LIVE Solar Update (sierpień 2015)

Czytelniku! Poniższe informacje są archiwalne (sierpień 2015) i nie są aktualne. Aby odczytywać bieżący komentarz do aktywności słonecznej przejdź do tej podstrony.

31.08.15
CISZA - z końcem miesiąca aktywność słoneczna pozostaje bardzo niska. Obszar aktywny 2406 w centrum tarczy stał się nieco wyraźniejszy, jednak wciąż posiada bardzo nikłe rozmiary i jego rozbudowana - o ile można użyć takiego określenia - jest bardzo powolna. Nowa grupa przy północno-zachodniej krawędzi uzyskała numerację 2407 i w ciągu najbliższych 2 dni zniknie z naszego pola widzenia. W pozostałych miejscach tarczy produkcja plam wciąż nie zachodzi. W obecnej sytuacji pozostaje nam czekać na przerwanie ciszy, a to będzie możliwe dopiero w razie powstania grupy plam rozbudowanej na tyle, by możliwe było wytwarzanie przez nią silniejszych rozbłysków - w najbliższym czasie na takie zmiany jednak się nie zanosi.

30.08.15
PRAWIE CZYSTA TARCZA - obszar aktywny 2403 na pożegnanie wyemitował jeszcze rozbłysk klasy M1.4 z maksimum o godz. 05:30 CEST charakteryzującym się dużą rozpiętością czasową. Co ciekawe mimo długotrwałego charakteru rozbłysku nie doszło do wyrzutu koronalnego, z drugiej strony nawet gdyby CME zostało uwolnione jego skierowanie i tak nie miałoby szans nawet zawadzić o Ziemię z uwagi na położenie obszaru 2403 na samej krawędzi tarczy. Od kilku godzin grupa ta całkowicie zniknęła z pola widzenia i rozpoczęła wędrówkę po drugiej półkuli słonecznej.

Po pożegnaniu z grupą 2403 tarcza na pierwszy rzut oka wydaje się całkowicie czysta, jednak w dużym powiększeniu można zauważyć wciąż istniejące drobne dwie plamy w grupie 2405, ale także rozwój nowych plam nieopodal zachodniej krawędzi tarczy. W tym miejscu powstanie najpewniej grupa plam, która jutro może już posiadać oficjalną numerację z uwagi na skłonność do szybszej rozbudowy niż 2405. Niestety powstawanie takiej grupy przy zachodniej krawędzi oznacza, że za około 3-4 dni zejdzie ona z pola widzenia i po tym czasie znów może rosnąć prawdopodobieństwo wyzerowania liczby Wolfa jeśli produkcja plam wciąż będzie tak niewielka. Aktywność słoneczna w najbliższych dniach kształtować się powinna na bardzo niskim poziomie.

29.08.15
STAN Z 29.08 - po piątkowym rozbłysku klasy M2.1 do kolejnych istotnych zjawisk na Słońcu nie doszło. Także w aktywności geomagnetycznej zaobserwowaliśmy wyciszenie w porównaniu do poprzednich dni, chociaż podczas napływu strumienia wiatru podwyższonej prędkości w ten weekend okresy ze słabą czy umiarkowaną burzą magnetyczną G1/G2 na wysokich szerokościach geograficznych pozostają prawdopodobne. Obszar aktywny 2403 znalazł się niemal w całości na zachodniej krawędzi rozpoczynając dwutygodniową wędrówkę przez niedostrzegalną z Ziemi półkulę słoneczną. Rozwój obszaru 2405 w części południowo-wschodniej tarczy wciąż jest bardzo niewielki, widoczne są tylko dwie drobne plamy, kolejna będąca zaczątkiem potencjalnie nowej grupy widoczna jest nieco wyżej 2405, prawie dokładnie na słonecznym równiku.

Dziś miał rozpocząć się powrót na tarczę dawnej grupy 2396, jednak zdjęcia w świetle białym nie są tak optymistyczne co te z kanału AIA171 ukazującego wciąż liczne łuki magnetyczne za południowo-wschodnią krawędzią, ponieważ ukazują głównie pochodnie fotosferyczne bez plam. Aktywność plamotwórcza jest bardzo niska, liczba Wolfa wynosi obecnie 52 i po zajściu resztek obszaru 2403 tarcza od jutra ponownie stanie się niemal czysta - kolejne dni przyniosą odpowiedź na pytanie o los widocznych dziś drobnych plam po wschodniej części tarczy i czy prawdopodobieństwo wyzerowania liczby Wolfa będzie stawało się większe czy też ciągłość dni z nieustannie widocznymi plamami zostanie podtrzymana.

28.08.15
ROZBŁYSK M2.2 Z ZACHODZĄCEJ 2403 - grupa plam 2403 wyemitowała w piątek o godz. 15:16 CEST swój kolejny umiarkowanie silny rozbłysk klasy M2.2, któremu jednak nie towarzyszył wyrzut koronalny. Zjawisko pozostanie bez wpływu na Ziemię, a aktywność grupy 2403 przestanie mieć jakiekolwiek znaczenie za mniej niż dwie doby z uwagi na jej przejście na niewidoczną z perspektywy Ziemi półkulę słoneczną. W południowo-wschodniej części tarczy nowa grupa 2405 wspomniana w poprzednich komentarzach rozwija się bardzo niechętnie, zbudowana jest wciąż z bardzo drobnych i niewyraźnych plam. Około równika przy wschodzie widoczne są zaczątki potencjalnego obszaru aktywnego i o ile rozbudowa tych drobnych plam będzie postępować, być może powstanie z nich "pełnoprawna" grupa plam o oficjalnej numeracji.

Za nami wiele epizodów z burzą magnetyczną kategorii G1/G2 na wysokich szerokościach geograficznych. Wszystko za sprawą długich okresów z niezmiennie południowym skierowaniem IMF zapewniającym wiatrowi słonecznemu ułatwioną drogę do przenikania ku atmosferze i wywoływania zórz polarnych. Obecnie warunki geomagnetyczne cichną, jednak najbliższe 2-3 dni mogą przynieść powtórkę z ostatniej doby z uwagi na spodziewane dotarcie do Ziemi strumienia wiatru słonecznego podwyższonej prędkości z dziury koronalnej wspomnianej przed kilkoma dniami.

Nowoodkryta kometa z grupy muskujących Słońce kontynuuje zbliżanie się do peryhelium z jasnością wyższą od 6 mag. i wyraźniejszym niż wczoraj warkoczem. Dopóki jeszcze nie wyparowała dopóty możliwe jest jej śledzenie na kolejnych zdjęciach z koronografu LASCO C3 na pokładzie sondy SOHO, niewykluczone też, że obiekt będzie widoczny na matrycy detektorów sondy SDO podczas maksymalnego zbliżenia się do Słońca, co nastąpi w ciągu niespełna najbliższych 12 godzin.

Update 18:30 CEST. Kometa właśnie wyparowała. Słońce nie pozwoliło jej dotrwać do peryhelium, co jest częstym zjawiskiem przy kometach wchodzących w skład tej grupy obiektów.

(SOHO).

27.08.15
NOWY "SUNGRAZER" - po wielu miesiącach przerwy w polu widzenia korongorafów na co dzień pomocnych w obserwacji koronalnych wyrzutów masy, pojawiła się nowa kometa z grupy tzw. komet muskujących Słońce, bardzo drobnych obiektów, które ulegają dezintegracji i wypaleniu przy osiągnięciu swojego peryhelium. Karl Battams (NASA) poinformował dziś iż na detektorze koronografu LASCO C3 zarejestrowano dziś nową kometę, która za około 36 godzin osiągnie maksymalne zbliżenie względem Słońca. Rano w chwili zlokalizowania na zdjęciach posiadała jasność 7 mag., jednak do peryhelium najpewniej zwiększy się ona do ponad 4 mag. Obecnie przekroczyła już 6 mag. Na ciemnym niebie taki obiekt byłby widoczny gołym okiem, jednak tu o obserwacjach oczywiście mowy być nie może - możemy za to śledzić w najbliższych kilkudziesięciu godzinach jej ruch w polu widzenia koronografów na sondzie SOHO i obserwować (obraz 10.) jak zwiększa się jej jasność i warkocz w ostatnich chwilach przed peryhelium.

(SOHO)

BURZA MAGNETYCZNA - długotrwała zmiana w skierowaniu międzyplanetarnego pola magnetycznego (IMF) utrzymująca się na średnich wartościach około -10nT od kilku godzin wywołała burzę magnetyczną kategorii G1, która na trzy godziny uległa intensyfikacji do kategorii G2 (Kp=6) przynosząc rozwój aktywności zórz polarnych na wysokich szerokościach geograficznych znajdujących się w strefie nocnej. Obecnie zaburzenia w magnetosferze ulegają wygasaniu, jednak najbliższe 2-3 dni mogą przynieść ponownie epizody z burzą magnetyczną G1/G2 na skutek spodziewanego dotarcia do Ziemi strumienia wiatru podwyższonej prędkości z dziury koronalnej, wspomnianej w poprzednim komentarzu.

Oprócz tego, o godz. 07:44 CEST obszar aktywny 2403 wyemitował umiarkowanie silny rozbłysk klasy M2.9, bez wyrzutu koronalnego. Z uwagi na położenie przy krawędzi aktywność tej grupy plam nie ma już dla nas dużego znaczenia poza wywoływaniem krótkotrwałych blackoutów fal radiowych na wysokich szerokościach geograficznych.

26.08.15
2403: REKORD ROKU POBITY - obszar aktywny 2403 kontynuuje rozbudowę wraz ze zbliżaniem się do południowo-zachodniej krawędzi, za którą zajdzie za około 3 doby. Obecnie jego rozmiary wynoszą 1190 milionowych powierzchni, co czyni go największą grupą plam w 2015 roku. Do tej pory pierwsze miejsce dzierżył obszar 2371, który w maksimum w ostatniej dekadzie czerwca osiągnął 1180 milionowych i który dostarczył nam "słonecznego maratonu", a w nim zórz polarnych nad Polską. Obecne rozmiary grupy 2403 czynią ją bez trudności dostrzegalną gołym okiem na tarczy przez sam filtr słoneczny bez dodatkowej optyki (pamiętajmy o bezpieczeństwie obserwacji). To trzecia w tym roku tak rozbudowana grupa plam, niestety za około trzy doby pożegnamy się z nią (na zawsze lub na dwa tygodnie w zależności od tego, czy przetrwa okres wędrówki po niedostrzegalnej z Ziemi półkuli słonecznej). Wciąż pozostaje ona kandydatką do emisji silnych rozbłysków klasy M lub X, jednak wraz z jej zbliżeniem się do zachodniej krawędzi niekorzystne stało się też jej skierowanie na Ziemię i obecnie trudno już oczekiwać zjawisk geoefektywnych. Zza południowo-wschodniej krawędzi wyłoniły się zaczątki nowej grupy plam, jednak na razie trudno przewidywać jaki będzie jej los, większość obszaru stanowią bowiem pochodnie fotosferyczne. W centrum tarczy w długości fali 193 angstremów powstała kolejna dziura koronalna: wiatr z niej uwalniany powinien osiągnąć Ziemię za około 2-3 dni z możliwością wywołania wzrostu aktywności geomagnetycznej na biegunach i wysokich szerokościach geograficznych.

25.08.15
STAN Z 25.08 - obszar aktywny 2403 rozbudował się do 930 milionowych powierzchni, w dalszym ciągu pozostając grupą plam zdolną do emisji silnych rozbłysków. Od czasu rozbłysku klasy M5.6 jego aktywność na razie ucichła (doszedł tylko słabszy rozbłysk klasy M1.0 o godz. 19:46 CEST). Zgodnie z przypuszczeniami, z uwagi na krótkotrwały charakter poniedziałkowego rozbłysku, nie doszło do uwolnienia wyrzutu koronalnego. Poza obszarem 2403 widoczne są jeszcze resztki 2404 w północno-zachodniej części tarczy. Z dniem dzisiejszym kończy się trzydniowa wędrówka obszaru 2403 na wprost Ziemi, w związku z czym ewentualna aktywność tej grupy w dalszych dniach, będzie miała dla nas coraz niższe znaczenie. W ciągu tej doby powinna wzejść nowa grupa plam zza południowo-wschodniej krawędzi. Za 2 doby powinien nastąpić powrót obszaru 2394 (o ile coś z niego pozostało), z kolei w początek weekendu ruch obrotowy Słońca powinien przynieść ewentualny powrót obszaru 2396. Na całym Słońcu znajduje się obecnie tylko 5 grup plam, z czego tylko dwie po "ziemskiej" dostrzegalnej stronie, ale do stanu czystej tarczy w najbliższych dniach wciąż nie powinno dojść.

24.08.15
ROZBŁYSK M5.6 - obszar aktywny 2403 w poniedziałek rano o godz. 09:33 CEST wyemitował swój najsilniejszy jak dotąd rozbłysk klasy M5.6, będący jednocześnie najsilniejszym takim zjawiskiem od 23 czerwca. Rozbłysk wywołał kilkunastominutowy blackout fal radiowych wysokich częstotliwości poziomu R2 na osłonecznionej części Ziemi, nie wydaje się jednak, by zjawisku miał towarzyszyć wyrzut koronalny. Rozbłysk był bardzo krótkotrwały i już mniej niż 10 minut po maksimum zjawisko było zakończone, co zwykle kończy się brakiem CME przy rozbłyskach tej siły. Na 100% stwierdzić tego jednak nie można dopóki dane z korongorafów nie zostaną przesłane na Ziemię - obecnie nie są jeszcze udostępnione jakiekolwiek obrazy z LASCO by można stwierdzić, czy do CME doszło czy nie - jeśli tak, może ono być bardzo korzystnie skierowane ku Ziemi dzięki bezpośredniemu skierowaniu obszaru 2403 w naszą stronę, jeśli nie - będziemy musieli zapomnieć o perspektywie wzrostu aktywności zórz polarnych.

Obszar 2403 rozbudował się do 760 milionowych powierzchni i wciąż posiada pole magnetyczne typu beta-gamma-delta pozwalające mu na emitowanie najsilniejszych rozbłysków klasy X. Takie oraz nieco słabsze rozbłyski klasy M w najbliższych 48 godzinach mogą mieć znaczenie dla aktywności geomagetycznej o ile będą im towarzyszyły wyrzuty koronalne. Burza magnetyczna po dotarciu strumienia wiatru podwyższonej prędkości z dziury koronalnej zakończyła się w niedzielę po sześciu godzinach i jak dotąd nie zostawała wznowiona. Największą od dwóch miesięcy i trzecią pod względem wielkości w tym roku grupę plam warto śledzić przy sprzyjającej pogodzie lornetkami i teleskopami z filtrami słonecznymi pamiętając o bezpiecznych metodach obserwacji.

Obszar aktywny 2403 - jedna z trzech największych grup plam powstałych w 2015 roku.
(SDO)

23.08.15
WIATR Z DZIURY KORONALNEJ DOTARŁ - od około godz. 06:00 CEST trwa burza magnetyczna, początkowo kategorii G2, obecnie G1 na wysokich szerokościach geograficznych. Burza zaistniała na skutek spodziewanego na dziś dotarcia do Ziemi strumienia wiatru podwyższonej prędkości (CHHSS), uwalnianego z dziury koronalnej, wspomnianej w komentarzu z 19 sierpnia, która kilka dni temu znajdowała się w okolicach centrum tarczy słonecznej. Dzisiejsze dotarcie CHHSS zarysowało się wręcz w podręcznikowy sposób - na zbiorze danych z ACE możemy dostrzec stopniowy wzrost prędkości wiatru z 400 do około 600 km/sek. rozłożony w czasie około trzech godzin, występujący równocześnie ze stopniowym spadkiem gęstości wiatru z 30 do mniej niż 10 protonów/cm³ także rozłożony w porównywalnym czasie. W najbliższych 48 godzinach podczas przechodzenia Ziemi przez tę strefę wiatru podwyższonej prędkości możliwe podobne wzrosty aktywności geomagnetycznej na okołobiegunowych i wysokich szerokościach geograficznych.

BETA-GAMMA-DELTA 2403 - w międzyczasie obszar aktywny 2403 wykształcił najbardziej skomplikowany typ pola magnetycznego beta-gamma-delta pozwalający mu w teorii na emisję rozbłysków klasy X. W dniu dzisiejszym znalazł się on w centrum tarczy na wprost Ziemi i przez najbliższe 3 doby jego skierowanie będzie na tyle korzystne, by ewentualne wyrzuty koronalne po rozbłyskach były uwalniane w naszą stronę. Na razie poprzestaje on na emisji umiarkowanie silnych rozbłysków klasy M, z których najsilniejszy w ostatnich 24 godzinach osiągnął siłę M3.5. Jednemu ze słabszych rozbłysków towarzyszył słaby wyrzut CME, który w większości został uwolniony na południe od linii Słońce-Ziemia, a jego ewentualna słaba składowa skierowana w Ziemię nawet w przypadku dotarcia do nas nie powinna wywołać zauważalnego wzrostu aktywności geomagnetycznej. Miłośnikom zórz polarnych pozostaje czekać na ewentualny silniejszy rozbłysk z grupy 2403 w najbliższych 2-3 dniach, który uwolniłby większy i szybszy wyrzut koronalny w naszym kierunku.

22.08.15
DALSZA AKTYWNOŚĆ 2403 - w piątek obszar aktywny 2403 wygenerował jeszcze trzeci rozbłysk klasy M, z maksimum o sile M1.1 o godz. 22:34 CEST. Zaktualizowane dane z koronografów ukazują w przeciwieństwie do pierwszych analiz zaistnienie wyrzutu koronalnego z rozbłysku klasy M1.4 (drugi piątkowy rozbłysk) uwolnione jednak praktycznie w całości na południowy wschód od linii Słońce-Ziemia. Cecha full-halo jest wprawdzie widoczna, ale będąc niewyraźna sugeruje, że ewentualny fragment CME skierowany ku Ziemi nie powinien wywołać zauważalnego wzrostu aktywności geomagnetycznej, prócz tego wyrzut został uwolniony z niezbyt imponującą prędkością. Mimo to w najbliższych 2-3 dniach możliwe są wzrosty aktywności zórz z uwagi na przewidywane dotarcie do Ziemi strumienia wiatru podwyższonej prędkości z dziury koronalnej, która kilka dni temu przemierzała centralne rejony tarczy słonecznej. Prócz tego w dalszym ciągu istnieje szansa na kolejne rozbłyski w grupie 2403, które od niedzieli przez 3-4 następne dni mogą mieć wpływ na aktywność geomagnetyczną. Aktywność słoneczna pozostaje umiarkowana.

21.08.15
ROZBŁYSKI W GRUPIE 2403 - poprzednio pisałem, że następne dni przyniosą odpowiedź co do losu grupy 2403 - jak się okazuje, nie tylko pozostaje ona stabilna w swoich rozmiarach, ale nawet zwiększyła się w niej ilość plam (obecnie rozmiar to 340 milionowych powierzchni), czyniąc całą grupę obszarem o polu magnetycznym beta-gamma i zdolności emisji umiarkowanie silnych rozbłysków klasy M w zakresie rentgenowskim. Takie też zjawiska dziś zaczęła grupa 2403 emitować: pierwszy z maksimum M1.2 o godz. 04:18 CEST i drugi M1.4 o 11:48 CEST. Są to pierwsze takie zjawiska od półtora miesiąca - poprzedni rozbłysk klasy M rejestrowany był 6 lipca. Dotychczasowym rozbłyskom z uwagi na ich krótki czas trwania nie towarzyszyły wyrzuty koronalne, oprócz tego pozycja obszaru 2403 na tarczy nie jest jeszcze korzystna do kierowania takich wyrzutów w stronę Ziemi. Położenie bardziej geoefektywne w centralnych rejonach tarczy obszar 2403 osiągnie za około dwie doby, wówczas jego ewentualna aktywność może mieć znaczenie dla aktywności geomagnetycznej i zórz polarnych.

19.08.15
POWRÓT 2390 - wraz z ponownym choć słabym rozwojem obszaru 2401 w części południowo-zachodniej tarczy, powrócił obszar 2390, obecnie już o oznaczeniu 2403 zza południowo-wschodniej krawędzi. Teraz gdy minęło kilka dni i ruch obrotowy przyniósł tę grupę na tarczę można zauważyć, że jest ona zbudowana z bardzo drobnych plam będących być może po maksymalnej fazie rozwoju. Kolejne dni przyniosą odpowiedź czy będzie ona zanikać, czy póki co pozostanie stabilna w swoich rozmiarach. Na kilka najbliższych dni prawdopodobieństwo całkowitego oczyszczenia tarczy z obszarów aktywnych znów spadło, jednak z uwagi na fakt, że ani 2401 ani 2403 nie posiadają zdolności emisji silniejszych rozbłysków, aktywność słoneczna w dalszym ciągu pozostawać będzie bardzo niska.

W centrum tarczy znajduje się nowa dziura koronalna, widoczna w długości fali 193 angstremów. Strumień wiatru podwyższonej prędkości przez nią uwalniany powinien osiągnąć Ziemię za około 4-5 dni; wówczas możliwy wzrost aktywności geomagnetycznej na okołobiegunowych/wysokich szerokościach geograficznych.

16.08.15
PRAWIE CZYSTA TARCZA - puste Słońce? Póki co na szczęście nie - choć można odnieść takie wrażenie spoglądając na dzisiejsze zdjęcia z SDO w standardowej rozdzielczości obrazu. Korzystając z maksymalnej rozdzielczości 4096px można jednak zauważyć jeszcze resztki ostatnich dwóch grup plam - 2400 i 2401 wspomnianych w komentarzu z 14 sierpnia. O ile jednak dwa dni temu były one na etapie rozwoju, tak teraz ewidentnie zanikają. A ponieważ nawet w maksymalnej fazie rozwoju były bardzo drobne nie ma szansy, aby dotrwały do zachodniej krawędzi tarczy. W tej sytuacji prawdopodobieństwo wystąpienia pierwszego w tym roku dnia z całkowicie czystą tarczą ponownie staje się bardziej realne - w pozostałych miejscach na tarczy produkcja plam jest zerowa. Nowym "światełkiem w tunelu" może być potencjalna grupa plam za południowo-wschodnią krawędzią, która może wstąpić na tarczę za około 2-4 dni - zdjęcia z SDO w długości fali 171 angstremów ukazują od kilkunastu godzin niewielkie pętle magnetyczne w tym miejscu krawędzi zwiastujące przeważnie wzejście na tarczę nowego obszaru aktywnego - nie wiadomo jednak czy i on nie znajduje się w fazie zaniku, ocena tego będzie możliwa dopiero po jego wzejściu na tarczę. O ile potencjalna grupa za południowo-wschodnią krawędzią również posiada niewielkie rozmiary i jest w fazie zaniku, brak wznowienia produkcji plam na tarczy może szybko doprowadzić do wyzerowania liczby Wolfa w kolejnym tygodniu - dziś wynosi ona 33. W obecnej sytuacji aktywność słoneczna pozostaje bardzo niska.

BURZA WZNOWIONA - dzięki ponownej zmianie w skierowaniu pola magnetycznego wiatru słonecznego na południowe, nocne godziny przyniosły wznowienie burzy magnetycznej jednak jak zwykle w słabszym wydaniu - chwilowo do kategorii G2, a przeważnie G1 z zasięgiem zórz polarnych dla wysokich szerokości geograficznych. Burza trwa do chwili obecnej, jednak zmiana w skierowaniu Bz na północne obserwowana od kilkudziesięciu minut powinna przyczynić się do rychłego zaniku burzy w najbliższych godzinach.

15.08.15
PO BURZY - przyszła kompletnie nieoczekiwanie i równie szybko zanikła - silna burza magnetyczna kategorii G3 okazała się krótkotrwałym wydarzeniem w nieustannie od wielu tygodni spokojnej pogodzie kosmicznej. Z końcem dnia zaburzenia ziemskiego pola magnetycznego zmalały do Kp=3, prędkość wiatru słonecznego i jego gęstość są malejące (choć i tak nie były imponujące), a skierowanie składowej Bz waha się między północnym a południowym w okolicach zera, co w niektórych sytuacjach podtrzymuje aktywność burzy, ale przeważnie - również dzisiaj - prowadzi do jej zaniku. W najbliższych 24 godzinach niewykluczone pojedyncze wzrosty aktywności geomagnetycznej do poziomu słabej/umiarkowanej burzy, o ile składowa Bz ponownie długotrwale przeszłaby na wartości ujemne. W pogodzie kosmicznej mamy zatem ponownie ciszę.

SILNA BURZA G3 - zupełnie bez ostrzeżenia w ziemskim polu magnetycznym od godzin popołudniowych zaczęła zachodzić burza magnetyczna kategorii G3 (Kp=7) - będąca nieoczekiwanym efektem uderzenia słabego fragmentu CME uwolnionego 12 sierpnia. Warunki wiatru słonecznego są zaskakująco słabe wobec wysokiego wskaźnika Kp - prędkość wzrosła zaledwie do około 470 km/sek. przy niezbyt imponującej gęstości 12-15 protonów/cm³. Silna zmiana w skierowaniu pola magnetycznego wiatru na południową (Bz do około -20nT) pozwoliła jednak na łatwiejsze wywołanie wzrostu aktywności geomagnetycznej, znacznie powyżej oczekiwanych sugerowanych przez przesłane na Ziemię obrazy z koronografów z 12 sierpnia. Zorze polarne możliwe są w tej sytuacji nad szerokościami umiarkowanymi znajdującymi się w strefie nocnej, jednak utrzymanie się warunków do wieczora w takim wydaniu jak obecnie nie wydaje się być prawdopodobne by i Polacy mieli szansę zjawisko dostrzec. Najpewniej byłoby to możliwe w tym momencie, gdyby nie fakt trwającego dnia nad Europą Środkową. Na najbliższe godziny na blogu zaczyna obowiązywać niespodziewana gotowość zorzowa, jednak z uwagi na widoczne w ostatnich kilkudziesięciu minutach zmiany w skierowaniu Bz na północne, szanse na główny alarm wydają się coraz niższe. Warto jednak czuwać, zwłaszcza że pogoda dopisuje w całym kraju, a noce są bezksiężycowe - trzymajmy kciuki za utrzymanie się obecnej sytuacji. Czyżby miała nas czekać namiastka powtórki z marca lub czerwca tego roku? Podobnie jak w marcu szanse wydają się niewielkie. Teoretycznie.

Indeks Kp szybko poszybował w górę do poziomu 7, odpowiadającego silnej burzy kategorii G3 przynoszącej zorze przynajmniej nad północną połowę Polski. Niestety w obecnej porze doby niemożliwym są obserwacje zjawiska - pozostaje trzymać kciuki za utrzymanie się aktywności do wieczora co w przypadku tak słabych warunków wiatru słonecznego będzie bardzo trudne. (SWPC) 

Warunki wiatru słonecznego z sondy ACE wykazują słabe uderzenie CME w godzinach porannych, jednak dzięki dość silnej zmianie w skierowaniu pola magnetycznego wiatru słonecznego (Bz) na południowe, aktywność geomagnetyczna zdołała znacznie wzrosnąć mimo słabej prędkości i gęstości wiatru z wyrzutu. (ACE)

Update 17:30 CEST: Warunki wciąż słabną i zdają się potwierdzać, że możemy mieć do czynienia z jedną z najkrótszych burz kategorii G3 - obecnie zaburzenia pola magnetycznego zmalały do Kp=6 (G2) co oznacza zwężenie zasięgu występowania zórz polarnych do wysokich szerokości geograficznych po około 55 równoleżnik obu półkul. Z uwagi jednak na i tak znacznie wyższą aktywność burzy względem prognozy nie można na 100% stwierdzić jak sytuacja będzie kształtować się w godzinach wieczornych, jednak bez kolejnej zmiany w skierowaniu Bz na południową w tak wyraźny sposób jak w godzinach południowych, burza nie będzie mogła utrzymać swojej aktywności. Od godziny składowa Bz waha się w pobliżu zera, co może podtrzymać ciągłość burzy, ale dla zwiększenia jej intensywności potrzeba silniejszej zmiany na południową.

Update 18:50 CEST: W dalszym ciągu nie wydaje się, by burza miała utrzymać aktywność na tyle wysoką aby zasadne stało się ogłoszenie alarmu zorzowego dla Polski po zachodzie Słońca. Sytuacja oczywiście może się dynamicznie zmienić, jednak w tym momencie aktywność geomagnetyczna nie wygląda imponująco. Epizod z burzą G3 między 13:47 a 16:47 CEST jak dotąd jest jedynym, po tym czasie zaburzenia w polu magnetycznym zmalały do Kp=6 (G2) i na podobnym poziomie utrzymują się do chwili obecnej. Na ten moment warunki pogody kosmicznej kształtują się na poziomie znacznie niższym od wskazanego dla naszego kraju - zobaczymy jak sytuacja będzie wyglądać za około dwie godziny.

Update 20:50 CEST: Niestety "formalnie" burza od pewnego czasu przestała zachodzić. Indeks aktywności geomagnetycznej Kp zmalał do 4, co oznacza jedynie niestabilność w ziemskim polu magnetycznym i ewentualną (niekoniecznie pewną) aktywność zórz polarnych wyłącznie nad szerokościami okołobiegunowymi. Szybko i nieoczekiwanie przyszła i szybko poszła. W takiej sytuacji przeważnie oznacza to już koniec emocji - jeśli jednak burza zdoła ponownie zaistnieć, to praktycznie zawsze dzieje się to w znacznie słabszym wydaniu w porównaniu do pierwszych godzin jej istnienia.

14.08.15
ROZWÓJ 2400/2401 - z początkiem weekendu rozbudowany obszar aktywny 2396 zaszedł na niewidoczną z Ziemi półkulę słoneczną, kończąc dwutygodniową wędrówkę po tarczy. W poprzednim komentarzu wspomniałem, że wraz z jego zajściem i brakiem nowych plam, tarcza może stać się całkowicie czysta, jednak Słońce po raz kolejny "na ostatni dzwonek" zdołało podtrzymać ciągłość dni z liczbą Wolfa większą od zera i wyprodukowało dwie nowe grupy plam. Jedna z nich - 2400 - została już przytoczona poprzednio jako "światełko w tunelu" i rzeczywiście - rozbudowała się na tyle, by prawdopodobieństwo wystąpienia czystej tarczy w najbliższych dniach spadło praktycznie do zera. Oprócz niej powstała w ciągu minionych 48 godzin nowa grupa plam 2401 w części południowo-wschodniej tarczy. Oba obszary aktywne posiadają bardzo niewielkie rozmiary (odpowiednio 50 i 10 milionowych powierzchni) jednak fakt ich wyprodukowania bez względu na drobną budowę jest wystarczający do niedopuszczenia oczyszczenia tarczy ze wszystkich plam w najbliższych dniach.

Za wschodnią krawędzią zdjęcia w długości fali 171 angstremów ponownie ukazują całkowitą pustkę i brak pętli magnetycznych zwiastujących rychłe wstąpienie na tarczę nowych plam, co nie napawa wspomnianym optymizmem na dłuższą prognozę powyżej tygodnia, jednak do tego czasu jest niemal pewne powstanie innych plam na tarczy, obszar 2401 pozostanie z nami jeszcze około 10 dni zakładając, że nie będzie zanikać przed dojściem do zachodniej krawędzi. W długości fali 193 angstremów widoczna jest kolejna dziura koronalna - jej rozpiętość nie jest znaczna, jednak położenie niemal w samym centrum tarczy czyni ją prawie bezpośrednio skierowaną na Ziemię. Strumień wiatru podwyższonej prędkości uwalniany przez tę dziurę powinien osiągnąć Ziemię 16-17 sierpnia, w razie korzystnych okoliczności z szansą na wywołanie przynajmniej słabej burzy magnetycznej kategorii G1. Zarejestrowane przedwczoraj CME przy połduniowo-zachodniej krawędzi w efekcie erupcji filamentu, w większości zostało skierowane na południe i zachód - ewentualny wzrost aktywności geomagnetycznej w weekend nie powinien być znaczny. Sytuacja z podtrzymaniem ciągłości dni z nieustannie widocznymi plamami od 18 lipca 2014 roku jest zatem uratowana, nie mniej aktywność słoneczna pozostaje i powinna utrzymywać się dalej na bardzo niskim poziomie.

11.08.15
STAN Z 11.08 - aktywność słoneczna pozostaje niska. Obszar 2396 zaczął zanikać, choć wciąż pozostaje rozbudowaną grupą plam o rozmiarach 740 milionowych powierzchni, zdolną do emisji umiarkowanie silnych rozbłysków. Oprócz zaniku rozmiarów schodzi on z tarczy - za około trzy doby przejdzie na niewidoczną z perspektywy Ziemi półkulę słoneczną. Dziś zachodzi niewielki obszar 2394, z kolei ostatni na tarczy obszar 2398 w okolicach centrum tarczy kontynuuje zanikanie i w ciągu 48 godzin nie powinno być po nim śladu. W opisanej sytuacji zauważalnie wzrosło prawdopodobieństwo całkowitego oczyszczenia tarczy z plam słonecznych, które może nastąpić przed weekendem o ile szybko nie ruszy produkcja nowych, choćby niewielkich plam. Zdjęcia z SDO w długości fali 171 angstremów nie ukazują za wschodnią krawędzią pojaśnień i pętli magnetycznych zwiastujących wzejście na tarczę nowych plam w najbliższych dniach. Jedynym światełkiem w tunelu zdaje się być bardzo drobna plama na wschód od 2398, widoczna na zdjęciach w świetle białym przy maksymalnej rozdzielczości obrazu 4096px. To ona będzie głównie decydować o tym, czy liczba Wolfa spadnie niebawem do zera - o ile z niemal niewidocznej dziś plamy powstanie nieco większy twór, ciągłość dni z liczbą Wolfa wyższą od zera powinna zostać utrzymana. Można prócz tego mieć nadzieję na pojawienie się nowych plam w innych miejscach tarczy, jednak na ten moment zdjęcia nie wskazują by miało to szybko nastąpić.

09.08.15
DUŻA GRUPA, DUŻA CISZA - obszar aktywny 2396 z dniem dzisiejszym rozbudował się do 800 milionowych powierzchni stając się drugą z największych grup plam w tym roku. Takie rozmiary czynią go widocznym nawet gołym okiem przez sam fltr słoneczny ND-5 bez dodatkowej optyki, jest to zatem znakomity cel dla wszystkich posiadaczy lornetek i teleskopów wyposażonych w filtry słoneczne. Pod względem pola magnetycznego nadal pozostaje on zdolny do emisji umiarkowanie silnych rozbłysków klasy M, jednak jego aktywność rozbłyskowa była i pozostaje niemal zerowa. Inne grupy plam są na etapie zaniku lub niewielkiego rozwoju i nie posiadają zdolności emisji istotnych zjawisk. Kolejne dni mijają nam zatem w towarzystwe bardzo efektownej grupy plam wartej obserwacji z wykorzystaniem bezpiecznych metod, jednak mimo możliwości emisji istotnych rozbłysków, zjawiska takie w jej obszarze nie zachodzą - w najbliższych dniach kontynuacja niskiej aktywności słonecznej, z jedynie niewielkimi szansami na pojedyncze rozbłyski klasy M w obszarze 2396, zmierzającym już ku południowo-zachodniej krawędzi.

07.08.15
SŁABA BURZA, NISKA AKTYWNOŚĆ - w ostatnich godzinach rejestrowane są pojedyncze zaburzenia pola magnetycznego na poziomie Kp=5, odpowiadające słabej burzy magnetycznej kategorii G1 na szerokościach okołobiegunowych. Za sprawą przechodzenia Ziemi przez strefę wiatru słonecznego o podwyższonej prędkości 570-600 km/sek. w najbliższych 2-3 dniach możliwe podobne krótkotrwałe epizody ze słabą burzą o ile skierowanie pola (Bz) będzie sprzyjające, tj. południowe. Na Słońcu z kolei niewiele zmian, poza zwiększeniem rozmiarów grupy 2396 znajdującej się w centralnych rejonach południowej półkuli słonecznej. W dalszym ciągu posiada ona pole magnetyczne typu beta-gamma czyniące ją kandydatem do emisji umiarkowanie silnych rozbłysków. I tak jak dotychczas - tak wciąż nie chce ona z tego przywileju skorzystać. Z tego względu w temacie aktywności słonecznej niewiele się zmienia i mimo ciągłej możliwości wzrostu do umiarkowanej pozostaje ona niska.

06.08.15
GRUPA 2396 - w południowo wschodniej części tarczy rozwija się szybko nowa grupa plam oznaczona numerem 2396 - posiada ona pole magnetyczne typu beta gamma i zdolność do emisji umiarkowanie silnych rozbłysków klasy M. Na razie z tego przywileju nie skorzystała, jednak niewykluczone, że w najbliższych dniach takie zjawisko wyemituje. Ruch obrotowy Słońca przynosi tę grupę plam coraz bliżej centralnych części tarczy słonecznej i każde ewentualne takie zjawisko będzie miało szansę być skierowane w stronę Ziemi. Pozostałe grupy plam widoczne na tarczy są stabilne magnetycznie i nie posiadają zdolności emisji silnych rozbłysków. Aktywność słoneczna pozostaje niska.

03.08.15
STAN Z 03.08 - w temacie niewiele zmian. Na tarczy wyraźnie dostrzegalna jest tylko grupa 2394; zza wschodniej krawędzi zarówno na północ i południe od równika wzeszły nowe grupy, które być może ulegną rozbudowie, na razie jednak żaden z widocznych obszarów aktywnych nie posiada zdolności emisji silnych rozbłysków. Za wschodnią krawędzią doszło dziś rano do wyrzutu koronalnego, jednak nie wiadomo czy jego źródłem był rozbłysk w grupie plam, czy był to efekt erupcji protuberancji. Bez względu na źródło wyrzutu, materia w żadnym razie nie mogła zostać skierowana ku Ziemi. W obecnej sytuacji kolejne dni nie powinny przynieść większych zmian, aktywność słoneczna pozostaje bardzo niska.

01.08.15
CICHY POCZĄTEK SIERPNIA - z początkiem miesiąca aktywność słoneczna pozostaje bardzo niska. Widoczne obszary aktywne są wciąż niewielkich rozmiarów i nie wykazują skłonności do rozbudowy. Jedyna wyróżniająca się grupa 2394 utrzymuje swoją powierzchnię w niezmiennym stanie. Za wschodnią krawędzią również pustki - zdjęcia z SDO w długości fali 171 angstremów nie ukazują nowych pojaśnień i pętli magnetycznych zwiastujących zwykle nowe grupy plam. W najbliższych dniach nie należy oczekiwać bardziej znaczących zmian.


>>Archiwum LIVE Solar Update (lipiec 2015)

---

Wyjaśnienie: solar update - aktualizowane na bieżąco krótkie autorskie komentarze o ostatnich zjawiskach na Słońcu i wszelkich wydarzeniach związanych z pogodą kosmiczną. Na początku miesiąca* komentarze są zerowane i publikowane od nowa (najstarsze komunikaty z danego miesiąca ukazują się u dołu podstrony, nowe na górze). W przypadku okresów niskiej aktywności słonecznej, aktualizacje ukazują się co 2-4 dni, w przypadku podwyższonej aktywności raz lub kilka razy dziennie. Zadaniem tych komunikatów jest odpowiedzieć na pytania czytelników:

jaka jest aktualna aktywność Słońca, czy i kiedy wystąpią rozbłyski słoneczne, aktualny zasięg zorzy polarnej, czego spodziewać się po Słońcu w najbliższych godzinach i dniach.

* Aktualizacje archiwizowane są w cyklu comiesięcznym i możliwe do odczytu w dziale Archiwum Solar Update.