LIVE LANDING BLOG: STS-134 - ostatnie w historii lądowanie promu kosmicznego Endeavour

Niniejszy "blog na żywo" aktualizowany będzie w miarę upływu czasu. Aby móc odczytywać nowe informacje pojawiające się w tym artykule, zalecane jest odświeżanie witryny co kilka minut. Poniższe zdjęcia pochodzą z telewizji NASA, w której nieustannie można oglądać na żywo przebieg całej misji. Aby wziąć udział w specjalnym chacie dla czytelników nie jest wymagana rejestracja (możliwość pisania z poziomu gościa).

11:00 W dwie i pół godziny po pomyślnym zetknięciu się promu z ziemią, kończy się dzisiejsza specjalna relacja z ostatniego w historii lądowania promu kosmicznego Endeavour, które zakończyło długą i ekscytującą wyprawę STS-134 będącą pożegnalnym lotem dla najmłodszego orbitera z floty. Endeavour jako drugi po Discovery przechodzi na w pełni zasłużoną emeryturę, którą spędzi w jednym z kalifornijskich muzeów w Los Angeles.

To wydarzenie przybliżyło nas niechybnie do całkowitego końca tego budzącego ogromne zainteresowanie na całym świecie programu. W tym momencie można powiedzieć, że wszystko co nas czeka w ramach programu STS będziemy mogli zobaczyć na żywo już tylko jeden raz - ostatni start, ostatnie dokowanie do ISS, ostatnie lądowanie. Program Lotów Promów Kosmicznych przewiduje już tylko jedną - tę ostatnią misję. Lot STS-135 Atlantis zamknie całkowicie 30-letni program wahadłowców - jego start zaplanowany jest w tym momencie na drugi tydzień lipca.

Dziękuję wszystkim czytelnikom za przyłączenie się do tej historycznej relacji jak i wszystkie odwiedziny i komentarze podczas trwania całej misji STS-134, którą w możliwie zrozumiały sposób starałem się przybliżyć. Podobna sytuacja w najbliższym czasie będzie miała miejsce podczas historycznej misji promu Atlantis, która ostatecznie zamknie program STS. Już dziś zapraszam do śledzenia tego ważnego wydarzenia!

10:34 Służba Endeavoura kończy się po jego 19-letniej eksploatacji. Do historii programu STS Endeavour dopisał 25 misji, podczas których przebył 122 miliony 883 tysiące 151 mil, okrążył Ziemię 4677 razy i spędził w przestrzeni kosmicznej 299 dni.

10:27 -Endeavour jest w znakomitym stanie i mógłby polecić w swoją kolejną podróż, ale ta jednak była jego ostatnią - powiedział Mark Kelly, dowódca misji STS-134. Teraz astronauci udadzą się do wyznaczonych kwater w celu przeprowadzenia kolejnych testów medycznych. Procedury "post-landing" są kontynuowane.

10:23 Załoga dokona teraz tradycyjnego obchodu wahadłowca. Wśród witających astronautów są m.in. Mike Leinbach, dyrektor startu, Leroy Cain, jeden z głównych szefów programu lotów promów kosmicznych (był dyrektorem wejścia w atmosferę podczas feralnego lotu Columbii 1 lutego 2003 roku) i Charles Boden, administrator NASA.

10:19 Załoga Endeavoura wyszła na zewnątrz!

10:16 Pokazują się pierwsze oficjalne zdjęcia z udanego ostatniego lądowania promu Endeavour. Poniżej jedno z pierwszych.

10:12 Powtórki z lądowania nagrane wieloma kamerami dostępne są w poniższym nagraniu.



10:00 Jedno z najważniejszych czynności "post-landing" będzie przetransportowanie Endeavoura do hali OPF-1, oddalonej kilka kmod miejsce lądowania promu. Po zakończeniu służby Endeavour trafi do jednego z muzeów narodowych w Los Angeles, w Kaliforni.

09:55 Atlantis jest już zabezpieczony na stanowisku startowym LC-39A, gdzie będzie oczekiwać na ostatni lot w historii programu promów kosmicznych. Konferencja astronautów lada moment.

09:50 Poniżej nagranie lądowania promu Endeavour z misji STS-134.



09:40 Cała załoga opuściła pokład Endeavoura. Niebawem po testach medycznych astronauci wygłoszą krótkie przemówienie.

09:25 Trwa zabezpieczanie wahadłowca. W międzyczasie Atlantis znalazł się na stanowisku startowym LC-39A gdzie będzie czekać na swój ostatni lot, który zamknie 30-letni program STS.

09:15 Już za kilka chwil powtórki lądowania z innych kamer porozmieszczanych w rejonie KSC.

08:57 Silniki APU poprawnie wyłączone po raz ostatni na pokładzie Endeavoura.

08:55 Służby techniczne rozpoczynają procedury "post-landing".

08:52 Oficjalne czasy lądowania:

Main Gear Touchdown
2:34:51 a.m. EDT
MET: 15 days, 17 hours, 38 minutes, 23 seconds

Nose Gear Touchdown
2:35:04 a.m. EDT
MET: 15 days, 17 hours, 38 minutes, 36 seconds

Wheels Stop
2:35:36 a.m. EDT
MET: 15 days, 17 hours, 39 minutes, 8 seconds

08:45 APU wciąż pracują, zostaną one wyłączone za kilkanaście minut. W tym czasie jeszcze 45 dzieli prom Atlantis od stanowiska startowego, na które jest wytaczany od kilku godzin. Misja STS-135 jest zaplanowana na drugi tydzień lipca - będzie to ostatni w historii lot programu STS.

08:44 Konwój w drodze do promu Endeavour.

08:36 Prom nieruchomy na pasie. Misja STS-134 kończy się pełnym sukcesem!

08:35 Touchdown! Prom kosmiczny Endeavour kołuje na pasie Runawy 15 kończąc swój 25-ty i ostatni w historii lot!

08:33 Endeavour na ostatniej prostej do pasa Runaway 15!

08:32 Prom leci już prędkością podźwiękową.

08:31 Mach 1,9. Pogoda jest sprzyjająca na lądowanie promu.

08:30 5 minut ostatniego lotu promu Endeavour. Wahadłowiec podchodzi do finałowego lądowania bez najmniejszych problemów technicznych. Mach2.

08:28 Mach4. 8 minut do przyziemienia.

08:27 Mach6. Prom wlatuje nad Florydę gdzie wykona ostatnie okrążenie by trafić idealnie w pas startowy.

08:25 Wysokość poniżej 32 mil. Niebawem Endeavour powinien być już nad Florydą... 10 minut do lądowania. Załoga ma kontakt radiowy z MCC w Houston.

08:23 Mach12. 12 minut do lądowania. Endeavour wykonuje skręt w lewą stronę.

08:22 Mach14. Prędkość poniżej 10000mil/godzinę. Prom Endeavour coraz bliżej domu!

08:21 Mach17. 

08:20 Mach19. Kwadrans do lądowania.

08:17 Prędkość Mach20. Trwa skręt w prawą stronę w celu wytracenia szybkości. Wszystkie systemy działają poprawnie podczas podchodzenia do ostatniego lądowania promu Endeavour.

08:16 Wysokość 44 mile. Temperatury dookoła promu osiągają teraz największe wartości.

08:15 Rozpoczynają się najgroźniejsze etapy wchodzenia w ziemską atmosferę. Prędkość poniżej 16000 mil/godzinę. Dystans do lądowiska 25 mil. 20 minut do lądowania w KSC.

08:10 Rozpoczyna się wytracanie prędkości .Endeavour rozpoczyna "esowanie" polegające na zwrotach w prawą i lewą stronę w celu wytracenia prędkości. Przewidziane są 4 takie skręty.

08:07 Prom odczuwa już pierwsze skutki zetknięcia się z ziemską atmosferę. Największe temperatury dookoła promu zapanują na około 20 minut przed lądowaniem. Prędkość 17000 mil/godzinę.

08:05 30 minut do lądowania.

08:04 ENTRY INTERFACE. Rozpoczyna się proces wchodzenia w ziemską atmosferę, w którym kluczową rolę odgrywać będzie osłona termiczna Endeavoura, wytrzymująca w założeniach temperaturę do 1600 stopni Celsjusza...

08:00 4 minuty do "entry-interface". Prom jest niemal idealnie już ustawiony pod kątem natarcia około 40 stopni.

07:58 Wszystkie silniki APU uruchomione prawidłowo. Niebawem zetknięcie się promu z ziemską atmosferą i początek emocjonującego etapu powrotu do domu...

07:55 10 minut do wejścia w atmosferę ziemską.Prom wleciał w strefę nocy.

07:40 Trwa ustawianie promu pod odpowiednim kątem do wejścia w atmosferę.

07:35 Godzina do ostatniego przyziemienia promu Endeavour. Prom od 6 minut rozpoczyna spadek z orbity. Zetknięcie się wahadłowca z atmosferą ziemską przewidziane jest za 30 minut.

07:32 Manewr deorbitacyjny zakończony pomyślnie. Endeavour zwolnił prędkość rozpoczynając swoją ostatnią drogę powrotną do domu - już nie można się wycofać. Deorbitacja rozpoczęta nad Oceanem Indyjskim.

07:29 DEORBITACJA! Silniki manewrowe zostają uruchomione w celu rozpoczęcia spadku z orbity. Lądowanie ustalone jest na godz. 08:35.

07:24 Za 5 minut deorbitacja promu Endeavour rozpoczynająca początek końca 25. i ostatniego lotu najmłodszego wahadłowca.

07:19 Prom Endeavour jest ustawiony do poprawnej pozycji wymaganej przy rozpoczęciu deorbitacji. 10 minut do rozpoczęcia spadku z orbity...

07:11 Prom kosmiczny Endeavour przelatuje teraz nad Polską - po raz ostatni w historii!

07:10 Rollout promu Atlantis trwa. 25 minut do deorbitacji Endeavour.

07:06 Widoki z radarów pogodowych ukazują dobre warunki na czas lądowania. Możliwe zwiększenie zachmurzenia i burze, ale dość długo po przyziemieniu wahadłowca.

07:00 Już mniej niż 30 minut dzieli nas od rozpoczęcia ostatniej deorbitacji promu kosmicznego Endeavour. Do tej pory nie stwierdza się jakichkolwiek nieprawidłowości. Greg Johnson zakończył także test OMS - Orbiter Manuvering System - który zostanie wykorzystany przy deorbitacji.

06:56 Test przyniósł oczekiwany wynik. Wg informacji NASA, dotarcie promu Atlantis na stanowisko startowe LC-39A nastąpi o godzinie 09:30, niemal godzinę po wylądowaniu promu Endeavour.

06:52 Rozpoczęto kolejne testy silników APU - zostają one uruchomione przez astronautę Grega Johnsona, pilota promu Endeavour.

06:50 Po wydaniu ostatecznej zgody i komunikatu "GO" warunki pogodowe utrzymują się na bardzo dobrym poziomie. O godzinie 07:29:03 zostaną odpalone silniki manewrowe promu Endeavour w celu zainicjowania spadku z orbity.

06:46 GO FOR DEORBIT BURN! Astronauci otrzymali zgodę na lądowanie w pierwszym terminie! Deorbitacja rozpocznie się o 07:29, lądowanie zaś o 08:35! Zejście z orbity odbędzie się podczas 248. okrążenia Ziemi w tej misji.

06:39 Zaktualizowany raport pogodowy dla astronautów informuje o lekkim zachmurzeniu na wysokości 2.500 stóp, dobrą widzialność i słaby wiatr o sile od 3 do 5 węzłów.

06:35 Za mniej więcej pół godziny powinno się odbyć głosowanie personelu misji w sprawie udzielenia załodze zgody na deorbitację i lądowanie podczas pierwszej dostępnej opcji...

06:29 Za dokładnie godzinę załoga powinna rozpocząć deorbitację w wypadku udzielenia na to zgody o godz. 07:09. Endeavour przelatuje w tym momencie nad środkowym Pacyfikiem kierując się w stronę Ameryki Południowej.

06:27 Pas startowy dla promu Endeavour jest już przygotowany na przyjęcie wahadłowca.

06:24 Głosowanie w sprawie wydania decyzji "go/no go" dla lądowania przewidziane jest na 07:00. Ostateczna decyzja powinna zostać ogłoszona o godz. 07:09.

06:17 W tym samym momencie wraz z przygotowaniami do przyjęcia Endeavoura na pasie startowym, ekipy NASA pracują przy ostatnim w historii rolloucie promu kosmicznego Atlantis do startu w misji STS-135. Rollout trwa już kilka godzin i będzie trwać również przy lądowaniu promu Endeavour - wiele się dzieje na Florydzie! W jednym miejscu KSC trwa wyprowadzanie po raz ostatni w historii prom na stanowisko startowe, w drugim - wielkie oczekiwania na lądowanie załogi misji STS-134. To wyjątkowa noc!

Ostatni w historii rollout trwa w momencie oczekiwania na lądowanie ostatniej misji Endeavoura...

06:07 Endeavour przelatuje w tym momencie nad Australią.

06:01 Zgoda na picie płynów ułatwiających przystosowanie się organizmom astronautów do ciążenia po wylądowaniu. To dobry znak oznaczając coraz większe prawdopodobieństwo deorbitacji w pierwszym podejściu!

06:00 Dzisiejsze lądowanie będzie ostatnim dla promu Endeavour i jednocześnie ostatnim jakie odbywa się o porze nocnej wg czasu lokalnego. Poprzednia misja programu STS, jaka kończyła się w podobnych warunkach oświetleniowych miała miejsce w lutym 2010 roku - był to lot STS-130, również realizowany przez prom Endeavour.

05:56 Pogoda wciąż utrzymuje status "GO" dla lądowania w pierwszym podejściu.

05:55 Zejście podczas pierwszej dopuszczalnej opcji oznaczałoby podchodzenie do lądowania następującą trajektorią:

05:50 Załoga dostała zgodę na aktywowanie oprogramowania w komputerach pokładowych, wykorzystywane podczas schodzenia z orbity.

05:46 W tym momencie trwają przygotowania do deorbitacji. Pogoda dla KSC na czas lądowanie wciąż zapowiada się na bardzo przyzwoitym poziomie. Gdyby wszystko poszło zgodnie z planem deorbitacja rozpoczęłaby się o 07:29, a lądowanie nastąpiłoby o 08:35 czasu polskiego.

05:40 Po szesnastu dniach spędzonych w przestrzeni kosmicznej, sześcioosobowa załoga promu kosmicznego Endeavour powraca na Ziemię! Już dziś podjęte zostaną pierwsze próby zejścia z orbity. Historyczna wyprawa STS-134 definitywnie zmierza ku zakończeniu. Przez minionych kilkanaście dni Endeavour dostarczył na ISS najdroższy w historii eksperyment naukowy AMS-02, dostarczył serię eksperymentów i części zapasowych dla stacji kosmicznej. Po 24 udanych misjach, jego jubileuszowa, ostatnia podróż ma się ku końcowi. Prześledźmy zatem ostatnie 3 godziny misji STS-134. Niniejszym rozpoczyna się specjalna relacja z ostatniego w historii lądowania promu kosmicznego Endeavour, kończącego misję STS-134!