LIVE BLOG: STS-135 Atlantis - 12. dzień misji - ostatnie odcumowanie promu kosmicznego od stacji ISS

Niniejszy wpis jest aktualizowany z upływem dnia. Aby odczytywać nowe informacje zalecane jest odświeżanie witryny (klawisz F5). Zdjęcia pochodzą z przekazu telewizji NASA.

22:00 Ukazała się tradycyjna odsłona znanej serii filmów NASA, ukazująca start misji STS-135 z wielu perspektyw, wzbogacona o nastrojowy podkład muzyczny. Od kilku lotów takie filmy publikowane były podczas każdej misji, tym razem mamy już do czynienia z ostatnią taką składanką, z ostatnim startem promu kosmicznego w historii. Tym akcentem kończy się dzisiejsza relacja na żywo z przebiegu dwunastego dnia lotu. Kolejna relacja z Flight Day 13 jutro około godz. 15:00.

19:30 Flight Day 12 zmierza do końca. Astronauci udadzą się na odpoczynek za niecałe pół godziny. Po ośmiogodzinnej przerwie rozpocznie się przedostatni już dzień ostatniej w historii misji programu promów kosmicznych. Nieuchronnie zbliżamy się do wielkiego pożegnania wahadłowców. Jesteśmy świadkami wyjątkowych wydarzeń!

18:30 Obecnie telewizja NASA przypomina nagrania dokumentujące lądowanie pierwszego człowieka na Księżycu. Jest ku temu powód - jutro mijają dokładnie 42 lata od momentu, w którym Neil Armstrong i Edwin "Buzz" Aldrin stanęli na powierzchni Srebrnego Globu. Dokładnie 20 lipca 1969 roku, misja Apollo 11 znalazła się u celu, a Amerykanie zrealizowali marzenie ówczesnego prezydenta USA Johna F. Kennedy'ego, który postawił amerykańskiemu narodowi za cel stanąć na powierzchni innego obiektu niebieskiego niż Ziemia. Cel zrealizowano. Jutro rocznica tego wielkiego wydarzenia.

18:00 Za około dwie godziny astronauci promu Atlantis udadzą się na ośmiogodzinny odpoczynek kończąc tym samym Flight Day 12, obfitujący w wiele wydarzeń. Jutrzejszy dzień będzie najprawdopodobniej ostatnim pełnym dniem na orbicie. W połowie czwartkowego dnia, spodziewany jest już bowiem powrót do domu. Synoptycy NASA nieustannie monitorują sytuację pogodową nad Przylądkiem Canaveral i jak dotąd nie zgłaszają informacji o złych warunkach meteorologicznych mogących wystąpić w czwartek.

17:50 Przez wszystkie 30 lat programu, manipulator Canadarmz nalazł się 72 razy w ładowniach kilku wahadłowców, 30 razy wykorzystywany był podczas manewrów na ISS i wspomógł astronautów podczas 115 spacerów kosmicznych. Po dzisiejszej inspekcji został on na zawsze wyłączony z użytkowania.

17:30 Inspekcja osłony termicznej promu kosmicznego Atlantis została w pełni przeprowadzona. OBSS został ułożony na odpowiednim miejscu w ładowni wahadłowca wraz z ostatnim wyłączeniem manipulatora Canadaram, na którego końcu OBSS się znajdował. Na ten moment NASA podtrzymuje zdanie co do jej sprawności i zdatności do wejścia w atmosferę ziemską za dwa dni.

16:00 Trwa inspekcja poszycia pod prawym skrzydłem promu. Na jutrzejszy dzień zaplanowane są konferencje astronautów z mediami amerykańskimi, na czele z CNN, Fox News i NBC. Można się spodziewać, iż pytania zadawane przez reporterów dotyczyć będą kończącego się programu promów kosmicznych i zbliżającego się wielkiego lądowania zamykającego erę wahadłowców.

15:16 Skanowanie nosa wahadłowca zakończone. Niebawem inspekcja płytek izolacyjnych pod lewym skrzydłem promu kosmicznego.

15:00 Trwa inspekcja nosa promu Atlantis. Do tej pory przeprowadzana jest ona poprawnie, bez niechcianych problemów technicznych.

14:10 Wszystko wskazuje na to, że stan osłony termicznej jest znakomity i pozwala na powrót promu kosmicznego do ziemskiej atmosfery. NASA po katastrofie Columbii dokonuje takich inspekcji w każdym locie, aby nie doszło już do kolejnych wypadków podczas powrotu z orbity. Dzisiejsza inspekcja, która jest jednym z następstw tragedii misji STS-107 Columbia, jest wykonywana po raz ostatni.

13:52 W tym momencie trwa inspekcja poszycia na krawędziach natarcia lewego skrzydła promu kosmicznego.

13:21 Inspekcje osłony termicznej postępują zgodnie z planem. Za 9 minut konferencja z mediami w Houston.

13:00 Inspekcja płytek termoizolacyjnych RCC trwa. Obecnie sprawdzane jest poszycie na lewym skrzydle promu kosmicznego.

12:34 Rozpoczyna się ostatnia inspekcja osłony termicznej promu Atlantis.

12:27 Warunki pogodowe dla Centrum Kosmicznego Kennedy'ego na czwartek zapowiadają się sprzyjająco. Na chwilę obecną wygląda na to, że pogoda będzie na akceptowalnym poziomie. Powrót na Ziemię powinien nastąpić za mniej niż 48 godzin w wypadku podjęcia deorbitacji pierwszą dopuszczalną orbitą (orbita 200). W wypadku zrezygnowania z pierwszej dopuszczalnej opcji i podjęcia deorbitacji kończącej się lądowaniem o godzinie 13:30, zejście na Ziemię orbitą 201 nie będzie znacząco różnić się od poprzedniej.

Trajektoria wchodzenia w ziemską atmosferę z lądowaniem wyznaczonym na godz. 11:56 czasu polskiego.

Trajektoria wchodzenia w atmosferę z lądowaniem wyznaczonym na godz. 13:30 czasu polskiego.

12:15 Za nieco ponad kwadrans powinny rozpocząć się ostatnie w tym locie inspekcje osłony termicznej promu kosmicznego. Skany zostaną przeprowadzone z zastosowaniem OBSS (Orbiter Boom Sensor System), który będzie umieszczony na końcowej części zrobotyzowanego manipulatora promu Atlantis. Podobne skany poszycia termicznego przeprowadzono w czasie Flight Day 2. Inspekcji zostaną poddane płytki termiczne na skrzydłach wahadłowca i jego nos, a więc miejsca najbardziej wystawione na działanie wielkich temperatur podczas wchodzenia w ziemską atmosferę.

11:28 Mijają trzy godziny od finałowego odłączenia się promu kosmicznego od stacji ISS. Separacja między orbiterem, a ISS stale rośnie. O godzinie 13:30 zaplanowana jest konferencja prasowa w Centrum Kosmicznym Johnsona w Houston, omawiająca przebieg dotychczasowych etapów misji, zwłaszcza dzisiejszego oddokowania wahadłowca Atlantis od ISS.

10:23 Ostatni manewr separacyjny poprawny. Prom kosmiczny Atlantis rozpoczyna dwudniową ostatnią drogę powrotną do domu.

Mozaika z ostatniego w historii oblotu fly-around, w wykonaniu promu kosmicznego Atlantis.

10:17 Oblot fly-around zakończony. Za moment ostatni manewr separacyjny.

09:50 Prom Atlantis wlatuje w strefę nocy orbitalnej.

09:49 Prom znajduje się już "za" stacją kosmiczną, niebawem zakończy on manewr oblotu wlatując pod stację.

09:39 Prom przelatuje nad ISS. Niebawem pierwsza połowa manewru zostanie zakończona, po czym Atlantis wlatywać będzie "pod" stację kosmiczną. Temperatura paneli słonecznych stacji jest wciąż na akceptowalnym poziomie, nie stwierdza się problemów technicznych.

09:34 Atlantis niebawem znajdzie się nad stacją kosmiczną.

09:30 Rozpoczyna się ostatni w historii oblot promu kosmicznego dookoła stacji ISS!

09:21 Trwa pomiar temperatury niektórych elementów ISS, na czele z panelami słonecznymi. Jeśli temperatura będzie za niska lub za wysoka, oblot dookoła stacji zostanie odwołany.

09:15 Ostatnie chwile do manewru fly-around. Stacja ISS i prom Atlantis we właściwej orientacji.

09:07 Pozostało 10 minut do rozpoczęcia manewru fly-around.

09:02 Rozpoczyna się manewr stacji kosmicznej polegający na obrocie ISS o 90 stopni. Dzisiejszy oblot dookoła stacji będzie wyglądać inaczej niż podczas poprzednich misji.

09:01 Dystans 600 stóp. Wymaga odległość promu od stacji kosmicznej dla przeprowadzenia oblotu fly-around zostala osiągnięta.

09:00 Rozpoczyna się kolejny dzień orbitalny, trwający około 45 minut. W tym czasie załoga musi zdążyć przeprowadzić pełny oblot dookoła stacji kosmicznej. Będzie to ostatnie takie wydarzenie w ramach programu promów kosmicznych.

08:49 Rozpoczęcie manewru fly-around planowane jest na godz. 09:27 czasu polskiego. Na godz. 10:18 ustalona jest procedura wykonania ostatniego manewru separacyjnego, po którym prom będzie się już tylko oddalać od stacji kosmicznej.

08:47 Ze wszystkich 135. misji programu, aż 37 lotów przewidywało dokowanie do ISS. Ten długi rozdział w historii zamyka właśnie Atlantis.

08:46 Za 17 minut Atlantis i stacja kosmiczna znajdą się w strefie orbitalnego dnia. Wówczas rozpoczną się procedury związane z oblotem promu kosmicznego dookoła ISS.

08:41 Farewell, ISS! Make us proud - powiedział dowódca promu Atlantis Chris Ferguson krótko po odłączeniu orbitera od ISS. Dystans 241 stóp.

08:38 Mija 10 minut od fizycznej separacji promu od stacji kosmicznej. Podczas wszystkich misji programu, wahadłowce połączone były ze stacją 276 dni 11 godzin 23 minuty. To ponad 40 tygodni!

08:32 Separacja 30 stóp. Wszystkie systemy pracują prawidłowo. Węzeł cumowniczy ISS PMA-2 oddala się coraz bardziej.

08:28 Odcumowanie! Ostatnie w dziejach odcumowanie promu kosmicznego od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ISS! Już żaden wahadłowiec nie wzbije się w niebo i nie przycumuje do orbitalnego domu astronautów!

08:27 Odliczamy ostatnie 60 sekund przed historycznym odcumowaniem promu kosmicznego!

08:23 Wszystkie systemy niezbędne podczas odcumowania działają prawidłowo i zgłaszają gotowość do rozpoczęcia procedury. Rozpoczynają się emocjonujące chwile oczekiwania na zerwanie połączenia z ostatnim w historii promem kosmicznym, jaki połączył się ze stacją kosmiczną.

08:21 Kompleks ISS-Atlantis wlatuje już w strefę nocy orbitalnej. Pozostało 7 minut!

08:18 Ostatnie 10 minut w historii podczas których jest kontakt między promem kosmicznym a ISS.

08:14 Do zerwania połączenia między ISS a Atlantisem pozostało już tylko 14 minut. Systemy pokładowe promu kosmicznego zostały aktywowane prawidłowo.

08:10 GO FOR FINAL UNDOCKING! Kontrola lotu w Houston wydała komunikat potwierdzający zgodę na odcumowanie promu kosmicznego od ISS!

08:04 Astronauci na promie Atlantis dokonują aktywacji mechanizmów i systemów niezbędnych podczas procedury odcumowania. Odcumowanie nastąpi jak zawsze w strefie nocy orbitalnej po to, by w planowanym czasie manewru fly-around, prom ze stacją ISS zdążył wyjść ze strefy cienia. To podoba sytuacja mająca miejsce przed dokowaniem. Poprzedzający cumowanie manewr RPM musi zostać wykonany w strefie orbitalnego dnia. Po jego zakończeniu stacja kosmiczna i prom wlatują już w strefę nocy. Niebawem powinniśmy usłyszeć komunikat dyrektora lotu ze zgodą lub jej braku na oddokowanie od ISS.

08:00 Jeszcze 28 minut od ostatniego odcumowania promu kosmicznego od orbitalnej stacji. Kompleks ISS-Atlantis przemieszcza się teraz w ruchu po orbicie we właściwej konfiguracji, tj. z wahadłowcem "przed" stacją ISS. Po połączeniu się Atlantisa z ISS, orientacja stacji została zmieniona za pomocą silniczków manewrowych promu kosmicznego tak, by wahadłowiec znajdował się "za" stacją w kierunku lotu po orbicie.

Atlantis połączony z ISS. To ostatnie widoki w historii, podczas których widzimy zadokowany prom kosmiczny do orbitalnej stacji ISS.

07:52 Pozostało około 36 minut do odcumowania. Będzie to ostatnie w historii oddokwoanie promu kosmicznego od ISS. Kilkadziesiąt minut po zerwaniu połączenia między wahadłowcem, a stacją, w odległości  promu około 600 stóp od stacji kosmicznej rozpocznie się manewr fly-around. Atlantis dokona oblotu stacji kosmicznej o pełne 360 stopni, po czym pilot promu Doug Harley dokona manewrów separacyjnych dzięki którym wahadłowiec zacznie się już tylko oddalać od ISS. Trwa finałowe głosowanie personelu w sprawie wydania zgody na oddokowanie promu od stacji kosmicznej.

Węzel cumowniczy ISS, do którego jeszcze przez około 30 minut w historii przycumowany będzie jakikolwiek prom kosmiczny.

07:47 Załoga rozpoczęła Flight Day 12 około 4 godziny temu.

07:45 Rozpoczyna się relacja na żywo z przebiegu dwunastego dnia misji STS-135! Główne dzisiejsze wydarzenie to odcumowanie promu Atlantis od stacji kosmicznej ISS. Procedura ta zaplanowana jest na godz. 08:28 czasu polskiego. Przed nami wiele niezwykłych chwil!