Perseidy: Trzy główne noce

Dzisiejszy wieczór rozpoczyna pierwszą z trzech głównych nocy okresu aktywności roju Perseidów. Najbardziej kluczowa jutrzejsza noc z maksimum przyniesie największą ilość dostrzegalnych zjawisk, ale tej następnej po maksimum, z 13 na 14 sierpnia również nie należy pomijać. Jak zwykle przy okazji ważniejszego wydarzenia, na blogu czas na garść podsumowań tego, jak to całe maksimum Perseidów 2013 roku widzi nasza kochana, polska pogoda.

Pierwsza dekada sierpnia, nie licząc dwóch ostatnich dni, przynosiła przeważnie bezchmurne dni i noce. Obecnie - wg stanu na 11 sierpnia (ten dzień jeszcze nie uwzględniony) miesiąc ten przyniósł w regionie Pomorza Gdańskiego 9 pogodnych dni i 7 pogodnych nocy. Porównując poprzednie miesiące pod względem pierwszych dekad, sierpień wypada tutaj najlepiej.

Cała sytuacja zaczęła się zmieniać przed chwilą - w czwartek. Gorące powietrze znad Afryki Zachodniej zostało zepchnięte na wschód od Polski, jego miejsce zajęło zdecydowanie chłodniejsze powietrze polarno-morskie, a efekt tego jest m.in. taki że wzrósł stopień zachmurzenia. Wypada więc popatrzeć na wyliczenia modeli i przyjrzeć się, jak kształtują się szanse na sprzyjające niebo dla obserwatorów w poszczególnych regionach kraju. Oczywiście w teorii, prognozy bowiem nie muszą się dokładnie pokryć z rzeczywistością.

Najbardziej zaufany dla astro-amatora i sprawdzalny w mojej ocenie model UM od ICMu UW, zmienia swoje wyliczenia z każdą aktualizacją. Odkąd 48-godzinna prognoza zaczęła obejmować noc z 12 na 13 sierpnia, przewidywania dla Pomorza Gdańskiego uległy pogorszeniu. O ile pierwsza i ostatnia z trzech nadchodzących nocy powinna przynieść niebo bezchmurne lub zachmurzone w niewielkim stopniu, to druga, główna noc z maksimum coraz częściej przejawia się w postaci nocy zdecydowanie pochmurnej, z niewielkimi rozpogodzeniami i okresowymi przelotnymi opadami deszczu. Zupełnie jak przed rokiem, kurde balans. A GFS mniej więcej pokrywa się z prognozą modelu UM - dużo chmur wysokich i średnich, niemal brak chmur niskich.

Dla poszczególnych regionów kraju, model UM wg wyliczeń z niedzielnego (11.08) południa najbardziej sprzyjające warunki na noc maksimum (12/13.08) prognozuje zdecydowanie dla kwadrantu północno-wschodniego Polski - Warmii, Mazur, Podlasia. W tych regionach prognozy zgodnie przewidują brak lub niewielkie zachmurzenie chmurami wysokimi. W części północno-zachodniej zaznaczać się będą przemieszczające się ku zachodowi ławice chmur wysokich i średnich - które być może nawet w przypadku dużej ilości, pozwolą na przynajmniej częściowo udane obserwacje. Nie ma regionu, który prognozy miałby tragiczne - z zachmurzeniem całkowitym, przez całą noc maksimum.

Część południowo-wschodnia Polski - Rzeszowszczyzna, Lubelskie, Zamojszczyzna to tereny, nad którymi w noc maksimum mogą utrzymywać się chmury niskie i średnie w małej lub umiarkowanej ilości. Patrząc na cały kraj, to własnie w tej części zachmurzenie niskie ukazuje się najczęściej, ale nawet tu nie osiąga ona dużej czy całkowitej powierzchni nieba. Rzeszowszczyzna w tych regionach wypada wg dzisiejszych wyliczeń najlepiej, z prawdopodobnie niewielką ilością chmur niskich w pierwszej części nocy maksimum i niebem bezchmurnym w drugiej części nocy po północy.

Południowo-zachodni kwadrant Polski to obszar prezentujący się w prognozie wspomnianego modelu najgorzej (w kontekście nocy z maksimum). To regiony mogące spotkać się z zachmurzeniem całkowitym chmurami średnimi i dużym chmurami niskimi przez większą część tej nocy, z okresowymi rozpogodzeniami około północy i ponownie lekkim wzrostem zachmurzenia bliżej godzin porannych. Skoro jednak są prognozowane rozpogodzenia, to i tak nie należy się zamartwiać - zwłaszcza, że wyliczenia zapewne jeszcze nie raz ulegną większym lub mniejszym zmianom.

Centrum kraju w kontekście nocy z maksimum widnieje jako region, który czeka małe lub umiarkowane zachmurzenie chmurami wysokimi i średnimi w pierwszej części nocy i rosnącym poziomem zachmurzenia tymi obłokami w drugiej połowie nocy. Dla niektórych lokalizacji w centrum pojawiają się też ewentualne opady deszczu o niewielkim natężeniu.

Podsumowując wyliczenia UM z niedzielnego południa i biorąc pod uwagę wszystkie trzy najbliższe noce, najlepiej wypadają m.in. okolice Olsztyna (trzy noce z małym zachmurzeniem lub bezchmurnym niebem), Poznania i tej części Wielkopolski (pierwsza noc z zachmurzeniem umiarkowanym im dalej w las tym lepiej) oraz trochę wygięty pas od Kujaw, przez Ziemię Łódzką po Rzeszowszczyznę (małe / umiarkowane zachmurzenie przez trzy nadchodzące noce).

Pora na model GFS. Model ten przewiduje w swoich wyliczeniach wyraźniejsze zaznaczanie się nad Polską w noc maksimum strefy zachmurzenia wysokiego i średniego, które będzie się przesuwać w kierunku wschodnim. Największa ilość chmur tego piętra spodziewana jest w pierwszej połowie nocy z 12 na 13 sierpnia, w drugiej połowie prawdopodobne zanikanie tych chmur. Zachmurzenie to uwidocznić się może nad głównie północną połową kraju, z największym natężeniem wzdłuż Wisły. Podobnie sytuacja przedstawia się z chmurami piętra średniego - te jednak w przypadku wystąpienia w takiej ilości, jak prognozuje to model GFS, mogą całkowicie uniemożliwić wypatrywanie Perseidów.

W kwestii zachmurzenia niskiego oba modele ze sobą się zgadzają i nie przewidują znacznych ilości tych chmur - niewielkie lub umiarkowane ilości obłoków tego piętra możliwe nad Wielkopolską w pierwszej połowie nocy oraz w pasie od Pomorza Gdańskiego przez Kujawy i Wielkopolskę po Dolny Śląsk w drugiej połowie nocy.

Prognoza modelu GFS. Zachmurzenie piętra wysokiego, średniego i niskiego o godz. 21:00, 00:00 i 03:00 CEST w noc maksimum Perseidów z 12 na 13 sierpnia. Powiększ opracowanie. (Credit: meteomodel.pl )

Tyle w prognozach z niedzielnego południa. Prognozach, które z pewnością będą jeszcze ulegać zmianom, ale też prognozach dających już pewne rozeznanie na temat możliwej sytuacji pogodowej nad Polską. Jaka będzie rzeczywistość? Gdzie wyliczenia okażą się najbardziej trafne, a gdzie najmniej? W środę, po trzech najważniejszych nocach okresu aktywności Perseidów każdy będzie już znał odpowiedź. Obecnie rój ten jest już całkiem aktywny, ostatniej nocy dane mi było ujrzeć 9 meteorów w ciągu 30 minut obserwacji pod jasnym miejskim niebem z zasięgiem gwiazdowym na poziomie 3,5-4 mag. w zenicie. Trzy z nich okazały się wyjątkowo jasne, o blasku ok. -2 mag., pozostawiając smugi widoczne przez kilkanaście sekund. Na więcej obserwacji potworne alergiczne łzawienie oczu mi nie pozwoliło... Teraz czas na trzy główne noce, a jutro - na najważniejszą z nich. Powodzenia!

- Główny tekst poświęcony Perseidom z poradami dla obserwatorów

- Bądź na bieżąco ze zjawiskami astronomicznymi i zapleczem amatora astronomii - dołącz do stałych czytelników bloga na Facebooku!

AKTUALIZACJA 13.08 13:30 CEST: Nie potwierdzono jeszcze momentu końcowego przechodzenia Ziemi przez najobfitszą część strumienia Perseidów i znacznego "wygasania" roju. Najbliższa noc, już ostatnia z tych najważniejszych zapowiada się w większości regionów pogodnie, namawiam zatem by nie rezygnować z prób obserwacji najbliższego wieczoru z 13/14.08. W dobę przed maksimum można było liczyć w dobrych warunkach obserwacyjnych na ponad 75 meteorów w ciągu każdej godziny obserwacji i porównywalna ilość może wciąż czekać na obserwatorów przy okazji nocy z wtorku na środę. Wg wyliczeń modeli pogodowych, zapowiada się korzystniejsza widoczność nieba niż podczas ostatniej nocy z maksimum. Przed nami trzecia z głównych nocy, zatem jeszcze nie rezygnujemy!

Położenie Ziemi na orbicie (stan z 13.08.2013 ok. 12:00 UT) względem dawnych orbit macierzystej Perseidom komety 109P/Swift-Tuttle. Jak widać, to jeszcze nie koniec. Prognoza zachmurzenia opracowana przez model ICM, obraz przewidywanej sytuacji z 13/14.08.2013 o godz. 00:00 CEST. Powiększ opracowanie w nowej karcie przeglądarki.

AKTUALIZACJA 13.08 18:00 CEST: Raporty obserwatorów kontynuujących obserwację meteorów w ostatnich godzinach w krajach znajdujących się już pod osłoną nocy, potwierdzają rozpoczęcie wygasania maksimum. Wygasanie aktywności następuje jednak w dość powolnym tempie i daje nadzieję na i tak liczne Perseidy najbliższej nocy z 13/14.08. Obecnie wskaźnik ZHR (zenitalna liczba godzinna widocznych meteorów) w dobrych warunkach obserwacyjnych wciąż waha się na wysokim poziomie 60 - 80.