Ruskie rozświetlą nam niebo? Polowanie na mikrosatelitę Mayak

Niespełna tydzień temu na orbicie znalazł się mikrosatelita Mayak - w dosłownym tłumaczeniu latarnia morska. Rakieta Sojuz-2.1a wyniosła ten obiekt wraz z 73 innymi mniejszymi satelitami, które służyć będą dłużej, natomiast w przypadku Mayka musimy mówić o tymczasowej atrakcji - choć tym razem atrakcja dla jednych może być zmorą dla drugich. Dlaczego zmorą? Odsyłam ponownie do tłumaczenia nazwy satelity i spieszę ze szczegółami.

Mikrosatelita Mayak został zbudowany przez studentów moskiewskiego Uniwersitieta Maszinostrojenia (MAMI) - wszystko to w ramach crowdfundingowej zbiórki funduszy, za pomocą której udało się zgromadzić łącznie około 3 894 583 rubli, to jest około 230 tysięcy złotych. Zadanie jest proste - obiekt ma rozwinąć dużej powierzchni żagiel zbudowany z ultracienkiej metalizowanej folii, co pośrednio będzie testem systemu przyspieszającego deorbitację mogącego w przyszłości w takiej czy podobnej formie być zastosowanym np. przy wprowadzaniu w atmosferę kosmicznego złomu i niewykorzystywanych już obiektów dla ich sprawniejszego pozbycia się. Wbrew pozorom kosmiczne śmieci to istotny problem, nie tylko dla przyszłych misji załogowych. Budowa z założenia zapewnia znaczny opór aerodynamiczny, a że obiekt znalazł się na orbicie o parametrach 586 x 605 km, która nie będzie już podnoszona dodatkowymi manewrowymi odpaleniami, jego obecność na orbicie będzie miała charakter tymczasowy. Po około 30 dniach (lub nieco dłużej) nastąpić powinno wejście satelity w atmosferę ziemską i jego spłonięcie. W tym wypadku nawet piekielny finał tej misji będzie miał znaczenie naukowe - zbadane zostaną zjawiska fizyczne mające miejsce w ostatnich etapach przed dezintegracją obiektu.

Budowa satelity Mayak - część centralna o wymiarach 10x10x30 cm.
Credits: spaceflight101
Wizja satelity Mayak po rozłożeniu piramidalnego żagla, za sprawą którego będzie to najprawdopodobniej najjaśniejszy sztuczny obiekt wyniesiony w przestrzeń kosmiczną.
Credits: spaceflight101

Teraz nieco o budowie i tym, co się dla nas wiąże z takim zaprojektowaniem obiektu. Mayak to niewielka zabawka - masa całkowita ledwo przekracza 3,5 kg, a wymiary 10x10x30 cm czynią go bardzo drobnym. Ale jego możliwości odbijania światła słonecznego zdecydowanie nie są już "mikro" - jego serce, rozkładany olbrzymi żagiel z będącej 20-krotnie cieńszej od ludzkiego włosa folii jest już nieco inną parą kaloszy. To czworościan o powierzchni 16 metrów kwadratowych - z materiału mającego znakomite właściwości odblaskowe. Teoretycznie - po prawidłowym rozłożeniu żagla, w trakcie swojej krótkiej misji Mayak powinien stać się najjaśniejszym w historii obiektem umieszczonym przez człowieka w przestrzeni kosmicznej, którego blask ma w założeniu przewyższyć jasność Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, a nawet flar Iridium, przez co może stać się widocznym także podczas dziennych przelotów. I to właśnie ta zmora dla wielu - taki projekt satelity już od początków prac nad nim nie przypadł do gustu wielu środowiskom naukowym, zwłaszcza astronomicznym - choć tu także wśród amatorów, dążącym do zachowania naturalnego ciemnego nieba. Umieszczenie przez Rosjan - choćby tymczasowo - na niebie obiektu mającego stać się najjaśniejszą sztuczną gwiazdą w historii, może za to przypaść do gustu wszystkim miłośnikom obserwacji satelitów, dla których polowanie na przeloty Międzynarodowej Stacji Kosmicznej czy flary Iridium to jedne z najciekawszych atrakcji w tym hobby.

Jako, że Mayak znajduje się na orbicie polarnej, krąży on nad naszym krajem każdej dosłownie nocy. Czy wysoki blask będzie utrzymywał się na maksymalnym poziomie przez cały czas trwania przelotów przez całe niebo czy tylko w ich określonych przedziałach czasowych, przekonamy się już w najbliższe noce. Jak na razie nie pojawiły się relacje, najprawdopodobniej przez fakt nierozłożenia jeszcze olbrzymiego żagla satelity, przez co pozostawał on poza możliwością obserwacji. Po jego rozłożeniu jednak już nikt nie powinien mieć wątpliwości co do jego poprawnego zlokalizowania.

Przeloty mikrosatelity Mayak nad Polską można wygenerować sobie jak zwykle m.in. poprzez Heavens Above czy mobilną aplikację tego serwisu recenzowaną w tym tekście przed rokiem. Dzisiejszy tekst najpewniej będzie aktualizowany, także upraszam o czujność.

Poniżej orientacyjna lista najbliższych przelotów (na razie tylko na ten tydzień 21-27.07.2017) wygenerowana w Heavens Above dla Pomorza Gdańskiego - lista najpewniej nie jest ostateczna. W zależności od lokalizacji różnice w czasie przelotów powinny być bardzo niewielkie, rzędu kilku-kilkunastu sekund. Po każdym poniższym czasie podana jest wysokość w stopniach nad konkretnym horyzontem.

Mayak - orientacyjna lista przelotów nad Polską - 3. tydzień (04-10.08.2017)

(sortowanie według: godzina początku przelotu, elewacja, horyzont, godzina maksimum, elewacja, horyzont, godzina zakończenia przelotu, elewacja,horyzont)

4 sie
01:06:10 10° N
01:10:20 67° WNW
01:11:48 38° SW

4 sie
02:43:34 10° NNW
02:45:14 12° NW
02:46:53 10° WNW

4 sie
23:40:56 10° NE
23:44:08 21° E
23:44:59 19° ESE

5 sie
01:16:01 10° N
01:20:07 55° WNW
01:21:38 34° SW

5 sie
02:54:18 10° NW
02:54:53 10° NW
02:55:28 10° WNW

5 sie
23:50:32 10° NE
23:54:01 25° E
23:54:49 24° ESE

6 sie
01:25:53 10° N
01:29:52 44° WNW
01:31:28 30° WSW

7 sie
00:00:10 10° NNE
00:03:53 30° E
00:04:38 28° ESE

7 sie
01:35:46 10° N
01:39:37 37° WNW
01:41:17 26° WSW

8 sie
00:09:51 10° NNE
00:13:46 37° E
00:14:27 34° ESE

8 sie
01:45:41 10° N
01:49:22 31° WNW
01:51:07 22° WSW

9 sie
00:19:34 10° NNE
00:23:37 45° E
00:24:17 41° SE

9 sie
01:55:37 10° N
01:59:05 26° WNW
02:00:56 19° W

10 sie
00:29:19 10° NNE
00:33:27 56° E
00:34:06 50° SE

10 sie
02:05:34 10° N
02:08:47 22° WNW
02:10:45 16°  W

A ciąg dalszy z pewnością nastąpi... Jestem szalenie ciekaw co z tych teoretycznych założeń projektantów mikrosatelity wyjdzie dla nas w praktyce.

AKTUALIZACJA 22.07 / 12:30 CEST
Obiekt pozostaje niezaobserwowany niezależnie od kraju. W Polsce w ostatnie dwa wieczory mimo dokonania prób przez czytelników znajdujących się w miejscach z pogodnym niebem, Mayak nie został zarejestrowany, w podobnym tonie relacjonują również swoje obserwacje amatorzy z innych krajów. Powodem takiego stanu może być nierozłożenie się żagla lub jego częściowe, nieprawidłowe rozłożenie skutkiem czego mikrosatelita ten pozostaje obiektem poza możliwością dostrzeżenia. Spekuluje się również jakoby założenia projektantów co do potencjalnej jasności były mocno przeszacowane, jednak nawet gdyby tak było, z uwagi na powierzchnię żagla, Mayak i tak powinien stanowić bardzo łatwy obiekt do obserwacji gołym okiem (o ile oczywiście żagiel rozłożony byłby prawidłowo), dlatego najbardziej prawdopodobnym scenariuszem wydaje się na tę chwilę problem z poprawnym rozwinięciem wielkiego odblaskowego żagla. Niezależnie od tego wskazane są dalsze próby obserwacji w nadchodzące noce w powyżej podanych godzinach.

AKTUALIZACJA 28.07 / 19:00 CEST
W dalszym ciągu brak potwierdzenia prawidłowego rozłożenia żagla i obserwacji. Powyższa lista przelotów została zaktualizowana na drugi tydzień potencjalnej widoczności (28.07-03.08.2017).

AKTUALIZACJA 04.08 / 13:10 CEST
Powyższa lista przelotów zaktualizowana na trzeci tydzień potencjalnej widoczności (04-10.08.2017). W dalszym jednak ciągu brak potwierdzenia rozłożonego Mayak-a na orbicie - wiele wskazuje na to, że misja się nie powiodła.

AKTUALIZACJA 09.08 / 16:30 CEST
Niestety już na oficjalnie można napisać to, co należało podejrzewać z powodu braku relacji z jakichkolwiek krajów o tym potencjalnie rekordowo jasnym satelicie. Lider projektu Alexander Shayenko poinformował, że Mayak nie rozłożył pomyślnie swojego żagla - dokładna przyczyna nie jest znana, być może powodem była nieokreślona awaria produkcyjna, a być może problem podczas separacji satelity od rakiety nośnej po starcie i osiągnięciu orbity. Nie ma planów zastąpienia satelity jakimkolwiek następcą. Temat niestety możemy zatem uznać za zamknięty - projekt rosyjskich entuzjastów zakończył się niepowodzeniem.


Bądź na bieżąco ze zjawiskami astronomicznymi i zapleczem amatora astronomii - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku lub GooglePlus.

Oprac. na podst. materiałów spaceflight101, UniverseToday i heavens-above.com

Komentarze

  1. Jest chyba mały błąd w tekście. 3900 rubli to około 230 zł a nie 230 000 zł :D

    OdpowiedzUsuń
  2. Tak, uciekły trzy ostatnie cyfry.
    Miało być 3 894 583 rubli. Poprawię
    wieczorem jak już będę miał techniczną
    możliwość. Dzięki!

    OdpowiedzUsuń
  3. Dziś 2 próby dostrzeżenie nie powiodły się. Nadal nie widać obiektu. Mayak niewidoczny.

    OdpowiedzUsuń
  4. Polowałam na Mayaka o północy z 05 na 06 sierpnia, nic się nie pojawiło. Albo ja nie umiem patrzeć...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Niestety jest już oficjalne info od lidera projektu, że żagiel się nie rozłożył i misja jest zakończona niepowodzeniem. Tyle w temacie, niestety.

      Usuń

Prześlij komentarz

Zainteresował Ciebie wpis? Masz własne spostrzeżenia? Chcesz dołączyć do dyskusji lub rozpocząć nową? Śmiało! :-)
Jak możesz zostawić komentarz? - Instrukcja
Pamiętaj o Polityce komentarzy

W komentarzach możesz stosować podstawowe tagi HTML w znacznikach <> jak b, i, a href="link"