Rozbłysk klasy M1.9 z CME full-halo skierowanym bezpośrednio ku Ziemi (28.12.15). Zorzowe fajerwerki na pożegnanie roku?

"Tego jeszcze nie było" - pisałem w opracowaniu ostatniej grudniowej burzy magnetycznej kategorii G2, która po raz szósty w tym roku przyniosła zorze polarne nad Polskę. Co więc napisać teraz, gdy mamy szansę na siódmy alarm zorzowy jeszcze pod koniec tego roku? Chyba tylko "jasny gwint!" - a jak jasny? Tak jasny, że mieszczący się w klasie M1.9 w zakresie promieniowania rentgenowskiego, czyli średnio imponujący jak na znane nam możliwości Słońca, ale na tyle porządny, że można mówić o zjawisku umiarkowanie silnym, które dawniej wielokrotnie bywało wystarczającym pierwszym ogniwem łańcucha wydarzeń kończącego się zwiększeniem zasięgu występowania zórz polarnych po umiarkowane szerokości geograficzne. Czas na opracowanie poniedziałkowego poświątecznego rozbłysku, który na pożegnanie roku być może zaowocuje najpiękniejszymi fajerwerkami na niebie, jakich w żadnym sklepie z petardami zdecydowanie nie kupimy.

Do zjawiska doszło w jednej z dwóch zaledwie widocznych obecnie grup plam na tarczy słonecznej. Obszar aktywny 2473 znajdujący się dziś nieco na południowy zachód od centrum tarczy, wytworzył o godz. 13:45 CET umiarkowanie silny rozbłysk klasy M1.9, który charakteryzował się długą fazą spadkową po osiągnięciu maksimum. Jak to przeważnie w takich sytuacjach bywa, w takiej fazie spadkowej doszło do uwolnienia koronalnego wyrzutu masy (CME), którego zaistnienie zdawała się od początku potwierdzać emisja radiowa typu IV, którą zarejestrowano podczas rozbłysku. Zdjęcia z koronografów LASCO na pokładzie sondy SOHO nie są jeszcze kompletne, przez co dokładna prędkość ruchu CME i tym samym szacunkowy według modelu WSA-Enlil czas jego uderzenia w Ziemię nie mogą jeszcze zostać obliczone, choć uderzenie nastąpi najpewniej za 2-3 doby - póki co dostępnych jest tylko kilka zdjęć z czasu po rozbłysku (niepełna animacja CME z perspektywy Ziemi).

Rozbłysk klasy M1.9 w obszarze aktywnym 2473 w długości fali 94 ansgtremów. (SDO) Poziom emisji rentgenowskiej 28 grudnia - widoczny powolny, rozciągnięty w czasie rozbłysk klasy M1.9, będący dzięki swojemu długotrwałemu charakterowi zjawiskiem eruptywnym. (SWPC) Zestawienie obrazów z koronografu COR2 na sondzie STEREO-A ukazujących koronalny wyrzut masy typu full-halo uwolniony bezpośrednio ku Ziemi. (STEREO)

Nie brak jednak danych z korongorafu COR-2 na sondzie STEREO-A, dzięki czemu model ISWA jest już zaktualizowany po dzisiejszym wydarzeniu (trzecia część poniższego nagrania). Przewiduje on dotarcie wyrzutu do Ziemi w noc z 30 na 31 grudnia około godz. 21:00 CET (+/- 7 godzin) prognozując uderzenie bezpośrednie - zatem tej najbardziej obiecującej części wyrzutu. Model ten w wyniku uderzenia CME sugeruje wzrost gęstości wiatru ze standardowej 1-5 do ponad 50 protonów/cm3, co przy nawet niewygórowanej prędkości wiatru, ale ewentualnie korzystnym południowym skierowaniu jego pola magnetycznego (składowa Bz) mogłoby bez trudu zaowocować znacznym zwiększeniem intensywności zórz polarnych. Przy takim, a nie innym skierowaniu rozległego CME ku Ziemi oraz wspomnianej prognozie modelu ISWA w najbardziej optymistycznym scenariuszu można zakładać silną burzę magnetyczną kategorii G3, która w razie wystąpienia byłaby już gwarancją obecności zórz polarnych nad umiarkowanymi szerokościami geograficznymi - zaistnienie tak silnej aktywności geomagnetycznej nie będzie jednak możliwe bez stabilnego i wyraźnego skierowania Bz ku południu tak, jak miało to miejsce podczas ostatniej burzy z 20 grudnia, a czy takie ono będzie jest wyłącznie kwestią losu, którego karty będą się odsłaniać dopiero po uderzeniu CME. Nie mniej prawdopodobnym jest również scenariusz z burzą kategorii G2 na podobieństwo tej z 20 grudnia, niosącą ze sobą 50-cio procentowe prawdopodobieństwo wystąpienia zórz nad naszym krajem.

Położenie sondy STEREO-A, ruch CME z perspektywy sondy STEREO-A i prognoza modelu ISWA.
(STEREO/NASA)


Dopisane 28.12, 23:50 CET: Zaktualizowany model WSA-Enlil szacuje czas uderzenia CME zauważalnie szybciej od modelu ISWA, to jest na 30 grudnia na godz. 13:00 CET (+/- 7 godzin). Ta prognoza również zakłada bardzo korzystne skierowanie wyrzutu względem Ziemi - przewiduje bowiem wzrost gęstości wiatru ze standardowej 1-5 do ponad 30 protonów/cm3 przy wzroście prędkości z 370-390 do około 600 km/sek. Przy korzystnie skierowanym południowym polu magnetycznym wiatru słonecznego (Bz) takie warunki w przypadku sprawdzenia się podanych elementów prognozy są wystarczające do zaistnienia burzy magnetycznej kategorii G2, a przy silniejszym natężeniu pola magnetycznego poniżej -20nT także burzy kategorii G3. Ponieważ punkt środkowy prognozy modelu WSA-Enlil wypada około 8 godzin szybciej od wcześniej przytoczonego modelu ISWA, widać, że tutaj prędkość ruchu CME w przestrzeni kosmicznej szacowana jest na zauważalnie wyższą i szybsze w związku z tym dotarcie go do Ziemi. Sprawdzenie się (częściej sprawdzalnego, niż chybionego) modelu WSA-Enlil oznaczałoby, że uderzenie wyrzutu w środowe popołudnie nastąpiłoby niedługo przed zapadnięciem zmroku nad Polską, a aktywność geomagentyczna mogłaby się rozwijać podczas panowania nocnego nieba tak, by można myśleć o polowaniu na zorzę polarną. Poprzedni model ISWA szacujący czas uderzenia na okolice 21:00 CET z tym samym marginesem błędu także daje taką nadzieję, zatem oba modele zgodnie zdają się sugerować, że jako Polska powinniśmy dobrze zgrać się w czasie z ewentualnym wzmożeniem aktywności geomagnetycznej, choć jej rozwój w godzinach popołudniowych i pierwszej połowie nocy byłby bardziej pożądany z uwagi na obecność Księżyca w późniejszej części nocy i jego utrudniający wpływ na tego typu obserwacje.

Bez względu na to, czy do burzy magnetycznej satysfakcjonującej Polaków dojdzie czy nie, na blogu zaczyna obowiązywać stan gotowości zorzowej - z pewnością po raz ostatni w 2015 roku. Mamy ewidentnie do czynienia ze zjawiskiem niosącym w sobie znaczny potencjał i duże szanse na silny wzrost aktywności geomagnetycznej, ale mamy też jednocześnie pewną dozę niepewności, wśród których największą niewiadomą jak zawsze będzie natężenie i kierunek pola magnetycznego wiatru słonecznego w tym wyrzucie. Emocje pobudzać będzie dodatkowo fakt, iż dostajemy się pod wpływ silnego układu wyżowego z mroźnym powietrzem, skutecznie eksmitującego zachmurzenie nad naszym krajem na kilka najbliższych dni.

Od samego początku ten 2015 rok jest jakiś wyjątkowy. Skłamałbym pisząc, że nie wierzę w siódme wystąpienie zórz nad Polską na pożegnanie grudnia. Ale jednocześnie, trzeba mieć świadomość, że jak zwykle mamy do czynienia z loterią. Wiele przesłanek wskazuje, że rozwój sytuacji może być dla nas bardzo interesujący, stąd też już dziś na blogu została ogłoszona "gotowość zorzowa", która ma wysokie szanse zamienić się w siódmy tegoroczny alarm zorzowy dla Polaków. Nie traćmy jednak zimnej głowy po ostatniej pomyślnej burzy pamiętając, że sprawdzenie się poprzedniej korzystnej dla nas prognozy nie musi oznaczać, że równie dobrze będzie tym czy następnym razem. Tyle, że - no właśnie - to jest rok 2015. Rok od początku piękny dla pasjonata astronomii - i nie zdziwiłbym się, gdyby takim pięknym akcentem się on zakończył.

Komentarz do aktywności słonecznej oraz aktualizacje w razie rozwoju sytuacji - podstrona Solar Update
Warunki aktywności słonecznej i zórz polarnych na żywo wraz z objaśnieniami - Pogoda kosmiczna


Bądź na bieżąco ze zjawiskami astronomicznymi i zapleczem amatora astronomii - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku lub GooglePlus.

Komentarze

  1. Pożegnanie tego roku z zorzą nad Polską byłoby wspaniałym zamknięciem wspaniałego roku!! Trzymam kciuki, dzięki za fachowe wieści!:)

    OdpowiedzUsuń
  2. To by było piękne. Będę spędzał te dni na wsi pod bardzo ciemnym niebem..

    OdpowiedzUsuń
  3. Ja wyjąłem żony leżak do opalania na przeloty ISS. Coś mi się wydaje, że nie tylko�� Pozdrawiam wszystkich

    OdpowiedzUsuń
  4. jak dla mnie pewniak, czyście karty, ładujcie akumulatory, czyśćcie obiektywy, moje ustawienia to iso 600-800, czas naświetlania 5 sekund, zobaczymy jak wyjdzie, pawel gdańsk

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tylko 5sek ? stanowczo za mało! Przy bardzo dynamicznych i intensywnych zorzach naświetlałem nie krócej jak 15sek. Ale były to jednak czasy analoga i pomimo że radzieckich to mimo wszystko jasnych obiektywów
      DAReK

      Usuń
    2. Jedno wiem, że musi być wysokie ISO, bo inaczej muszę rozjaśniać zdjęcia jak w moich poprzednich filmach. Czas naświetlania ustawię krótki, aby zrobić więcej zdjęć, które będą klatkami animacji.

      Oto moje poprzednie filmy, małe iso, naświetlanie 10-15 sek:

      [youtube]http://www.youtube.com/watch?v=97US0k3M-z8[/youtube]
      [youtube]http://www.youtube.com/watch?v=4anDaBY0Zi4[/youtube]

      Usuń
    3. http://klub-zdobywcow.no/index.php?option=com_content&view=article&id=119:jak-fotografowa-zorz-polarn&catid=9:fotografia&Itemid=30&lang=pl

      Usuń
    4. widziałem ten artykuł, jednak fotografia i fotografia w celu zrobienia timelapse to inna bajka, testowałem to na żywo, zobaczymy jakie wyniki dziś będziemy mieć ja spróbuje nowych ustawień i krótkiego czasu

      Usuń
    5. W Gdańsku mamy właśnie piękne zachmurzenie ..., prognozy jednak są w miarę optymistyczne na wieczór (choć w tej chwili norweska prognoza pokazuje u nas słońce :)). 7.10 oglądałam zorzę z okolic Sopotu, kilka zdjęć i do domu, samej w ciemnościach to niezbyt miłe doświadczenie :) Pozdrawiam. Ola, Gdańsk

      Usuń
    6. W najbliższych godzinach to zachmurzenie z pewnością zaniknie, na zdjęciach sat24.com widać resztki wąskiego pasma niskich chmur, które szybko przesuwa się na zachód jednocześnie zanikając. Będzie dobrze - przynajmniej z naszą pogodą, miejmy nadzieję, że z kosmiczną również :-)

      Usuń
    7. ola gdańsk, wrzucasz gdzieś fotki, w sopocie chyba marny widok bo tam widok na wschod i dużo oświetlenia, polecam bardziej górki zachodnie, ale tam jest odludzie i bojazliwe osoby mogą tego nie wytrzymac :) pawel, gdańsk

      Usuń
    8. Paweł, cieszę się, ze spotykam tu kogoś z Gdańska, rzeczywiście Sopot to marny pomysł, ja polecam okolice Lubiatowa. Zdjęcia z początku października były słabe bo nad horyzontem ciągnął się pas chmur, następnego dnia zobaczyłam Twój filmik i ... mnie trafił :) A dziś czekamy, aparaty i statywy w gotowości !!!

      Usuń
    9. No i lipa, może się burza nie rozwinie w najbliższych godzinach. Lubiatów, gdzie to jest? Na mapie widzę że to południe Polski.

      Usuń
    10. Lubiatowo nie Lubiatów ;)

      Usuń
    11. Lubiatowo, super miejsce (totalna głusza), szkoda że tak daleko, dojechać tam na czas z Gdańska to chyba z 3 godziny. :-/ No nic, czekam dalej na rozwój wypadków.

      Usuń
    12. napisałem taki przewidywacz KP i podawacz Bz, około 18-tej ma być 6.33, możecie testować, http://nantek.com.pl/zorza_polarna/ paweł,gdańsk ps. zobaczymy czy się sprawdzi

      Usuń
    13. ALAAAAAAAAAAAAAAAAAAARM!!!!!!!!!!! o 16-tej KP 7.67 jade..

      Usuń
    14. Globalnie jest Kp=6 (G2), nawet lokalne odczyty z wysokich szerokości nie przekraczają tych wartości. Przy tak fatalnie słabym Bz koło zera nie ma kompletnie szans na Kp=7, zjazd musiałby być do około -20nT lub bardziej.

      Usuń
    15. Ta prognoza mowi ze moze jednak cos sie pojawi, hm..

      http://www.swpc.noaa.gov/products/wing-kp

      janek

      Usuń
    16. Co być może będzie to druga sprawa, odniosłem się do stwierdzenia, że o 16:00 jest 7,67, gdyby było zorze już by tańczyły nawet nad południem Polski. Bez wyraźnego skierowania Bz ku południu i to skierowania utrzymującego się, nic ciekawego z burzy nie wyniknie. Potrzeba nam silnego odchylenia krzywej czerwonej do około -15, -20nT na choćby kilkadziesiąt minut aby można o czymś myśleć.

      Usuń
    17. ma być jeszcze 7.33, oby tylko bz było ok, zrobie jeszcze jedno podejście bo i tak z party dzis raczej nici

      Usuń
    18. WRÓCIŁEM, Kp było 7.33, bz -15, bezchmurne niebo i nic nie było widać. Wg. mnie gęstość była za mała. Dobranoc!

      Usuń
    19. Parametry aparatu: ISO 1000, naświetlanie 8s, f 2.8
      Parametry magnetosfery: KP 7.33, bz - 15.1, v 438 km/s, gęstość 0.34 p/cm3

      [url]http://www.youtube.com/watch?v=nDzxWFUQhcw[/url]

      Usuń
  5. To widzę że wszyscy ładujemy baterie i śmigamy za miasto :) I to w tym wszystkim jest najpiękniejsze - nie zawsze trafi się silna zorza ale sam fakt przeżywania co się może wydarzyć dodaje smaczku :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Życie jest jak pudełko czekoladek, nigdy nie wiadomo jaka zorza nam się dziś trafi ;-)

      Usuń
  6. No nieźle nieźle się zapowiada:) Pogoda sprzyja, do pełni szczęścia brakuje nowiu Księżyca, ale może nie będzie tak przeszkadzać gdyby zorze wystąpiły.
    Robert

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak, nów by się przydał. Z drugiej strony 20 grudnia Księżyc był już wyraźnie po I kwadrze (74%) a i tak Polacy odnieśli sukces mimo, że burza miała tylko kategorię G2. Dziś oświetlenie Księżyca wynosić będzie około 70%, ale powitamy go dopiero (lub "już" jak kto woli) około 21:30.

      Usuń
  7. Paweł Kwiatkowski30 grudnia 2015 22:31

    Mógłby już wyrzut dotrzeć, baterie naładowane na wszelki wypadek. A może dotrze do nas jutro rano lub w południe jak 10 dni temu. Dobrze że pogoda w Sylwestra też będzie sprzyjająca w razie mocno opóźnionej burzy:) Pozdrowienia

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Możliwe że CME dotrze o świecie czy rankiem ale wtedy trzeba będzie mieć nadzieję, że burza dotrwa do godzin popołudniowych bo w dzień to my sobie zórz nie pooglądamy....

      Usuń
  8. chyba się zaczyna.... gęstość i prędkość rośnie :)

    OdpowiedzUsuń
  9. Niby jest już G2 ale coś wątpić zaczynam. Bz zbyt niestabilny, coś czuję że za godzinę może dwie będzie po burzy ;/ Aparat czeka, ale jak się niedoczeka to już trudno, będzie czekanie na następną okazję :)

    OdpowiedzUsuń
  10. U mnie na podlasiu nic się nie dzieje

    OdpowiedzUsuń
  11. Odpowiedzi
    1. Tak, robi się korzystna sytuacja z Bz, kto wie - może w najbliższych minutach coś z tego da - warunki są podobne do tych z 20 grudnia.

      Usuń

Prześlij komentarz

Zainteresował Ciebie wpis? Masz własne spostrzeżenia? Chcesz dołączyć do dyskusji lub rozpocząć nową? Śmiało! :-)
Jak możesz zostawić komentarz? - Instrukcja
Pamiętaj o Polityce komentarzy

W komentarzach możesz stosować podstawowe tagi HTML w znacznikach <> jak b, i, a href="link"