NIEBO NAD NAMI (10): Król Planet najbliżej w ciągu roku

Przed nami październik - pierwszy miesiąc po przerwie, w którym dosłownie wszystkie już noce są dłuższe od dni. Miłośnicy nocnego nieba mogą się z tego powodu cieszyć, osoby preferujące długie letnie dni mogą mieć nieco gorsze humory. Dodatkowo w tym miesiącu obserwatorzy gwiazd otrzymają dodatkową godzinę na podziwianie nocnego nieba - w ostatni weekend października zmieniamy czas z letniego na zimowy, cofając zegarki o godzinę. Dla osób ceniących długi sen oznacza to możliwość dłuższego snu o godzinę, dla amatorów nocnego nieba to sygnał, że wschody Słońca będą teraz następować znacznie później (choć początkowo o porównywalnej porze), a zachody coraz szybciej.

Dzień skraca się o tej porze roku w najszybszym tempie. 1 października wschód Dziennej Gwiazdy następuje o godz. 06:49, a zachód o 18:17. Ostatniego dnia miesiąca pory te przesuwają się do 06:47 i 16:09. Dobrze obrazuje to również wysokość kątowa Słońca w czasie górowania. 1 dnia miesiąca Dzienna Gwiazda góruje na wysokości 33 stopni, podczas gdy 31 października wartość ta maleje do zaledwie 21 stopni. 

Widoczność planet w październiku:

MERKURY - planeta przebywa na niebie zbyt blisko Słońca i jest niewidoczna.
WENUS - planeta przebywa na niebie zbyt blisko Słońca i jest niewidoczna. Niebawem jednak (od początku listopada) można będzie już podejmować próby obserwacyjne na niebie wieczornym.
MARS - nieustannie zmierza ku marcowej opozycji. Czerwona Planeta widoczna jest wysoko na niebie w drugiej połowie nocy (wschód około godz. 00:45) znajdując się w gwiazdozbiorze Raka, a pod koniec miesiąca zbliżając się już do Lwa. W tym miesiącu dojdzie do efektownego zbliżenia Marsa i gromady M44, szczegóły w dalszej części artykułu.
JOWISZ -  ten największy i obecnie najjaśniejszy po Księżycu na nocnym niebie obiekt jest doskonale widoczny przez całą noc w gwiazdozbiorze Barana. Planeta znajduje się obecnie w najdogodniejszym dla obserwatora położeniu, przebywając najbliżej Ziemi i osiągając maksymalną jasność -2,9 mag. Opozycja Króla Planet w tym roku przypada 29 października, wówczas tarcza planety osiągnie rozmiar niemalże 50 sekund kątowych. Obserwatorzy dysponujący lornetkami minimum 10x50 mogą próbować dostrzec maleńką tarczkę planety wraz z jej czterema księżycami galileuszowymi - o ile uzyskany obraz będzie stabilny. Najmniejsze drgania mogą zepsuć cały efekt. Posiadacze teleskopów mogą dokonywać obserwacji szczegółów w atmosferze gazowego olbrzyma śledząc zmiany jej wyglądu, a także tranzyty satelitów na tle tarczy planety. Ten miesiąc bez wątpienia w kwestii planet należy do Jowisza.
SATURN - planeta znajduje się zbyt blisko Słońca i jest niewidoczna. 13 października znajdzie się w koniunkcji z Dzienną Gwiazdą, po której przejdzie na niebo poranne. Na otwarcie nowego sezonu obserwacyjnego trzeba jednak jeszcze kilka tygodni poczekać.
URAN - w związku z bliską opozycją, jaka miała miejsce w drugiej połowie września, planeta wciąż znajduje się w bardzo dogodnym dla obserwatora położeniu przebywając w gwiazdozbiorze Wodnika. Dysponując lornetką i ciemnym miejscem obserwacyjnym jesteśmy w stanie wypatrzeć planetę na tle gwiazd, posiadacze teleskopów średnicy minimum 100 mm mogą próbować dostrzec niewielką tarczkę o rozmiarach około 3,1 sekundy kątowej.
NEPTUN - planeta przebywa w gwiazdozbiorze Wodnika. Rozmiar tarczki w tym miesiącu maleje do około 2 sekund kątowych, a sama planeta znajduje się coraz niżej na niebie zachodnim. Do jej zlokalizowania poza znajomością położenia na niebie potrzebna jest jednak minimum lornetka i możliwie stabilny obraz.

Ważniejsze zjawiska astronomiczne przypadające w październiku, 
widoczne z terenów Polski:

- 01-02.10 - koniunkcja Marsa z M44 - pierwsza i druga noc miesiąca stanowią idealną okazję na dokonanie obserwacji Czerwonej Planety w towarzystwie gromady otwartej M44 czyli słynnego Żłóbka w gwiazdozbiorze Raka. W nocy z 30 września na 1 października Mars przebywać będzie na prawym krańcu tej gromady, by w noc później znaleźć się już po jej przeciwnej stronie. Warto przyjrzeć się temu zjawisku nawet zwykłą lornetką, która w pełni ukaże nam gromadę M44. Za sprawa jasnego Marsa odnalezienie odpowiedniego rejonu nieba nie będzie trudne nawet w warunkach miejskich. Planeta z gromadą M44 bez problemu zmieszczą się razem w polu widzenia tradycyjnych lornetek (7/10x50).
- 08/09.10 - maksimum roju Drakonidów - na obserwacje meteorów z gwiazdozbioru Smoka warto wybrać się poza rejony miejskie, gdzie światła latarni ulicznych nie będą ograniczać naszych możliwości. Zazwyczaj w ciągu godziny możliwe jest dostrzeżenie do 10 zjawisk, tegoroczne maksimum może okazać się wyjątkowo aktywne. Zgodnie z przewidywaniami astronomów zenitalna liczba godzinna zjawisk Drakonidów może w tym roku osiągnąć nawet 600 (!), lecz jasność Księżyca może zmniejszyć tę liczbę do 20% tych zjawisk. Więcej o tym maksimum Drakonidów w dedykowanym im artykule pod tym linkiem.
- 13.10 - koniunkcja Saturna i Słońca - planeta przejdzie na niebo poranne.
- 13.10 - koniunkcja Księżyca i Jowisza - zjawisko widoczne przez całą noc. Im szybciej dokonamy obserwacji, tym mniejsza separacja zachodzić będzie pomiędzy obiektami. W czasie największego zbliżenia dystans wyniesie niecałe 4 stopnie kątowe (w pierwszej części nocy). Tym razem Księżyc podczas tego spotkania będzie tylko dobę po pełni (we wrześniu doszło do podobnego złączenia pomiędzy tymi obiektami).
- 15.10 - zbliżenia Księżyca do Plejad - tego wieczoru będziemy świadkami spotkania Księzyca z zimowym obiektem, słynna gromadą otwartą M45, znana jako Plejady. Zjawisko w gwiazdozbiorze Byka będzie dobrze widoczne już w pierwszej połowie nocy nad wschodnim horyzontem. Dystans dzielący skrajne gwiazdy gromady od Księżyca wyniesie niespełna 4 stopnie kątowe. Sam Księżyc znajdywać się będzie w fazie dwóch dni po pełni, przez co początkowo dostrzeżenie gwiazd w M45 może wydawać się trudne, nie mniej nie na tyle by obserwacji nie można przeprowadzić.
- 21/22.10 - maksimum roju Orionidów - jak co roku, także i tym razem możemy skusić się na poranne obserwacje meteorów wybiegających pozornie w zimowego gwiazdozbioru Oriona. W ciągu godziny w czasie najkorzystniejszych warunków pogodowych i obserwacyjnych mamy szansę na dostrzeżenie nawet 30 meteorów. Tegorocznym obserwacjom Orionidów może przeszkadzać Księżyc będący nieco ponad dobę po III kwadrze.
- 23-25.10 - poranna widoczność Księżyca  - podobnie jak w ostatniej dekadzie września, tak i tym razem będziemy mogli próbować obserwacji sierpa Księżyca zbliżającego się do nowiu wysoko na nieboskłonie. Najprawdopodobniej pojawią się znakomite warunki do zaobserwowania światła popielatego, co było możliwe przed wrześniowym nowiem. 23 października Księżyc będący 4 dni przed nowiem zdąży osiągnąć wysokość 30 stopni kątowych zanim niebo stanie się zauważalnie jaśniejsze. Z każdym kolejnym porankiem jego wysokość będzie się zmniejszać za sprawą coraz mniejszej odległości kątowej od Słońca, nie mniej wciąż będzie on się wznosić na tyle wysoko, by jego światło popielate można wyraźnie obserwować, a nawet fotografować.
- 29.10 - opozycja Jowisza - więcej o widoczności planety w pierwszej części artykułu.
- 30.10 - zmiana czasu z letniego na zimowy - zegary cofamy o 60 minut, zyskując dodatkową godzinę snu, ale tracąc godzinę dnia (zachód Słońca następować będzie już znacznie wcześniej).








Linki:

W razie chęci zasięgnięcia opinii, podzielenia się wynikami własnych obserwacji i fotografii nieba lub po prostu chęci pobycia w gronie osób dzielących tę samą pasję zapraszamy na przyblogowe Forum Astronomiczno Meteorologiczne, zachęcając jednocześnie do założenia konta i dzielenia swojej pasji razem z innymi!

Komentarze

  1. Witam Cię Sokole! Dzięki za tą zapowiedź nadchodzących atrakcji.

    OdpowiedzUsuń
  2. Oglądałem dziś w nocy lornetką koniunkcję Marsa ze Żłóbkiem, coś pięknego! :) Dziś spróbuję jeszcze raz to wykonać :D

    OdpowiedzUsuń
  3. Na Drakonidy uda się:D Pogoda nieciekawie się zapowiada, ale wierzę że się uda:D

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

Zainteresował Ciebie wpis? Masz własne spostrzeżenia? Chcesz dołączyć do dyskusji lub rozpocząć nową? Śmiało! :-)
Jak możesz zostawić komentarz? - Instrukcja
Pamiętaj o Polityce komentarzy

W komentarzach możesz stosować podstawowe tagi HTML w znacznikach <> jak b, i, a href="link"