NIEBO NAD NAMI (9): Trochę koniunkcji na koniec lata

Przed nami wrzesień. Miesiąc, w którym powitamy astronomiczną jesień, ale i co najważniejsze z punktu widzenia miłośnika astronomii, rozpoczniemy to lepsze półrocze obserwacyjne, w którym to noce dominują już nad dniami. I choć początkowo dominacja ta nie będzie znaczna, to jednak z każdą kolejną dobą skracanie się dnia będzie widoczne szczególnie wyraźnie.

1 września Słońce wschodzi o godz. 05:53 i zachodzi o godz. 19:35. Pod koniec miesiąca pory wschodu i zachodu przesuwają się do godz. 06:45 i 18:23. Z 44 do 32 stopni kątowych maleje wysokość Słońca podczas górowania. Bezksiężycowe noce przypadną w połowie miesiąca za sprawą następująco przypadających faz Księżyca: 08.09 III kwadra, 16.09 nów, 22.09 I kwadra i 30.09 pełnia.

Widoczność planet we wrześniu

MERKURY - planeta przebywa w niedalekiej odległości kątowej od Słońca i jest niewidoczna.
WENUS - dobrze widoczna na niebie porannym. Pora wschodu przesuwa się z około godz. 01:50 CEST na początku miesiąca do około 02:50 CEST na przełomie września i października. Faza planety rośnie z 58 do 70%. Obiekt nieznacznie straci na jasności (-4,2 mag 1 września i -4,1 mag 30 września). Maleje również średnica tarczy planety. Na początku września wynosi ona niemal 20 sekund kątowych, pod jego koniec 4 sekundy mniej. Na początku miesiąca planeta znajduje się jeszcze w Bliźniętach. 5 września wstąpi w gwiazdozbiór Raka, by szybko 24 września przejść w rejon gwiazdozbioru Lwa. W połowie miesiąca planeta znajdzie się w pobliżu gromady otwartej  M44 - szczegóły poniżej.
MARS - planeta zachodzi w nieco ponad godzinę po Słońcu. O ile samo dostrzeżenie jej bardzo nisko nad południowo-zachodnim horyzontem może dla niektórych okazać się łatwe, o tyle obserwacje amatorskim sprzętem nie ujawnią już żadnych szczegółów obiektu.
JOWISZ - widoczny bardzo dobrze w drugiej połowie nocy. Planeta wschodzi około godz. 23:00 i znajduje się w gwiazdozbiorze Byka. Jasność Jowisza zwiększa się z -2,4 do -2,6 mag, a średnica tarczy z 39,2 do 42,9 sekund kątowych. Od około 12 września możliwe będzie już bezproblemowe dostrzeżenie Jowisza podczas górowania (ponad 52 stopnie nad horyzontem), którego pora od 12 do 30 września przesunie się z godz. 06:16 do 05:08 CEST.
SATURN - 1 września na początku zmierzchu cywilnego planeta świeci na wysokości zaledwie 7 stopni kątowych z jasnością 0,8 mag. Tydzień później w tym samym czasie obiekt już niemal zachodzi. Oznacza to, że we wrześniu następuje kres tegorocznego sezonu obserwacyjnego. Na następny, rozpoczynający się tradycyjnie od widoczności porannej, poczekamy do połowy listopada.
URAN - widoczny jest przez całą noc w gwiazdozbiorze Barana. 29 września planeta znajdzie się w opozycji, osiągając największą jasność i rozmiary kątowe w całym roku. Obiekt znajduje się na granicy dostrzegalności okiem nieuzbrojonym, a zatem w dobrym miejscu obserwacyjnym możliwe jest jego dostrzeżenie bez lornetki.
NEPTUN - przebywa w gwiazdozbiorze Ryb. W ciągu miesiąca jasność jest stała i wynosi 7,8 mag. Do zlokalizowania planety wskazana jest więc lornetka i możliwie wolne od zaświetlenia niebo.

Ważniejsze zjawiska astronomiczne przypadające we wrześniu,
widoczne z terenów Polski

- 02.09 - koniunkcja Księżyca z Uranem - dobra okazja dla osób, które jeszcze nie widziały Urana. Księżyc będący trzy doby po pełni zbliży się w swojej wędrówce wzdłuż ekliptyki do siódmej z planet na odległość 4 stopni. Najkorzystniej zjawisko jest obserwować w pierwszej połowie nocy, po godz. 22:00 kiedy jednocześnie przy maksymalnym zbliżeniu, obiekty będą wystarczająco wysoko nad horyzontem.
- 05-17.09 - aktywność roju wrześniowych Perseidów - drugi strumień meteorów z roju Perseidów, tym razem nieporównywalnie słabszy od sierpniowego. Maksimum roju zwykle przypada 9 września, wówczas w ciągu godziny w dobrych warunkach obserwacyjnych można dostrzec około 5 meteorów. Radiant roju znajduje się w Perseuszu, nieopodal gwiazdy Mirfak.
- 08-09.09 - koniunkcja Księżyca z Jowiszem - spotkanie Księżyca i Jowisza możliwe będzie do obserwacji w dwie noce. Z 7 na 8 września dystans dzielący oba obiekty będzie nieco mniejszy (około 5,5 stopnia), niż w noc z 8 na 9 września (około 6 stopni). Obserwacja możliwa przez całą noc.
- 12.09 - koniunkcja Księżyca z Wenus - na 4 doby przed nowiem, sierp Księżyca zbliży się do najjaśniejszej z planet na dystans około 5,5 stopnia. Zjawisko widoczne po godz. 03:00. Najlepsze warunki wystąpią około godz. 05:00, kiedy wraz z jaśniejącym niebem wysokość obu obiektów będzie wystarczająca do wykonania dobrych fotografii. Poranek później naszego satelitę nadal będziemy mogli obserwować w towarzystwie Wenus, jednak dystans pomiędzy obiektami zwiększy się do ponad 8 stopni.
- 12-14 - Wenus w pobliżu M44 - jedna z największych atrakcji września. Najjaśniejszą z planet będziemy mogli podziwiać w towarzystwie gwiazd tworzących gromadę otwartą M44, znaną potocznie jako Żłobek. Wenus przez trzy doby przebywać będzie w jej pobliżu, po raz pierwszy zbliżając się do niej porankiem 12 września (dystans około 2,4 st. od centrum gromady). Największe zbliżenie nastąpi poranek później, 13 września (dystans około 2 st. od centrum gromady). 14 września po raz ostatni Wenus przebywać będzie w towarzystwie M44, będąc oddaloną od centrum gromady o 2,3 stopnia. W kolejnych dniach odległość ta będzie się zwiększać. Do obserwacji zjawiska, niezależnie od naszej lokalizacji, za minimum sprzętowe należy uznać lornetkę, która pozwoli nam zobaczyć Wenus z gromadą M44 w jednym polu widzenia. Należy pamiętać, że gołym okiem gromada ta będzie widoczna jedynie jako niepozorne pojaśnienie na niebie i to tylko w dobrym miejscu obserwacyjnym.
- 22.09 - początek astronomicznej jesieni - Słońce wstąpi umownie w znak Wagi, rozpoczynając półrocze, w którym dni stają się krótsze od nocy. W tym roku moment początku astronomicznej jesieni przypadnie umownie na godz. 16:49 CEST.
- 29.09 - opozycja Urana - siódma z planet, w swoim ruchu po orbicie znajdzie się najbliżej Ziemi, osiągając maksymalną jasność w roku. Uran widoczny będzie w następnych kilku tygodniach przez całą noc, wschodząc wraz z zachodem Słońca i zachodząc wraz ze świtem. Do jego dostrzeżenia wskazana jest lornetka, obiekt znajduje się na granicy dostrzegalności nieuzbrojonego oka i pod ciemnym niebem osoby z lepszym wzrokiem mogą go niekiedy dostrzec bez sprzętu optycznego. Teleskopowe obserwacje tego obiektu są trudne nawet w okolicach opozycji ze względu na niewielkie rozmiary kątowe. W czasie opozycji wyniosą one około 3,6 sekundy, jest więc to obiekt wymagający długiej ogniskowej, odpowiedniej do średnicy teleskopu, jeśli myślimy o dostrzeżeniu choćby niewielkiej niebieskawo-zielonej tarczki.
- 01-30.09 - widoczność Drogi Mlecznej - jak co roku zachęcam od sierpnia do października do obserwacji Drogi Mlecznej gołym okiem i lornetką, z dala od świateł miejskich, kiedy to w tym okresie wysoko na niebie dostrzec możemy jedne z najwspanialszych rejonów naszej galaktyki. Oczywiście warto wybrać się na takie obserwacje w noce bezksiężycowe, by niebo było jeszcze ciemniejsze. Rejony dominującego w okolicach zenitu Trójkąta Letniego, niżej na południu Strzelca, zaś na północy Kasjopei i Perseusza to obszary zawierające całą paletę gromad gwiazdowych, chmur jasnego i ciemnego pyłu i wielu jasnych obiektów mgławicowych, które dla lornetek o dużym polu widzenia są idealnymi celami do obserwacji.







Symulacje przy wykorzystaniu Stellarium.
Dane dotyczące jasności i rozmiarów planet na podstawie obliczeń CalSky.

Komentarze

  1. Większość ciekawych zjawisk nad ranem ale trudno. Dla tych widoków trzeba wstać :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. No niestety, tak nam aktualnie planety się poustawiały, że w większości przypadków musimy się pofatygować na niebo poranne. Ale przy takich zjawiskach to bez wątpienia gra warta świeczki! :-)

      Usuń

Prześlij komentarz

Zainteresował Ciebie wpis? Masz własne spostrzeżenia? Chcesz dołączyć do dyskusji lub rozpocząć nową? Śmiało! :-)
Jak możesz zostawić komentarz? - Instrukcja
Pamiętaj o Polityce komentarzy

W komentarzach możesz stosować podstawowe tagi HTML w znacznikach <> jak b, i, a href="link"