NIEBO NAD NAMI (5): Przerwa z nocami astronomicznymi

Czytelniku! Ten artykuł dotyczy nieba majowego w 2011 roku! Aby odczytać bieżące informacje na temat widoczności poszczególnych obiektów kliknij w baner po prawej części witryny, prowadzący do aktualnego artykułu "Niebo nad nami".

Niebawem rozpoczniemy piąty miesiąc roku Jana Heweliusza.

Choć noce nieubłaganie się skracają, czeka nas wiele wydarzeń na niebie, którym warto poświęcić uwagę. O szczegółach w dalszej części artykułu.

1 maja Słońce wschodzi o godzinie 05:10 i zachodzi o 20:15. Ostatniego dnia miesiąca pora wschodu przesuwa się już na godzinę 04:20, zachód zaś następuje dopiero o 21:00. W czasie górowania wysokość kątowa Słońca nad horyzontem wzrasta z 50 do 58 stopni. Bezksiężycowe noce czekają nas w pierwszej połowie miesiąca, gdyż kolejność faz naszego najbliższego sąsiada zapowiada się następująco: nów 3 maja, I kwadra 10 maja, pełnia 17 maja i III kwadra 24 maja. Pierwsza połowa miesiąca będzie jednocześnie ostatnim okresem nocy astronomicznych, warto więc wykorzystać czas bezksiężycowych nocy majowych, ponieważ po połowie maja powitamy w Polsce okres "białych nocy", w których Słońce nigdy nie zachodzi pod horyzont głębiej niż na 18 stopni kątowych, a niebo staje się zbyt jasne na obserwację wielu obiektów astronomicznych widocznych w innych miesiącach.

Widoczność planet w maju

MERKURY - planetę w maju trudno będzie dostrzec. Można próbować wprawdzie prób złowienia planety Kupców przez kilka poranków w połowie miesiąca, będzie to jednak bardzo trudne zadanie. Obiekt wschodzi krótko przed Słońcem i nie osiąga imponującej wysokości na niebie w czasie wschodu Słońca.
WENUS - przez cały miesiąc warunki obserwacyjne najjaśniejszej z planet będą bardzo trudne. Planeta wschodzi zbyt krótko przed Słońcem. Nawet w momencie jego wschodu, wysokość kątowa Wenus nie przekraczać będzie 5 stopni.
MARS - planeta w maju znajduje się zbyt blisko Słońca i jest niewidoczna.
JOWISZ - największa z planet znajduje się na niebie niemal idealnie w tym samym miejscu co Mars, warunki obserwacyjne są więc jednakowo niekorzystne i uniemożliwiają jego obserwacje w maju.
SATURN - to będzie dobry miesiąc na obserwację szóstej planety naszego Układu Słonecznego. Niedawna opozycja, która miała miejsce 3 kwietnia czyni ten obiekt idealnym do obserwacji w maju. Rozmiary kątowe Saturna wciąż są zbliżone do największych w ciągu całego roku, a jasność wynosząca 0,7 mag ułatwia jego odnalezienie rejonach gwiazdozbioru Panny. Kąt nachylenia pierścieni planety względem obserwatora stale się zwiększa, jednak do ich ujrzenia niezbędny jest teleskop niewielkich rozmiarów.
URAN - planeta wschodzi zbyt krótko przed Słońcem, by jej obserwacje były możliwe.
NEPTUN - na godzinę przed wschodem Słońca planeta znajdywać się będzie na wysokości 6 stopni kątowych. Może się to okazać wartością zbyt małą, by jej obserwacje były możliwe, aczkolwiek pod koniec miesiąca warunki będą ulegać powolnej poprawie i teoretycznie szansa na jego dostrzeżenie może się pojawić.

Ważniejsze zjawiska astronomiczne przypadające w maju
widoczne z terenów Polski

- 01.05 - polowanie na Młody Księżyc - pierwszy wieczór maja będzie znakomitą okazją do przetestowania swoich możliwości w zakresie poszukiwania na niezbyt ciemnym jeszcze niebie wąskiego sierpa Księżyca. Jak wąskiego? Tego wieczoru powierzchnia satelity oświetlona będzie w około 1-1,5%. To bardzo nie wiele, ale wystarczająco dużo, by było możliwe jego dostrzeżenie na nieboskłonie. Zadanie powinno nieco ułatwić w miarę wysokie położenie Księżyca jak na taką fazę nad horyzontem. Kwadrans po zachodzie Słońca Młody Księżyc zawieszony będzie na wysokości sięgającej 11 stopni kątowych nad zachodnim horyzontem. To sporo, a wraz z upływem czasu niebo będzie ciemnieć i szansa na wypatrzenie cieniutkiego sierpa będzie rosnąć, pomimo zmniejszającej się jego wysokości na niebie.
- 01-03.05 - wieczorna widoczność stacji kosmicznej ISS - pierwsze trzy wieczory maja to dobra okazja na obserwacje przelotów Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ISS na polskim niebie. Ich atrakcyjność zwiększa misja STS-134 promu kosmicznego Endeavour - jeżeli wahadłowiec wystartuje planowo 29 kwietnia, będziemy mieli możliwość obserwacji na niebie nie jednego lecz dwóch punktów - jednym będzie stacja kosmiczna, drugim - zbliżający się do niej prom Endeavour. Ze względu na wielkość tych obiektów, ISS będzie wyraźnie jaśniejsza od wahadłowca, a oba obiekty przemieszczać się będą z nieba zachodniego, przez południowe, w kierunku wschodnim. Szczegóły przelotów ISS dla wybranych polskich miast zawiera witryna Heavens-Above.com.
- 05/06.05 - maksimum roju Eta Akwarydów - stosunkowo aktywny rój meteorów ma swój radiant w gwiazdozbiorze Wodnika. Wschodzi on w drugiej połowie nocy, a umiarkowaną wysokość na niebie osiąga on dopiero przed wschodem Słońca. Na obserwacje należałoby więc się wybrać po północy, choć największe szanse na dostrzeżenie meteorów będziemy mieć krótko przed świtem. W sprzyjających warunkach można niekiedy ujrzeć 60 zjawisk w czasie maksimum, nie nadarza się to jednak każdego roku. Wodnik, z którego pozornie zdają się wybiegać Eta Akwarydy znajdywać się będzie w tym czasie na niebie południowo-wschodnim. Na obserwacje tego zjawiska warto wybrać się w miejsca niezabudowane i jak najbardziej wolne od sztucznego oświetlenia.
- 13.05 - koniunkcja Księżyca i Saturna - będzie to jedna z"szerokich" koniunkcji. Separacja pomiędzy Srebrnym Globem, a Saturnem w momencie maksymalnego zbliżenia wyniesie 7 stopni kątowych, wysoko nad południowym horyzontem. Największe zbliżenie nastąpi około godziny 22:00. Księżyc w tym czasie zmierzać będzie ku pełni, która przypadnie 4 doby później. Zjawisko będzie miało miejsce w rejonach gwiazdozbiorów Lwa i Panny. Do jego obserwacji wskazane są instrumenty z jak najszerszym polem widzenia i niezbyt dużym powiększeniem.
- 31.05 - koniunkcja Księżyca i Wenus - w czasie ostatniego majowego poranka pojawi się szansa na obserwację następnej koniunkcji Księżyca z Wenus. Tym razem jednak oba obiekty będą świecić na mniejszej wysokości niż miało to miejsce przed miesiącem, ale separacja pomiędzy nimi wynosić będzie tylko 3 stopnie kątowe. W nieco większej odległości na południe można dodatkowo próbować odnaleźć Jowisza, który akurat w tym okresie zacznie powracać do widoczności po wczesno kwietniowej koniunkcji ze Słońcem. Zjawisko przebiegać będzie nisko na niebie wschodnim, do obserwacji wskazane są więc miejsca niezabudowane, z dala od miejskich terenów.

Linki
- wątek na forum poświęcony majowym relacjom pogodowym,
- wątek na forum dotyczący obserwacji przelotów Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ISS na polskim niebie,
- wątek na forum poświęcony obserwacjom Słońca.






Komentarze

  1. Czy dostrzeżenie takiego cienkiego Księżyca jak 1 maja jest możliwe bez lornetki?
    Pzdr Adam:)

    OdpowiedzUsuń
  2. Myślę, że tak, ale posiadanie lornetki w tym wypadku na pewno bardzo sprawe ułatwi :)

    Mi i tak pogoda nie dopisała 1 maja, szkoda bo nie widziałem nigdy takiego cienkiego Księżyca:(

    OdpowiedzUsuń
  3. W północnej Wielkopolsce cieniutki księżyc był znakomicie widoczny. Niestety nie posiadałem aparatu.

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

Zainteresował Ciebie wpis? Masz własne spostrzeżenia? Chcesz dołączyć do dyskusji lub rozpocząć nową? Śmiało! :-)
Jak możesz zostawić komentarz? - Instrukcja
Pamiętaj o Polityce komentarzy

W komentarzach możesz stosować podstawowe tagi HTML w znacznikach <> jak b, i, a href="link"