Obserwacje Marsa 2012

Z racji tego, iż za niespełna dwa miesiące czeka nas opozycja Marsa, postanowiłem zebrać najważniejsze informacje w jednym uniwersalnym dla całego sezonu wpisie. A ów sezon obserwacyjny można praktycznie już uznać za otwarty - rozpoczyna się czas najlepszej widoczności Czerwonej Planety od stycznia 2010 roku i jednocześnie ostatni do połowy 2014 roku!

Opozycja naszego planetarnego sąsiada przypada średnio przynajmniej co 780 dni, a więc co dwa lata ze sporą nawiązką. Jest to więc dość długi synodyczny okres obiegu wokół Słońca. Dobre warunki obserwacyjne nie pojawiają się tutaj tak często, jak choćby w przypadku Jowisza czy Saturna, których opozycje przypadają każdego roku, co około 13 miesięcy. Oznacza to więc, że sprzyjające warunki widoczności Marsa tym bardziej powinniśmy wykorzystać, ponieważ po zakończeniu dobrego okresu aktualnego sezonu, na kolejny przyjdzie nam znowu długo czekać.

Obecnie Czerwoną Planetę możemy obserwować w drugiej połowie nocy, kiedy jej wysokość nad horyzontem jest najwyższa. Obiekt już w aktualnym czasie wschodzi około godz. 22:00, a jego charakterystycznego blasku nie sposób pomylić z innym obiektem astronomicznym. Już teraz w pogodne styczniowe noce Mars na niebie pięknie nam świeci, a będzie jeszcze lepiej!

Jak obserwować Marsa? Czy naprawdę konieczny jest teleskop, by móc prowadzić niezwykle ciekawe obserwacje Czerwonej Planety? Czym i co możemy próbować dostrzec?

Typowe lornetki

Co przez określenie "typowe" mamy rozumieć? Niech dla celów tego wpisu będą to instrumenty o powiększeniach rzędu 7-15 razy i średnicy obiektywów 50-70 mm. W tego pokroju przyrządach obserwując Marsa dostrzeżemy bez najmniejszych trudności charakterystyczną pomarańczową barwę jego powierzchni. Nie powinniśmy mieć wątpliwości, że jest to ta właśnie planeta. Blask najczęściej jest stały, a sam obiekt w lornetkach wydaje się być zdecydowanie wyraźniejszy i większy od innych gwiazd. I choć tarczy planety i szczegółów na jej powierzchni tej wielkości instrumenty nam nie ukażą, to jednak zachęcam do przyjrzenia się Marsowi nawet z wykorzystaniem takiego typu sprzętu.

Teleskopy

Nie będę rozdrabniać się na małe, średnie, duże. To pojęcia względne, które każdy z obserwatorów inaczej odczytuje. Ani też na soczewkowe, zwierciadlane, czy konstrukcje mieszane.  W chwilach wysokiej stabilności atmosfery i sprzyjających warunków atmosferycznych możemy pokusić się o obserwacje tarczki planety. Nie rzadko powinniśmy dostrzec zarysy marsjańskich kontynentów czy biegunowe czapy polarne. Wiele zależy od typu sprzętu i powiększeń jakie stosujemy - Mars wymaga często przynajmniej średnich rzędu 150-200x. Zamieszczona poniżej symulacja niech będzie swego rodzaju podglądem możliwości amatorskich obserwacji Marsa dla zwłaszcza tych osób, które zaczynają swoją przygodę z astronomią i nie wiedzą czego można się spodziewać. Oczywiście w zależności od wszelkich czynników (zachmurzenie, seeing - falowanie atmosfery ziemskiej, okres nocy w jakim obserwujemy planetę, a nawet odpowiednie wychłodzenie sprzętu optycznego) możemy dostrzec znacznie mniej lub znacznie więcej detali od pokazanych na symulacji - nie należy się więc kierować, że wyznacza ona minimalne lub maksymalne możliwości amatorskich badań tego obiektu.



Opozycja 2012

W aktualnym sezonie obserwacyjnym Mars znajdzie się w opozycji dokładnie 3 marca 2012 roku. W tym okresie (plus minus kilka dni) obiekt będzie osiągał największe rozmiary kątowe - dla tegorocznej opozycji wyniosą one maksymalnie 13,9 sekund kątowych. Nie będzie więc to efektowniejsza z opozycji, co nie znaczy jednak, że powinniśmy skreślić Marsa z listy obiektów jakie warto obserwować. Kolejne  opozycje przypadające w latach 2014, 2016 i 2018 będą zachodziły w coraz mniej sprzyjających warunkach, dalekich od tych, jakie byśmy oczekiwali. Podczas okresu najbliższego opozycji, planeta świecić będzie blaskiem -1,3 mag.

Wędrówka Marsa po niebie do sierpnia 2012 roku. Kliknij na ten podpis by otworzyć pełny rozmiar.

Do opozycji w roku 2012 dojdzie wówczas, gdy planeta przebywać będzie w rejonie gwiazdozbioru Lwa. Okres bliski opozycji to także znakomita okazja dla wytrwałych amatorów astronomii, by przeprowadzić obserwację "marsjańskiej pętli", którą obiekt zakreśla na niebie w okolicach opozycji. Pomimo, iż tę pętlę Mars zakreśla już od pewnego okresu, zachęcam do szkicowania i zaznaczania położenia planety w regularnych odstępach czasu, aby samemu przeprowadzić obserwację jak to nasz planetarny sąsiad zakreśla pętlę na tle gwiazd. Do tego celu wystarczy nam czysta kartka, ołówek i nieuzbrojone oko. Zacząć należy od możliwie przejrzystego naniesienia gwiazd wyznaczających gwiazdozbiór, w obrębie którego dojdzie do zakreślenia pętli (w tym wypadku będzie to Lew), podczas późniejszej obserwacji nanosimy położenie planety zaznaczając przy tym daty, podczas których obserwację przeprowadziliśmy. Bardzo pouczająca obserwacja - zachęcam do jej wykonania. Kolejny dowód na to, iż nie musimy dysponować drogim sprzętem, by móc wykonywać wartościowe obserwacje astronomiczne.

Kiedy obserwować?

Teoretycznie sezon obserwacyjny potrwa do sierpnia 2012 roku. Praktycznie należy jednak pamiętać, że będą to ostatnie chwile widoczności planety, więc warunki będą już niekorzystne. Po przejściu przez punkt opozycji, rozmiary kątowe Marsa i jego jasność będą systematycznie maleć. Najlepszy czas na obserwacje tej planety rozpocznie się w połowie lutego i potrwa do ostatnich dni marca. Wówczas Czerowna Planetę będziemy mogli obserwować przez całą noc. Wcześniej w jej drugiej połowie (po północy), później - w pierwszej połowie nocy. Poniżej zestawienie warunków obserwacyjnych Marsa od początku stycznia do sierpnia 2012 roku. Warunki uwzględniają gwiazdozbiór, na tle którego przebywać będzie planeta w danym czasie, jasność obiektu i jego rozmiary kątowe, symulację rozmiarów tarczki - szczególnie istotną dla obserwatorów korzystających z teleskopów, dystans planety od Ziemi i Słońca wyrażony w jednostkach astronomicznych, elongację obiektu i jego fazę (oświetloną część tarczy wyrażoną procentowo).

Kliknij na ten podpis by otworzyć pełny rozmiar.

Kliknij na ten podpis by otworzyć pełny rozmiar.

Koniunkcje z Księżycem

Jako, że Księżyc szybko obiega naszą planetę - a dzieje się to zawsze w pobliżu ekliptyki, normalnym jest, że co pewien czas Srebrny Glob spotka się na niebie z inną planetą - a planety również zawsze znajdziemy w pobliżu ekliptyki. W aktualnym sezonie obserwacyjnym nasz Księżyc spotka się z Marsem w poniższych terminach.

Kliknij na ten podpis by otworzyć pełny rozmiar.

Godziny podane są w czasie uniwersalnym UT. Podczas funkcjonowania w Polsce czasu zimowego, do czasu UT należy dodać jedną godzinę, podczas czasu letniego - dwie godziny. Aby była zrozumiana dla każdego ostatnia kolumna powyższej tabeli rozpiszę pokrótce fazy naszego Księżyca, podczas których do wspomnianych koniunkcji dojdzie.

- waxing cresent - rosnący sierp, okres do 6 dni po nowiu,
- waxing gibbous - rosnący garbaty - okres od 1 do 6 dni po I kwadrze,
- full - pełnia,
- waning gibbous - malejący garbaty - okres od 1 do 6 dni po pełni,


Wpis będzie uzupełniany wraz z opracowaniem kolejnych informacji.

Zachęcam do podejmowania własnych prób obserwacyjnych i dzielenia się swoimi wrażeniami lub fotografiami w komentarzach!

opracowanie na podstawie materiałów NakedEye Planets oraz NASA

Komentarze

  1. Zacieram ręce na Czerwoną Planetę :). Tylko czekam na pogodę.. a o to ostatnio bardzo ciężko :(.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To prawda, styczeń jak na razie nie rozpieszcza. Dziś był dopiero drugi słoneczny dzień w tym roku jaki zanotowałem. Luty, a zwłaszcza marzec są jednak często bardzo pogodnymi miesiącami, więc pewnie zdążymy się jeszcze tym Marsem nacieszyć :-)

      Usuń
  2. Bardzo zgrabny artykuł napisałeś. Dobrze mieć wszystko w jednym miejscu, nie trzeba szukać nic po sieci bo już to opracowałeś, dzieki! :)

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

Zainteresował Ciebie wpis? Masz własne spostrzeżenia? Chcesz dołączyć do dyskusji lub rozpocząć nową? Śmiało! :-)
Jak możesz zostawić komentarz? - Instrukcja
Pamiętaj o Polityce komentarzy

W komentarzach możesz stosować podstawowe tagi HTML w znacznikach <> jak b, i, a href="link"