Wieczorem z 10 na 11 września planowany jest start japońskiego statku kosmicznego HTV-8 z zaopatrzeniową misją na Międzynarodową Stację Kosmiczną. ISS aktualnie możemy obserwować o porze porannej, natomiast do najbliższego okresu widoczności wieczornej, o którym wspomnę w osobnym tekście musimy jeszcze poczekać do kolejnego weekendu. Zanim to nadejdzie, porannych skowronków - być może znajdzie się tu jakaś garstka takich osób - zachęcam do podjęcia prób obserwacji, które w zamian za skrajnie nieprzyzwoitą porę widoczności ISS mogą obrodzić większymi emocjami i ciekawszym widokiem za sprawą planowanej misji transportowej japońskiego statku.
![]() |
HTV-4 w trakcie przechwycenia manipulatorem SSRMS na ISS z 09.08.2013 r. Credit: NASA |
Start HTV-8 zaplanowany został na 10 września o godz. 23:33 CEST. O ile wystrzelenie nastąpi zgodnie z planem, a następny etap misji będzie przebiegać bez komplikacji, przechwycenie HTV-8 robotycznym manipulatorem SSRMS powinno nastąpić w sobotę 14 września o godz. 13:00 CEST, a przyłączenie do węzła cumowniczego niespełna trzy godziny później1. Oznacza to, że o porankach 12, 13 i 14 września (zwłaszcza ten sobotni 14 września) można będzie liczyć na widoczność ISS z towarzyszem, który wraz ze zbliżaniem do momentu przechwycenia, minimalizować będzie dystans względem Stacji. W sobotę, podczas przelotu ISS na około 9 godzin przed przechwyceniem statku, odległość pomiędzy obiektami stanie się najmniejsza, najprawdopodobniej stwarzając nam okazję przelotu jednoczesnego, jednak trudno tu snuć wiarygodne przypuszczenia jaki ten dystans może realnie się okazać. Między startem a przechwyceniem statku orbita podczas 4-dniowej pogoni za ISS będzie z pewnością regularnie poprawiana (początkowo będzie ona miała parametry jedynie 173x287 km, podczas gdy dla ISS wynoszą one 410x421 km), a każde odpalenia manewrowe zmieniające parametry orbity między początkową a finalną przed uchwyceniem statku z ISS, będą skutkować pewną zmianą koordynatów przelotów, a także nieco trajektorią na tle gwiazd.
Warto więc przede wszystkim nastawić się na poranek sobotni (ewentualnie już piątkowy, gdyby zbliżanie do ISS miało następować szybciej, lub gdyby prognozy pogody na piątek były korzystniejsze od sobotnich), bo wówczas będzie już pewne, że widoczność ISS musi się niemal dokładnie pokrywać z czasem przelotów HTV-8 (przeważnie o jasności około 3 mag., do 1 mag. w okolicach zenitu), z uwagi na niewielką już ilość godzin do połączenia obu obiektów. Międzynarodowej Stacji Kosmicznej nad Polską w najbliższym tygodniu możemy wypatrywać o następujących godzinach:
11 wrz -3,4 mag.
Początek - 03:58:32 48° S
Górowanie/kulminacja - 03:58:32 48° S
Zejście do 10 stopni - 04:01:30 10° ESE
11 wrz -2,3 mag.
Początek - 05:31:54 10° W
Górowanie/kulminacja - 05:34:31 21° SSW
Zejście do 10 stopni - 05:37:09 10° SSE
12 wrz -1,3 mag.
Początek - 03:12:02 16° ESE
Górowanie/kulminacja - 03:12:02 16° ESE
Zejście do 10 stopni - 03:12:48 10° ESE
12 wrz -2,7 mag.
Początek - 04:44:57 24° SW
Górowanie/kulminacja - 04:45:53 28° SSW
Zejście do 10 stopni - 04:48:48 10° SE
13 wrz -2,2 mag.
Początek - 03:58:37 24° SSE
Górowanie/kulminacja - 03:58:37 24° SSE
Zejście do 10 stopni - 04:00:18 10° SE
13 wrz -1,6 mag.
Początek - 05:31:55 10° WSW
Górowanie/kulminacja - 05:33:14 12° SW
Zejście do 10 stopni - 05:34:35 10° SSW
14 wrz -1,9 mag.
Początek - 04:45:25 16° SSW
Górowanie/kulminacja - 04:45:25 16° SSW
Zejście do 10 stopni - 04:46:53 10° S
Podane czasy wyliczone dla Pomorza Gdańskiego; przeloty zawarte wyłącznie dla potencjalnego okresu widoczności HTV-8, z tym, że im bliżej sobotniego terminu przechwycenia, tym większa szansa na mniejszą różnicę w czasie widoczności pomiędzy ISS a HTV-8. Koordynaty wygenerowane jak zwykle w Heavens Above.
Dla tych, którzy mimo fatalnych godzin przelotów będą chwili podjąć próby schwytania HTV-8 (jeśli ten wystartuje) przypominam, że przy wypatrywaniu ISS podczas widoczności porannej w trakcie pierwszego przelotu danego poranka Stacja najczęściej dopiero będzie się zbliżać do strefy dnia orbitalnego i jej pojawienie się nastąpi dopiero na niebie południowo-wschodnim / południowym, na którym już będzie zbliżać się ku horyzontowi, a dopiero drugi przelot danego poranka będzie miał szansę być dostrzegalnym przez całe niebo począwszy od zachodu przez południe po wschód z uwagi na zbliżony już względem Polski wschód Słońca i szybszą obecność ISS w jego promieniach przed wlotem nad nasz kraj. Pierwsze przeloty konkretnego poranka widoczne od nieba południowo-wschodniego rozpoczynające się od wejścia w dzień orbitalny będą niemal lub idealnie równoczesne z osiągnięciem przez ISS maksymalnej jasności w takim przelocie. Z kolei zejście Stacji poniżej 10 stopni nad horyzont wyszczególnione w zestawieniu nie będzie równoznaczne z końcem widoczności przelotu - ISS w przelotach porannych może być widoczna nawet niemal do samego osiągnięcia wschodniego horyzontu, o ile pozwalać będzie na to przejrzystość powietrza, a niebo nie będzie zbyt rozjaśnione - może się więc zdarzyć, że niektóre przeloty okażą się widoczne około minutę-dwie dłużej względem wyszczególnionych momentów obniżenia elewacji do 10 stopni elewacji.
Dla tych, którzy mimo fatalnych godzin przelotów będą chwili podjąć próby schwytania HTV-8 (jeśli ten wystartuje) przypominam, że przy wypatrywaniu ISS podczas widoczności porannej w trakcie pierwszego przelotu danego poranka Stacja najczęściej dopiero będzie się zbliżać do strefy dnia orbitalnego i jej pojawienie się nastąpi dopiero na niebie południowo-wschodnim / południowym, na którym już będzie zbliżać się ku horyzontowi, a dopiero drugi przelot danego poranka będzie miał szansę być dostrzegalnym przez całe niebo począwszy od zachodu przez południe po wschód z uwagi na zbliżony już względem Polski wschód Słońca i szybszą obecność ISS w jego promieniach przed wlotem nad nasz kraj. Pierwsze przeloty konkretnego poranka widoczne od nieba południowo-wschodniego rozpoczynające się od wejścia w dzień orbitalny będą niemal lub idealnie równoczesne z osiągnięciem przez ISS maksymalnej jasności w takim przelocie. Z kolei zejście Stacji poniżej 10 stopni nad horyzont wyszczególnione w zestawieniu nie będzie równoznaczne z końcem widoczności przelotu - ISS w przelotach porannych może być widoczna nawet niemal do samego osiągnięcia wschodniego horyzontu, o ile pozwalać będzie na to przejrzystość powietrza, a niebo nie będzie zbyt rozjaśnione - może się więc zdarzyć, że niektóre przeloty okażą się widoczne około minutę-dwie dłużej względem wyszczególnionych momentów obniżenia elewacji do 10 stopni elewacji.
Od połowy tygodnia powinniśmy powitać pogodny układ wysokiego ciśnienia, więc niewykluczone, że aura pozwoli na podjęcie prób obserwacji HTV-8. Posiadacze telefonów z Androidem mogą się wspomóc w obserwacjach recenzowanymi dawniej na blogu aplikacjami ➨ ISS Detector tudzież bardziej rozbudowanym ➨ Heavens Above. Tym razem jednak aplikacje te pomogą głównie przy ISS, jako że jak wspominałem wyżej, częstotliwości i zakresu zmian koordynatów HTV-8 między osiągnięciem pierwszej orbity a ostatniej przed przechwyceniem z ISS nie da się z góry przewidzieć. To o czym warto pamiętać, to fakt, że japoński statek będzie zawsze przemieszczał się trajektorią na tle gwiazd zbliżoną do Stacji i o porównywalnym czasie, tym wyraźniej im bliżej sobotniego momentu połączenia z ISS.
W razie niezrealizowania startu w tym tygodniu, mogłoby to wyjść nawet na dobre z punktu widzenia obserwatorów z Polski. Rodziłoby to szanse na pokrycie się misji HTV-8 z okresem widoczności ISS o porze wieczornej, który czeka nas od kolejnego weekendu, a kiedy to liczba chętnych na tego typu obserwacje z pewnością okazałaby się znacznie większa, niż podczas przelotów przed świtem. Sami więc zdecydujcie, czy będziecie trzymać kciuki za start w powyższym terminie czy może za kilkunastodniowe opóźnienie misji. Odwołanie startu we wtorkowy wieczór nie powinno też być wielkim problemem dla samej JAXA - zapasowy okres okna startowego, w którym możliwa będzie próba wystrzelenia misji rozciąga się aż do końca października.
W razie niezrealizowania startu w tym tygodniu, mogłoby to wyjść nawet na dobre z punktu widzenia obserwatorów z Polski. Rodziłoby to szanse na pokrycie się misji HTV-8 z okresem widoczności ISS o porze wieczornej, który czeka nas od kolejnego weekendu, a kiedy to liczba chętnych na tego typu obserwacje z pewnością okazałaby się znacznie większa, niż podczas przelotów przed świtem. Sami więc zdecydujcie, czy będziecie trzymać kciuki za start w powyższym terminie czy może za kilkunastodniowe opóźnienie misji. Odwołanie startu we wtorkowy wieczór nie powinno też być wielkim problemem dla samej JAXA - zapasowy okres okna startowego, w którym możliwa będzie próba wystrzelenia misji rozciąga się aż do końca października.
W razie startu HTV-8 wpis będzie tradycyjnie aktualizowany.
Nowy termin wystrzelenia to nie wcześniej, niż 18 września2. Będzie to tuż przed rozpoczęciem okresu wieczornej widoczności ISS, więc być może jak wyżej już wspominałem, tak znaczne od razu opóźnienie może okazać się korzystne z punktu widzenia naszych obserwacji. Korzystniejsze godziny przelotów to większą szansa na lepszą frekwencję wśród obserwatorów, a start planowany tuż przed otwarciem nowego okresu widocznych nad Polską przelotów po zachodzie Słońca to jednocześnie termin dający duży zapas na wypadek kolejnych opóźnień misji HTV-8.
Na razie więc musimy poczekać do 18 września.
AKTUALIZACJA 11.09 / 15:00 CEST
Z powodu niewielkiego i nieoczekiwanego pożaru na stanowisku startowym nieopodal rakiety H-2B mającej wynieść na orbitę statek kosmiczny HTV-8, który wystąpił około 3,5 godziny przed startem, misja statku HTV-8 została wstrzymana.Nowy termin wystrzelenia to nie wcześniej, niż 18 września2. Będzie to tuż przed rozpoczęciem okresu wieczornej widoczności ISS, więc być może jak wyżej już wspominałem, tak znaczne od razu opóźnienie może okazać się korzystne z punktu widzenia naszych obserwacji. Korzystniejsze godziny przelotów to większą szansa na lepszą frekwencję wśród obserwatorów, a start planowany tuż przed otwarciem nowego okresu widocznych nad Polską przelotów po zachodzie Słońca to jednocześnie termin dający duży zapas na wypadek kolejnych opóźnień misji HTV-8.
Na razie więc musimy poczekać do 18 września.
f t Bądź na bieżąco z tekstami, zjawiskami astronomicznymi, alarmami zorzowymi i wszystkim co ważne dla amatora astronomii - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku, obserwuj blog na Twitterze bądź zapisz się do subskrybentów kwartalnego Newslettera.
W oparciu o materiały (1) JAXA, (2) SpaceflightNow
W oparciu o materiały (1) JAXA, (2) SpaceflightNow
Na pewno będę próbował zapolować na HTV & ISS w sobotę rano. Nie będzie łatwo przy tak niskich przelotach stacji (szczególnie w mieście), choć u mnie (Lublin) ISS rozpocznie przelot troszkę wyżej niż na Pomorzu Gdańskim, bo na wysokości 20° (a nie 16). Pozdrawiam wszystkich zapaleńców obserwacji ISS! Jurek vel suchyy.
OdpowiedzUsuńZ tego co "ćwierkają" na forum NASA Spaceflight (źródło), wynika, że kolejny termin startu HTV-8: 13 września ok. godz. 22:15 CEST, a przechwycenie na ISS: 17 września godz. 13:00 CEST (przyłączenie: ok. 15:45 CEST), ale jak wiadomo wiele się jeszcze może zmienić.
OdpowiedzUsuń... wygląda na to, że chcą zdążyć przed korektą orbity ISS, zaplanowanej na 17 września o 19:57 CEST.
UsuńChyba wolałbym aby to były plotki, a sprawdziły się komunikaty oficjalne o co najmniej kilku dniach odłożenia. Nastawiałem się już na wieczorne polowanie, no ale co bym wolał to akurat JAXĘ będzie obchodzić tyle co zeszłoroczny śnieg. Zobaczymy!
UsuńNo chyba jednak Tomek ma rację z ostatniego wpisu na forum wynika, że rakietę H-IIB z HTV-8 mają wycofać do VAB, więc start nie wcześniej jak za tydzień!
OdpowiedzUsuńCytat:
Usuń三菱重工16:00発表】
機体および設備は安全で整備組立棟へ返送可能な状態であることを確認。準備が整い次第、整備組立棟への機体返送作業を開始する予定。
再打上げに向けた整備作業には1週間程度は必要とする見通し。
... i tłumaczenie z Googla (idiotyczne, ale idzie zrozumieć o co chodzi):
Ogłoszenie Mitsubishi Heavy Industries 16:00]
Upewnij się, że samolot i sprzęt są bezpieczne i można je zwrócić do budynku zespołu serwisowego. Po zakończeniu przygotowań rozpoczną się prace nad zwrotem samolotu do budynku zespołu obsługi technicznej.
Prace konserwacyjne związane z ponownym uruchomieniem mają potrwać około tygodnia.
Wygląda na to, że mamy znowu potencjalną możliwość kumulacji misji HTV-8 i Sojuza-15 na drugą połowę września i to przy wieczornej widoczności ISS z "gościem" nad Polską! :) Jednak nauczony niedawną "wtopą" (niedoszła potrójna kumulacja z sierpnia (Dragon, Sojuz, Cygnus) z czego i tak udało nam się wyhaczyć Sojuza i Dragona w pobliżu stacji, na razie nie podniecam :) się za bardzo, tylko odpukam w niemalowane, bo zmiana orbity ISS 17 września (o ile do niej dojdzie) też może tu trochę namieszać :)) (tylko nie wiem czy: in +/-)
OdpowiedzUsuńTak się zastanawiam nad możliwą jasnością (mag) HTV-8 w czasie obserwacji (Tomek podaje, że od 3 do 1 mag), który w odróżnieniu od Dragona towarowego i Sojuza nie ma sterczących paneli solarnych?
UsuńNoo, tak, HTV jest największym obecnie latającym transportowcem na stację. TUTAJ jest porównanie wielkości wszystkich zaopatrzeniowców ISS.
OdpowiedzUsuńŚmiesznie wyglądają na tym porównaniu - jak podzespoły elektroniczne.
UsuńAle dobra nasza, może uda się dostrzec stację razem z dostawczakiem bez zarywania nocki? Ostatnio atrakcji nie za wiele a pogoda kapryśna.
Pozostaje się zasadzić na obserwacje i modlić by pogoda tudzież sprawy życiowe tego nie zakłóciły.
OdpowiedzUsuńAktualne "ćwierkania" na forum NASA spaceflight (źródło) co do nowego terminu startu rakiety H-2B z HTV-8.
OdpowiedzUsuńStart: 17 września godz. 20:30 CEST
Przechwycenie/przyłączenie: prawdopodobnie 21 września ok. godz. 13:00/15:45
Ciekawe skąd mają te dane, bo na JAXA niczego nie można się doszukać (poczta pantoflowa?).
Zastanawiam się również, jak szybko aktualizują dane co do efemeryd ISS na Heavens-Above (nigdy tego nie sprawdzałem), bo zarówno HTV-8, jak i Sojuza-15 ewentualnie przyjdzie nam obserwować razem z ISS już po jej korekcie orbity (planowanej na 17 września)? Może Tomek (Hawkeye) wie coś na ten temat?
Aktualizują zbyt późno, tyle wiem.
UsuńOgólnie prawie zawsze między startem a dokowaniem jest to partyzantka i trudno oczekiwać natychmiastowej aktualizacji efemeryd. Często nawet kilka dni po dokowaniu statek figuruje jako samodzielny obiekt widoczny o innych porach jak ISS.
Pozdrawiam
Najnowsze "ćwierkania" na forum NASA spaceflight (źródło)co do nowego terminu misji HTV-8.
OdpowiedzUsuńStart: 23 września ok. 18:00 CEST
Przechwycenie/przyłączenie: 27 września 13:00/ok. 15:45 CEST
Więc gdyby tak było to najpierw w wieczornych przelotach ISS mamy potencjalną możliwość oglądania w jej pobliżu:
- 25 września Sojuza-15 (u mnie lublin dwa przeloty: na 160min i 90min przed dokowaniem),
- 26 września HTV-8 (w jednym tylko przelocie ale dopiero na 17 godz. przed przechwyceniem HTV na stacji).
Pozdrawiam: Jurek vel suchyy
Przeglądając internet znalazłem na Twiterze fajne, świeże foty MSK z lipcowej widoczności, również z aktualnej widoczności stacji (wrześniowej) na profilu użytkownika: CiszaPrzedBurzą).
OdpowiedzUsuńFOTO 1: "Best" of morning flyby. ISS; 2019.09.04 04:48:46 (CEST) ~560km; 2500mm f/10 1/800s ISO500
FOTO 2: I saw this tweet of @iangriffin: https://twitter.com/iangriffin/status/1173344741229858816?s=20 … and i did it with one of mine #ISS
FOTO 3: ISS, Poznań 2019.07.14 01:38:21 (CEST), 1200mm, 1/2000s, gain 50, distance ~462km
... no i fotka Sojuza MS-13 (tego, którego obserwowaliśmy w lipcu) w pobliżu ISS.
FOTO 4: 2019.07.21 22:43 (CEST) #ISS & #SoyuzMS13. Could be better
Jak widać z fotek to wcale nie panele z fotoogniwami odbijają najwięcej promieni Słońca.
UsuńStart nastąpił 24.09. Za https://techcrunch.com/2019/09/24/jaxas-htv-8-cargo-supply-mission-to-the-iss-successfully-launches-from-tanegashima-japan/
OdpowiedzUsuńTak, start japońskiego Bociana (Kounotori8) na pokładzie rakiety H-IIB nastąpił 24 września o godz. 18:05:05 CEST. INFO o starcie i SPIS cargo na JAXA.
UsuńPrzechwycenie/przyłączenie: 28 września 13:15/ok. 16
Najlepiej próbować wyhaczyć Bociana (HTV-8) jutro (piątek), tak jak pisał Tomek (Hawkeye), lecącego jednak jeszcze daaaleko za stacją (nie będzie to przelot równoczesny, bo dopiero na 16 godzin przed przyłączeniem Bociana do ISS). Pewnie trzeba będzie obserwować marudera lecącego gdzieś za stacją z wielominutowym opóźnieniem. Na razie pogoda u mnie fatalna (chmury, deszcz, przez co nie mogłem wczoraj podziwiać Sojuza MS-15 ścigającego ISS na ok 65 min. przed dokowaniem, wrrr!), ale jeśli się tylko coś w tym względzie zmieni, na pewno wyruszę jutro w plener. Ciekaw jestem jasności (mag) Kounotori8 (jako największego transportowca) w kontekście niedawnych obserwacji (wakacyjnych) Sojuza MS-13 i Dragona SpX-18.
Jestem po obserwacjach. Zaliczyłem tylko pierwszy przelot (później chmury popsuły obserwacje). Fatalne warunki pogodowe (niebo jeszcze jasne o 19 i dodatkowo mgliste z nadciągającymi ponownie chmurami). Dająca po oczach ISS (prawie -4mag) bardzo majestatycznie posuwała po niebie, jak to przy długich i wysokich przelotach. HTV-8 nie udało mi się zaobserwować, bo popełniłem kardynalny błąd (wrrr !), koncentrując się w tak trudnych warunkach obserwacyjnych tylko na "tyłach" stacji. Po powrocie do domu i sprawdzeniu w Stellarium (po aktualizacji bazy satelitów) [b]Okazało się, że Bocian 8 WYPRZEDZAŁ ISS o ok. 2 minuty, a więc był przed stacją, a nie za nią! [/b] ??? Szkoda, że nie sprawdziłem tego wcześniej. Była też możliwość równoczesnej obserwacji Cygnusa NG-11 (jakiś czas termu odłączonego od stacji, który będzie deorbitowany dopiero w grudniu) - leciał równolegle ze stacją (sporo poniżej ISS przy górowaniu) ::) No cóż, gdybym obserwacje robił pod czystym i ciemnym niebem...
UsuńKomuś udało się zaobserwoać HTV-8?
UsuńChyba wszędzie Polska była pod chmurami :-(
Usuń