak jak podczas przelotów wieczornych;

➪ z kolei podczas przelotów dostrzegalnych podczas widoczności "mieszanej" w połowie nocy jak i przelotów wieczornych wypatrywanie ISS rozpoczynamy tradycyjnie od nieba zachodniego lub południowo-zachodniego, na którym ISS zacznie się ukazywać nabierając z każdą chwilą jasności i wysokości nad horyzontem;

➪ zaś podczas przelotów wieczornych ISS wlatując nad Polskę znajduje się już w strefie dnia orbitalnego przebywając w zasięgu promieni słonecznych, zatem przy bezchmurnej pogodzie i dobrej przejrzystości powietrza może się ona uwidaczniać przy niższych od 10 stopni elewacjach nad zachodnim horyzontem (zatem nieco szybciej od podanych niżej czasów), ale z uwagi na niską wówczas jeszcze jasność, na ogół słabszą przejrzystość atmosfery i znikomą prędkość kątową względem obserwatora jej ujrzenie bywa w takich chwilach zdecydowanie trudniejsze.

W noc z 30 kwietnia na 1 maja o godz. 00:00 CEST planowane jest oddokowanie Dragona z załogą misji Crew-3 od ISS. Przelot Stacji 1 maja około 03:25 CEST może więc wiązać się z jednoczesną widocznością nieodległego statku Dragon, który jeszcze 1 maja w godzinach dziennych powinien powrócić do atmosfery i wodować na Oceanie Atlantyckim, kończąc półroczny pobyt na ISS.

Z kolei na noc z 19 na 20 maja o godz. 00:54 CEST zaplanowano start statku Starliner do misji OFT-2. Statek ma przycumować do ISS 21 maja o godz. 01:10 CEST, tak więc w razie udanego startu i dotarcia na zamierzoną orbitę w noc z 20 na 21 maja czekać nas mogą przeloty w 2,5 godziny i godzinę przed planowanym połączeniem z ISS. Misja OFT-2 mimo, że w wykonaniu statku załogowego - będzie odbywać się jeszcze bez udziału astronautów na pokładzie i stanowić ma próbę generalną przed dopuszczeniem statku do regularnych lotów załogowych na ISS, jako uzupełnienie Dragonów od SpaceX. Pierwsza misja Starlinera zakończyła się częściowym niepowodzeniem - statek dotarł na orbitę, lecz krótko po tym na skutek błędów w oprogramowaniu i odpaleń silniczków manewrowych zaczął się zachowywać niezgodnie z oczekiwaniami i NASA na dokowanie nie wydała zgody - ewentualna kolizja podchodzącego do ISS statku, który nie ma opanowanej procedury dokowania mogłaby się skończyć tragicznie dla ISS i ewentualnej załogi Starlinera, dlatego Boeing musi przeprowadzić lot demonstracyjny raz jeszcze, tym razem z dokowaniem do ISS, które w misji OFT-1 nie doszło do skutku. Lot OFT-2 był już wielokrotnie opóźniany, więc terminu 19 maja też lepiej nie traktujmy jako ostatecznego.

Posiadacze telefonów z Androidem mogą się wspomóc w obserwacjach recenzowanymi dawniej na blogu aplikacjami ➨ ISS Detector tudzież bardziej rozbudowanym ➨ Heavens Above. Poniżej orientacyjny harmonogram dostrzegalnych przelotów z Pomorza; wszystkie godziny podane są według strefy CET (czas środkowoeuropejski) obowiązujący aktualnie w Polsce.

Przeloty ISS widoczne z Polski: kwiecień - maj 2022

Możesz przejść od razu do:
- Tydzień 1 (28.04 - 03.05.2022);
- Tydzień 2 (04-10.05.2022);
- Tydzień 3 (11-17.05.2022);
- Tydzień 4 (18-24.05.2022);
- Tydzień 5 (25-28.05.2022).

Tydzień 1 (28.04-03.05.2022)

28.kwi -1,3 mag.

Początek - 04:12:24 10° S

Górowanie - 04:14:11 14° SE

Koniec / wejście w cień - 04:15:58 10° ESE

30.kwi -2,2 mag.

Początek - 04:11:27 10° SSW

Górowanie - 04:14:13 24° SSE

Koniec / wejście w cień - 04:16:59 10° E

01.maj -1,8 mag.

Początek - 03:24:53 15° S

Górowanie - 03:26:11 18° SSE

Koniec / wejście w cień - 03:28:34 10° ESE

02.maj -1,5 mag.

Początek - 02:38:19 13° SE

Górowanie - 02:38:19 13° SE

Koniec / wejście w cień - 02:39:51 10° ESE

02.maj -3 mag.

Początek - 04:11:12 10° SW

Górowanie - 04:14:17 38° SSE

Koniec / wejście w cień - 04:17:25 10° E

03.maj -2,7 mag.

Początek - 03:24:34 20° SSW

Górowanie - 03:26:08 30° SSE

Koniec / wejście w cień - 03:29:08 10° E

Tydzień 2 (04-10.05.2022)

04.maj -2,4 mag.

Początek - 02:37:54 23° SSE

Górowanie - 02:37:59 24° SSE

Koniec / wejście w cień - 02:40:44 10° E

04.maj -3,5 mag.

Początek - 04:11:04 10° WSW

Górowanie - 04:14:20 52° S

Koniec / wejście w cień - 04:17:36 10° E

05.maj -1,5 mag.

Początek - 01:51:09 15° ESE

Górowanie - 01:51:09 15° ESE

Koniec / wejście w cień - 01:52:11 10° ESE

05.maj -3,3 mag.

Początek - 03:24:02 19° SW

Górowanie - 03:26:05 45° SSE

Koniec / wejście w cień - 03:29:18 10° E

06.maj -3,1 mag.

Początek - 02:37:16 34° S

Górowanie - 02:37:50 37° SSE

Koniec / wejście w cień - 02:40:58 10° E

06.maj -3,6 mag.

Początek - 04:11:02 10° W

Górowanie - 04:14:19 57° S

Koniec / wejście w cień - 04:17:37 10° ESE

07.maj -2,4 mag.

Początek - 01:50:26 26° SE

Górowanie - 01:50:26 26° SE

Koniec / wejście w cień - 01:52:33 10° E

07.maj -3,6 mag.

Początek - 03:23:18 14° WSW

Górowanie - 03:26:00 56° S

Koniec / wejście w cień - 03:29:17 10° E

08.maj -1,3 mag.

Początek - 01:03:33 13° ESE

Górowanie - 01:03:33 13° ESE

Koniec / wejście w cień - 01:04:03 10° E

08.maj -3,6 mag.

Początek - 02:36:27 31° SW

Górowanie - 02:37:40 51° S

Koniec / wejście w cień - 02:40:56 10° E

08.maj -3,5 mag.

Początek - 04:10:57 10° W

Górowanie - 04:14:12 49° S

Koniec / wejście w cień - 04:17:27 10° ESE

09.maj -3,4 mag.

Początek - 01:49:31 43° SSE

Górowanie - 01:49:31 43° SSE

Koniec / wejście w cień - 01:52:32 10° E

09.maj -3,7 mag.

Początek - 03:22:34 10° W

Górowanie - 03:25:51 55° S

Koniec / wejście w cień - 03:29:07 10° ESE

10.maj -2,1 mag.

Początek - 01:02:34 22° ESE

Górowanie - 01:02:34 22° ESE

Koniec / wejście w cień - 01:04:05 10° E

10.maj -3,7 mag.

Początek - 02:35:26 21° WSW

Górowanie - 02:37:27 57° S

Koniec / wejście w cień - 02:40:44 10° ESE

Tydzień 3 (11-17.05.2022)

11.maj -1,1 mag.

Początek - 00:15:34 10° E

Górowanie - 00:15:34 10° E

Koniec / wejście w cień - 00:15:34 10° E

11.maj -3,8 mag.

Początek - 01:48:25 46° SW

Górowanie - 01:49:02 55° S

Koniec / wejście w cień - 01:52:19 10° E

11.maj -3,4 mag.

Początek - 03:22:21 10° W

Górowanie - 03:25:33 43° SSW

Koniec / wejście w cień - 03:28:44 10° ESE

12.maj -3,2 mag.

Początek - 01:01:21 40° SE

Górowanie - 01:01:21 40° SE

Koniec / wejście w cień - 01:03:51 10° E

12.maj -3,6 mag.

Początek - 02:34:13 12° W

Górowanie - 02:37:07 50° S

Koniec / wejście w cień - 02:40:22 10° ESE

13.maj -1,9 mag.

Początek - 00:14:10 19° E

Górowanie - 00:14:10 19° E

Koniec / wejście w cień - 00:15:21 10° E

13.maj -3,8 mag.

Początek - 01:47:01 26° WSW

Górowanie - 01:48:39 55° S

Koniec / wejście w cień - 01:51:56 10° ESE

13.maj -2,9 mag.

Początek - 03:22:07 10° W

Górowanie - 03:25:04 29° SSW

Koniec / wejście w cień - 03:27:59 10° SE

13.maj -1,7 mag.

Początek - 21:46:28 10° SSE

Górowanie - 21:46:55 11° SSE

Koniec / wejście w cień - 21:46:55 11° SSE

13.maj -1,3 mag.

Początek - 23:26:37 11° E

Górowanie - 23:26:37 11° E

Koniec / wejście w cień - 23:26:47 10° E

14.maj -3,8 mag.

Początek - 00:59:24 43° SW

Górowanie - 01:00:10 57° S

Koniec / wejście w cień - 01:03:27 10° E

14.maj -3,3 mag.

Początek - 02:33:31 10° W

Górowanie - 02:36:38 36° SSW

Koniec / wejście w cień - 02:39:44 10° SE

14.maj -2,9 mag.

Początek - 22:32:22 10° SW

Górowanie - 22:35:16 27° SSE

Koniec / wejście w cień - 22:38:10 10° E

15.maj -3,8 mag.

Początek - 00:08:22 10° WSW

Górowanie - 00:11:39 54° S

Koniec / wejście w cień - 00:14:55 10° E

15.maj -3,5 mag.

Początek - 01:44:57 10° W

Górowanie - 01:48:09 44° SSW

Koniec / wejście w cień - 01:51:21 10° ESE

15.maj -2,2 mag.

Początek - 03:22:05 10° WSW

Górowanie - 03:24:21 17° SSW

Koniec / wejście w cień - 03:26:36 10° S

15.maj -2,5 mag.

Początek - 21:44:14 10° SSW

Górowanie - 21:46:50 21° SSE

Koniec / wejście w cień - 21:49:26 10° E

15.maj -3,6 mag.

Początek - 23:19:52 10° WSW

Górowanie - 23:23:06 49° S

Koniec / wejście w cień - 23:26:21 10° E

16.maj -3,7 mag.

Początek - 00:56:22 10° W

Górowanie - 00:59:37 51° S

Koniec / wejście w cień - 01:00:27 39° SE

16.maj -1,5 mag.

Początek - 02:38:17 12° SSE

Górowanie - 02:38:17 12° SSE

Koniec / wejście w cień - 02:38:39 10° SSE

16.maj -3,4 mag.

Początek - 22:31:23 10° SW

Górowanie - 22:34:33 42° SSE

Koniec / wejście w cień - 22:37:45 10° E

17.maj -3,8 mag.

Początek - 00:07:47 10° W

Górowanie - 00:11:03 56° S

Koniec / wejście w cień - 00:12:35 28° ESE

17.maj -1,8 mag.

Początek - 01:44:30 10° W

Górowanie - 01:45:25 16° WSW

Koniec / wejście w cień - 01:45:25 16° WSW

17.maj -3,1 mag.

Początek - 21:42:57 10° SW

Górowanie - 21:46:01 34° SSE

Koniec / wejście w cień - 21:49:05 10° E

17.maj -3,8 mag.

Początek - 23:19:10 10° WSW

Górowanie - 23:22:28 57° S

Koniec / wejście w cień - 23:25:15 13° ESE

Tydzień 4 (18-24.05.2022)

18.maj -2,9 mag.

Początek - 00:55:48 10° W

Górowanie - 00:58:06 31° SW

Koniec / wejście w cień - 00:58:06 31° SW

18.maj -3,7 mag.

Początek - 22:30:33 10° WSW

Górowanie - 22:33:51 54° S

Koniec / wejście w cień - 22:37:07 10° E

19.maj -3,5 mag.

Początek - 00:07:08 10° W

Górowanie - 00:10:21 45° SSW

Koniec / wejście w cień - 00:10:52 41° SSE

19.maj -3,5 mag.

Początek - 21:41:58 10° WSW

Górowanie - 21:45:12 48° SSE

Koniec / wejście w cień - 21:48:27 10° E

19.maj -3,7 mag.

Początek - 23:18:26 10° W

Górowanie - 23:21:42 52° S

Koniec / wejście w cień - 23:23:38 22° ESE

20.maj -1,9 mag.

Początek - 00:55:16 10° W

Górowanie - 00:56:29 17° WSW

Koniec / wejście w cień - 00:56:29 17° WSW

20.maj -3,7 mag.

Początek - 22:35:45 10° W

Górowanie - 22:38:03 56° S

Koniec / wejście w cień - 22:41:20 10° ESE

21.maj -2,9 mag.

Początek - 00:11:27 10° W

Górowanie - 00:14:30 31° SSW

Koniec / wejście w cień - 00:14:30 31° SSW

21.maj -3,6 mag.

Początek - 21:41:03 10° WSW

Górowanie - 21:44:21 56° S

Koniec / wejście w cień - 21:47:38 10° E

21.maj -3,2 mag.

Początek - 23:17:39 10° W

Górowanie - 23:20:49 39° SSW

Koniec / wejście w cień - 23:22:04 27° SSE

22.maj -3,4 mag.

Początek - 22:28:53 10° W

Górowanie - 22:32:08 47° SSW

Koniec / wejście w cień - 22:34:51 14° ESE

23.maj -2 mag.

Początek - 00:05:53 10° W

Górowanie - 00:07:42 18° SW

Koniec / wejście w cień - 00:07:42 18° SW

23.maj -3,5 mag.

Początek - 21:40:07 10° W

Górowanie - 21:43:23 53° S

Koniec / wejście w cień - 21:46:40 10° ESE

23.maj -2,6 mag.

Początek - 23:16:54 10° W

Górowanie - 23:19:44 25° SSW

Koniec / wejście w cień - 23:20:28 23° S

24.maj -2,9 mag.

Początek - 22:27:59 10° W

Górowanie - 22:31:02 33° SSW

Koniec / wejście w cień - 22:33:15 16° SE

Tydzień 5 (25-28.05.2022)

25.maj -1,8 mag.

Początek - 23:16:26 10° WSW

Górowanie - 23:18:24 15° SW

Koniec / wejście w cień - 23:18:53 14° SSW

26.maj -2,1 mag.

Początek - 22:27:11 10° W

Górowanie - 22:29:44 20° SSW

Koniec / wejście w cień - 22:31:40 13° S

28.maj -1,3 mag.

Początek - 22:27:08 10° WSW

Górowanie - 22:28:12 11° SW

Koniec / wejście w cień - 22:29:15 10° SSW

Podane koordynaty będą się zawsze w pewnym stopniu różnić w zależności od lokalizacji obserwatora i nie dotyczą jednakowo wszystkich regionów Polski - różnice te nie są jednak znaczne i ograniczają się do kilkudziesięciu sekund, rzadziej kilku minut. Bardziej natomiast uwidaczniać się będą różnice w wysokości ISS nad horyzontem rzutujące jednocześnie na jasność maksymalną Stacji w konkretnym przelocie. Wraz z bardziej południową szerokością geograficzną rosnąć o odpowiednią ilość stopni będzie elewacja ISS jednocześnie z nieco wyższą od podanych wyżej jasności (przeważnie ujemnych) wyrażonych w magnitudo. Aby ustalić czasy dla swojej lokalizacji można posiłkować się poprzez ➨ Heavens Above lub choćby wspomniane wyżej aplikacje mogące dzięki sygnałowi GPS z urządzenia mobilnego obliczyć czasy przelotów maksymalnie dokładnie na ile będzie na to pozwalała precyzja samego urządzenia.

Sortowanie podanych przelotów według: data i jasność maksymalna wyrażona w mag., godzina początku przelotu lub momentu, od którego ISS stanie się oświetlona (przy przelotach porannych), elewacja wyrażona w stopniach nad horyzontem i azymut, następnie maksimum, również z elewacją i azymutem, na końcu moment zakończenia widoczności przelotu, elewacja i azymut.

  f    t   Bądź na bieżąco z tekstami, zjawiskami astronomicznymi, alarmami zorzowymi i wszystkim co ważne dla amatora astronomii - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku, obserwuj blog na Twitterze bądź zapisz się do subskrybentów kwartalnego Newslettera.